«Спецаперацыя па абароне Данбаса цалкам адпавядае міжнароднаму праву», — трубяць з экранаў прапагандысты БТ, не тлумачачы, якое дачыненне да Данбаса маюць Херсон і Мелітопаль, называючы рэальную вайну абстрактнай «спецаперацыяй».
«Калі Косава аддзялялася ад Сербіі, Міжнародны суд ААН пад ціскам заходніх краін прыняў рашэнне, якое абвяшчае, што ў адпаведнасці са Статутам ААН, калі нейкая тэрыторыя аддзяляецца ад дзяржавы, пытацца дазволу на гэты конт у цэнтральных уладаў не трэба. Пытанне: чаму тады ў адрас Масквы ўводзяць санкцыі ці дзе санкцыі ў адрас Вашынгтона?» — працягвае прапагандыстка Марыя Пятрашка, слова ў слова паўтараючы заяву Пуціна.
Тлумачым, што не так з гэтым аргументам.
У складзе Міжнароднага суда ААН былі суддзі з самых розных краін. З 13 суддзяў на працэсе толькі 5 былі прадстаўнікамі заходніх краін. Больш за тое, суддзі на працэсе дзейнічалі не ад імя дзяржавы і не атрымлівалі ніякіх інструкцый ад уладаў.
Пры ўсёй дыскусійнасці правільнасці абвяшчэння незалежнасці Косава, сітуацыя на Данбасе была ў корані іншай. І параўноўваць іх, альбо апраўдваць акупацыю Данбаса Расіяй «косаўскім прэцэдэнтам», не даводзіцца.
Першым і самым галоўным адрозненнем косаўскай сітуацыі ад данбасскай з'яўляецца тое, што да абвяшчэння незалежнасці на тэрыторыі Косава існаваў шматгадовы крывавы міжэтнічны канфлікт, былі этнічныя чысткі і масавыя забойствы. І ўсе гэтыя праблемы вырашыліся з абвяшчэннем незалежнасці Косава.
На Данбасе ўсё было роўна наадварот. Пакуль гэтую тэрыторыю кантраляваў украінскі ўрад, там не было ніякіх міжэтнічных або міжканфесійных канфліктаў. Усе праблемы Данбаса пачаліся акурат з моманту ўмяшання Расіі. З пачаткам расійскай «спецаперацыі» сітуацыя на Данбасе яшчэ больш пагоршала, як для этнічных расіян, так і для этнічных украінцаў.
Вайна ў Косаве была класічным міжэтнічным канфліктам, а вось на Данбасе канфлікт быў хутчэй міждзяржаўны. Напрыклад, у складзе ўкраінскай арміі было шмат этнічных рускіх і рускамоўных грамадзян Украіны, ніякага прыгнёту па нацыянальнай прыкмеце там не было. Па ўсіх перапісах насельніцтва этнічную большасць Данбаса складалі ўкраінцы, а трыгерам для развіцця канфлікту вакол яго сталі палітыка-ідэалагічныя, а не этнічныя супярэчнасці.
Акрамя таго, косаўскія албанцы дзесяцігоддзямі былі маргіналізаванай меншасцю ў Сербіі. Нічога падобнага з жыхарамі Данбаса не было. Наадварот, данбаскі клан фактычна кіраваў Украінай да 2014 года.
Косаўскі канфлікт быў даўнім і няспынным, і прызнанне незалежнасці Косава значнай часткай міжнароднай супольнасці адбылося пасля дзесяцігоддзяў шматразовых беспаспяховых спробаў урэгуляваць яго дыпламатычным шляхам.
Парадак кіравання Косава з 1999 года па 2008-ы вызначаўся рэзалюцыяй Рады Бяспекі ААН № 1244. Паводле рэзалюцыі, з края былі выведзеныя югаслаўскія вайскоўцы і паліцыя, кіраванне краем было перададзена Місіі ААН па справах часовай адміністрацыі ў Косаве. Таму з моманту страты ўлады над Косавам урадам Югаславіі і да абвяшчэння незалежнасці, гэтая тэрыторыя кіравалася адміністрацыяй, якая мела афіцыйнае прызнанне як з боку югаслаўскіх (сербскіх) уладаў, так і з боку Рады Бяспекі ААН.
Структуры, якія праводзілі «рэферэндумы» ў Данецкай і Луганскай абласцях, не былі легітымнымі з пункту гледжання ўкраінскай улады, яны не мелі мандата ААН. «ЛНР» і «ДНР» — цалкам марыянеткавыя структуры, у адрозненне ад тых уладаў, якія існавалі ў Косаве і прызнаваліся ААН і Сербіяй.
Першыя рэзалюцыі Рады Бяспекі ААН з асуджэннем дзеянняў сербскіх сілаў у Косаве былі прынятыя ўжо ў 1998 і 1999 гадах, за дзесяць гадоў да прызнання яго незалежнасці. Там былі сапраўдныя этнічныя чысткі і гвалтоўныя перамяшчэнні больш за мільёна чалавек. Украіну ні ў чым падобным міжнародная супольнасць не вінаваціла і адпаведных рэзалюцый Рады Бяспекі ААН супраць яе не прымалася.
На момант абвяшчэння незалежнасці Косава Саюзная Рэспубліка Югаславія (СРЮ), тэрытарыяльная цэласнасць якой пацвярджалася рэзалюцыяй №1244, перастала існаваць — яна была ператворана ў дзяржаўны саюз Сербіі і Чарнагорыі, якая распалася пасля аддзялення ад яго Чарнагорыі.
Ва Украіне аналагічных працэсаў не было. Відавочна, што сітуацыя ў Косаве, з аднаго боку, і Данецкай і Луганскай абласцях Украіны, з другога, маюць шэраг істотных адрозненняў.
Косаўская праблема мае не ўніверсальны, а ўнікальны характар, яе трэба разглядаць у кантэксце распаду Югаславіі, этнічных чыстак і ваенных злачынстваў, якія там адбываліся. Кейс Косава не можа быць прэцэдэнтам для Данбаса.
Пуцін, а следам за ім і беларускія прапагандысты, спрабуючы апраўдаць сваю палітыку ў дачыненні да ўкраінскага Данбаса, абралі вельмі хісткія аргументы, спасылаючыся на прэцэдэнт, які яны самі шмат гадоў адмаўляюцца прызнаць.
