Выступ Эмамалі Рахмона
Эмамалі Рахмон на саміце ў Астане выказаў наступнае:
«Мы хочам, каб нас паважалі. Дзе мы нешта парушылі? Дзесьці не так павіталіся? Мы заўсёды паважалі інтарэсы свайго галоўнага стратэгічнага партнёра (у асобе Расійскай Федэрацыі. — НН). Мы хочам, каб нас паважалі… Не трэба ў нас шмат грошай укладаць. Уладзімір Уладзіміравіч, просьба да вас, каб не было палітыкі да краін Цэнтральнай Азіі як да былога Савецкага Саюза».
«Тут два важных моманты. Па-першае, агульная сітуацыя вакол вайны ва Украіне, якую Пуцін абгрунтоўваў тым, што распад СССР быў несправядлівым і постсавецкія межы Расія цяпер лічыць няправільнымі, — заўважае Карбалевіч. — Гэта насцярожыла ўсіх лідараў постсавецкіх краін.
Ну і сама па сабе няўдалая вайна Пуціна: гэта таксама дадало жарсці ў адносіны Расіі з дзяржавамі постсавецкай прасторы. Асабліва далучэнне да Расіі ўкраінскіх абласцей — гэта выклікае дыскамфорт у постсавецкіх лідараў.
Таму тое і выліваецца ў публічныя заявы. Раней былі заявы ад прэзідэнта Казахстана Такаева, цяпер вось заява Рахмона.
Эмамалі Рахмон
Другі момант — нядаўні канфлікт паміж Таджыкістанам і Кыргызстанам. У выніку яго, мяркую, засталіся незадаволенымі абодва бакі, якія цяпер маюць прэтэнзіі на адрас Расіі і АДКБ. Маўляў, што гэта такое, саюзнікі паміж сабою ваююць, але ніхто не можа ўмяшацца і нейкую справядлівасць устанавіць.
Прэзідэнт Кыргызстана Жапараў нават не паехаў на нефармальны саміт у Пецярбургу, дзе віншавалі Пуціна з юбілеем. Гэта смелы дэмарш з боку Жапарава — я думаю, што яго запрашалі, як і ўсіх астатніх. Але не прыехаў Жапараў і не прыехала прэзідэнтка Малдовы Мая Санду. І пасля Кыргызстан адмовіўся ад вучэнняў АДКБ.
А цяпер свой дэмарш зрабіў і Рахмон».
Аналітык мяркуе: прамова Эмамалі Рахмона была накіраваная на замежную аўдыторыю. Яна сапраўды мела вялікі рэзананс і нарабіла шуму.
«Гэта, магчыма, таксама сігналы Кітаю. Жаданне прадэманстраваць, што Таджыкістан гатовы да кітайскага ўплыву, — адзначае Валер Карбалевіч. — Для Пуціна слухаць усё гэта відавочна было непрыемна.
Пуцін падчас прамовы Рахмона
Але за заявамі Рахмона пакуль няма ніякіх дзеянняў — а для Расіі сёння важныя дзеянні, а не заявы. І зараз Расіі ў цэлым не да гэтага — яна надта моцна захрасла ва Украіне і балоце вайны, таму не думаю, што Рахмону і Таджыкістану варта чакаць нейкіх наступстваў пасля гэтай прамовы».
Але вайна ва Украіне нанесла моцны ўдар па постсавецкай інтэграцыі, па ўсіх інтэграцыйных аб’яднаннях, якія ініцыявала Расія, адзначае Карбалевіч. І цяпер усе лідары СНД будуць яшчэ больш насцярожана рэагаваць на прапановы паглыблення інтэграцыі ці стварэння наднацыянальных органаў.
«Бо сённяшняя Расія, з аднаго боку, ужо не такі моцны чыннік падтрымкі, яна цяпер сама не ў вельмі добрым стане. Але пры гэтым, з другога боку, яна можа быць і пагрозай, — кажа Валер Карбалевіч. —
Расія доўгі час падтрымлівала постсавецкія дзяржавы і эканамічна, і энергетычна, чаму з ёй заўсёды намагаліся падтрымліваць адносіны. Нафта і газ па льготных цэнах, зброя па льготных цэнах… Цяпер жа гэты фактар падтрымкі змяншаецца, але павялічваецца фактар пагрозы. Ідэі пра нясправядлівы распад СССР вельмі насцярожваюць. І Расія хутка нясецца на скалы, на айсберг — гэта патэнцыйная пагроза, якую добра адчуваюць постсавецкія лідары. Таму я прагназую, што з далейшымі інтэграцыйнымі працэсамі на постсавецкай прасторы ўзнікнуць вялікія праблемы».
