Фота: Vecteezy
The Atlantic склаў спіс з 10 фільмаў, якія гуляюць з напружанасцю, таямніцай і жудаснасцю, не сеючы пастаяннага страху; гэтыя гісторыі выклікаюць неспакой, але ў першую чаргу не прызначаныя для таго, каб турбаваць гледача ў класічным разуменні фільмаў жахаў. Нават калі вас лёгка напалохаць, вы знойдзеце ў гэтым спісе тое, што вам спадабаецца.
Новенькая (The Novice, 2021, рэжысёр Лорэн Хэдэўэй)
Бліскучы і, на жаль, малавядомы indie-фільм, які першапачаткова быў прадстаўлены як спартыўная драма. Першакурсніца каледжа, якую грае Ізабэль Фурман, наведвае заняткі па веславанні і прагне далучыцца да каманды сваёй школы. Запал гераіні ператвараецца ў апантанасць, калі яна пачынае займацца, каб стаць адной з найлепшых вяслярак. Фурман выдае напружаную ігру, і гэтае напружанне даводзіцца да кашмарнага ўзроўню, калі адданасць гераіні становіцца сюррэалістычнай.
Прыступы (The Fits, 2016, рэжысёр Анна Роўз Холмер)
Гэты дзіўны і незаўважаны рэжысёрскі дэбют выклікае асаблівы настрой: трывогу ранняга падлеткавага ўзросту. Тоні (Роялці Хайтаўэр) — 11-гадовая дзяўчынка, якая трэніруецца ў баксёрскай зале ў Цынцынаці. Яе зацікавіла група старэйшых дзяўчынак, якія займаюцца там танцамі. І калі яна пачынае танцаваць з імі, невытлумачальныя эпілептычныя прыступы пачынаюць распаўсюджвацца па групе. The Fits — гэта незвычайны, часам бянтэжачы, але тонкі і праніклівы погляд на дзіўныя спосабы праяўлення ціску з боку аднагодкаў.
Нерв (Nerve, 2016, рэжысёры Генры Джуст і Арыэль Шульман)
Тэхна-трылер з тонкім сучасным пачуццем гумару. Фільм уяўляе сабой разумную сатыру, пабудаваную вакол анлайн-гульні пад назвай Nerve, якая заахвочвае гульцоў трансляваць сябе ў жывым эфіры, робячы дзіўныя дзеянні ў абмен на грошы. Галоўная гераіня Ві (Эма Робертс) выяўляе сябе ў пары з іншым гульцом Енам (Дэйв Франка), разам з якім яны лётаюць па Нью-Ёрку, выконваючы ўсё больш напружаныя задачы. Nerve — гэта квазі-баявік, квазі-рамкам, але ва ўсім гэтым ёсць жудасная мяжа, як у адлюстраванні менталітэту натоўпу ў гульні, так і ў больш змрочных паваротах у другой частцы фільма.
Студыя гуказапісу Berberian (Berberian Sound Studio, 2012, рэжысёр Пітэр Стрыкленд)
Псіхалагічная драма Пітэра Стрыкленда — выдатны спосаб паглядзець фільм жахаў, не гледзячы на самой справе фільм жахаў. Гаворка ідзе пра вытворчасць фільма, які гледачы ніколі не пабачаць. Дзеянне разгортваецца ў італьянскай прадзюсарскай студыі і распавядае пра гукарэжысёра Гілдэроя (Тобі Джонс), які рыхтуе аўдыяэфекты для фільма ў стылі giallo (асабліва яркага італьянскага паджанру жахаў), які, здаецца, уключае разнастайныя катаванні і крыкі. Хітрасць Стрыкленда заключаецца ў тым, што ён не паказвае поўнасцю, пра што гэты фільм у фільме, над якім працуе Гілдэрой; замест гэтага напружанне ўзнікае, калі вы бачыце, як слыхавы працэс павольна падточвае розум героя.
Папрыка (2006, рэжысёр Сатошы Кон)
Чароўны апошні шэдэўр японскага аніматара, які памёр ад раку ў 46 гадоў у 2010-м. Дзеянне разгортваецца ў найбліжэйшай будучыні, а ў цэнтры ўвагі — новая тэхналогія, якая дазваляе навукоўцам заходзіць у сны іншых людзей. Калі для вас гэта гучыць як сюжэт блокбастара «Пачатак» з Леанарда Ды Капрыё — так, параўнанне часта праводзіцца, але «Папрыка» была знятая на 4 гады раней. У той час як у фільме Крыстафера Нолана прысутнічае баявік-трылер, «Папрыка» нашмат больш дзіўны твор, бо стыль анімацыі Кона загружае кожную паслядоўнасць сноў напружанымі і трывожнымі вобразамі. Некаторыя з фільмаў Кона (асабліва «Perfect Blue») можна аднесці да адкрытых жахаў, але «Папрыка» ідзе значна больш размытым шляхам: у адно імгненне гэта можа быць смешна і сюррэалістычна, а ў наступны — жахліва.
Рэд Роўд (Red Road, 2006, рэжысёр Андрэа Арнольд)
Таксама рэжысёрскі дэбют. Гэта напружаны псіхалагічны трылер, дзеянне якога адбываецца ў рэальным, цяпер знесеным жылым масіве ў шатландскім Глазга. Джэкі Морысан (Кейт Дзікі) — адна з аператараў, якая назірае за будынкамі і шпіёніць праз незлічоныя камеры відэаназірання ў пошуках злачынцаў і парушальнікаў. Яна захапляецца былым асуджаным па імені Клайд (Тоні Карран) і імкнецца звязацца з ім у рэальным жыцці. Фільм Арнольда — гэта змрочнае, але аўтэнтычнае відовішча, якое ператварае панурае месца дзеі ў фон для вырачанага рамана.
У разрэзе (In the Cut, 2003, рэжысёр Джэйн Кэмпіён)
Фільм кідае выклік жанраваму вызначэнню, што характэрна для новазеландскага рэжысёра, лаўрэата Оскара, і што таксама з’яўляецца верагодным тлумачэннем дрэннага прыёму фільма адразу пасля рэлізу. Тым не менш, ён заслугоўвае статусу культавай класікі, таму што ён сплятае разам сэкс-трылер, дэтэктыў і антрапалагічнае даследаванне Нью-Ёрка пачатку 2000-х. Мэг Раян грае замкнёную настаўніцу англійскай мовы, якая пачынае сустракацца з паліцэйскім дэтэктывам (Марк Руфала), які расследуе серыю забойстваў, звязаных з яе будынкам. «In the Cut» адначасова сапраўды сэксуальны і часам ашаламляльны, з момантамі, якія разбураюць буржуазнае гарадское існаванне гераіні — але дзякуючы гэтаму і захапляльны для прагляду.
Басейн (Swimming Pool, 2003, рэжысёр Франсуа Азон)
Нешта кшталту даніны павагі класічнай французскай драме 1960-х «La Piscine». Фільм Азона з'яўляецца выдатным і стрыманым эратычным трылерам. Сара Мортан (Шарлота Рэмплінг) — пісьменніца, якая выкарыстоўвае загарадны дом на поўдні Францыі, каб паспрабаваць пераадолець творчы крызіс. Жулі (Людзівін Санье) — дачка гаспадара, якая з'яўляецца зніадкуль і пачынае ператвараць усё ў хаос. Тое, што пачынаецца як нялёгкае сужыццё, ператвараецца ў нешта сэксуальна напружанае і антаганістычнае, калі асабістае жыццё Джулі пачынае пасягаць на жыццё Сары, а рэжысёр з кожным актам узмацняе напружанне.
Лю́бая (Beloved, 1998, рэжысёр Джонатан Дэме)
Высокабюджэтная экранізацыя кананічнага твора амерыканскай літаратуры. Фільм быў выпушчаны з надзеяй стаць галоўным прэтэндэнтам на «Оскар» (двума папярэднімі фільмамі рэжысёра былі хіты «Маўчанне ягнятаў» і «Філадэльфія»). Але ў той час гледачы і крытыкі не вельмі добра прынялі стужку, магчыма таму што фільм спалучае ў сабе як гісторыю пра прывідаў, так і пякучы аповед пра рабства. «Beloved» распавядае пра былую рабыню, якая змагаецца з дэманамі свайго мінулага — і некаторыя вобразы гэтага мінулага відавочна шакуюць. Але звышнатуральная лінія, якая вядзецца вакол таямнічага прывіда (зорка серыяла «Westworld» Тандівэ Ньютан), выклікае найбольшы страх.
Пікнік ля Навісаючай Скалы (Picnic at Hanging Rock, 1975, рэжысёр Пітэр Уір)
Так шмат найлепшых жудасных фільмаў, якія не адносяцца да стылістыкі жахаў, страшныя менавіта з-за таго, што яны не паказваюць. Аўстралійскі шэдэўр Уіра запомніўся менавіта таму, што ён круціцца вакол чагосьці нябачнага. Дзеянне адбываецца ў Аўстраліі ў 1900 годзе, некалькі школьніц знікаюць падчас пікніка. Гэтая, магчыма, звышнатуральная падзея ўзрушыла мясцовую супольнасць. Чым далей разбіраюцца, тым менш яснасці, і страх наконт таго, што на самой справе магло адбыцца, толькі нарастае. Гэта той самы фільм, які гледачы будуць пракручваць у сваёй свядомасці на працягу многіх гадоў пасля яго прагляду.
