Часта мы зусім не задумваемся пра тыя ці іншыя рашэнні ў звыклым для нас асяроддзі. Напрыклад, ці ведаеце вы, чаму днішча карабля малююць у чырвоны колер? Часта здараецца, што адказам на такое пытанне з'яўляецца цікавая гісторыя, пра якую варта даведацца больш. Гэта ж тычыцца і пытання пра форму вокнаў караблёў або самалётаў.
Практычна ў кожнай такой канструкцыі сёння выкарыстоўваюцца круглыя вокны, і нават калі яны маюць крыху іншую форму, усё адно выкарыстоўваюцца закругленыя абрысы. Чаму так адбываецца? Каб даведацца адказ на гэтае пытанне, трэба вярнуцца ў сярэдзіну мінулага стагоддзя.
De Havilland Comet — найгоршы авіялайнер у гісторыі?
Май 1952 года. Першы ў гісторыі камерцыйны рэактыўны авіялайнер, de Havilland Comet, афіцыйна дэбютуе на рынку. Машына адрознівалася цалкам аэрадынамічным корпусам, квадратнымі вокнамі і герметычнай кабінай, што забяспечвала адносна добрую гукаізаляцыю ад шуму рухавікоў. Такім чынам, на паперы ў самалёта было ўсё, каб стаць камерцыйным хітом. Тады яшчэ ніхто не ведаў, што будзе зусім наадварот.
Ужо праз паўтара года пасля пачатку эксплуатацыі самалёта яго вырашылі грунтоўна змяніць і мадэрнізаваць.
Такое рашэнне стала вынікам трох катастроф — у маі 1953, у студзені і красавіку 1954 года. У кожнай з іх загінулі ўсе людзі, якія знаходзіліся на борце, — агулам 99 чалавек.
Гэта і стала прычынай спынення палётаў і пошуку спецыялістамі прычын трагедый.
Квадратныя вокны — крыніца праблемы
Справа «Каметы» расследавалася вельмі старанна, паколькі перад камерцыйным дэбютам самалёт прайшоў усе неабходныя выпрабаванні. Незвычайнай для сучасных авіялайнераў асаблівасцю «Камет» былі два квадратныя ілюмінатары для прыёмных антэн аўтаматычнага радыёкомпаса каля кабіны пілотаў.
Інтэнсіўныя выпрабаванні самалёта, праведзеныя пасля шэрагу аварый, паказалі, што іх прычынай была тэхналогія мацавання квадратных ілюмінатараў метадам клёпкі — адтуліны размяшчаліся залішне блізка. У выніку ўзнікала мікраскапічная расколіна, якая з часам і колькасцю палётаў павялічвалася. А вуглы ілюмінатараў служылі зонамі канцэнтрацыі напружання. Камбінацыя гэтых фактараў у выніку прыводзіла да выбухападобнага развіцця расколіны і разбурэння ўсяго фюзеляжа.
Такім чынам, формы з вострымі вугламі былі проста структурна слабымі ў адрозненне ад круглых формаў.
Пасля катастрофы «Каметы» канструктары пасажырскіх самалётаў зразумелі гэтую заканамернасць, таму з тых часоў вокны квадратнай формы ў іх не выкарыстоўваліся. Тым жа прынцыпам карыстаюцца і караблі, бо іх корпус таксама падвяргаецца вялікім нагрузкам. На жаль, у выпадку з самалётамі за гэтыя веды прыйшлося заплаціць жыццямі амаль сотні людзей.
на жаль далёка не толькі ў выпадку з самалётамі. нездарма ж існуе ўстойлівы выраз - "правілы бяспекі напісаны крывёй"