Аляксандр Мілінкевіч са Святланай Ціханоўскай. Восень 2020 года. Фота з асабістага архіва
— Вы былі адзіным кандыдатам ад апазіцыі. Святлана Ціханоўская — фактычна таксама. Як вы да яе ставіцеся? Адчуваеце нешта агульнае?
— Шчыра скажу: гэта проста Божы дар, што ў нас сёння ёсць рэальны і легітымны лідар дэмакратычнай апазіцыі. Яна не была палітыкам, а стала добрым палітыкам. Яе стваралі людзі, і яна сама сябе стварала. Вельмі важна яе не страціць.
Некаторым здаецца: а чым я горш? Я і такі, і сякі, а яе лёс проста так склаўся.
Святлана стала лідарам у значнай ступені дзякуючы таму, што яна такая, як большасць, яна з народа, таму і мае падтрымку па гэты дзень. Вось улада не такая, як мы, яна адарваная ад нас, паміж намі бездань.
Мне падабаецца, што яна вельмі шчыры чалавек. Я ёй веру, нават калі не згаджаюся з ёй.
Дарэчы, Лех Валенса таксама не быў палітыкам, быў лідарам з народа. І ён казаў: я вышэйшай адукацыі не маю, але вакол мяне так шмат прафесараў, я вучуся і вучуся. Ён сапраўды прайшоў свае ўніверсітэты, калі ўжо быў лідарам знакамітай «Салідарнасці».
Ціханоўская — прадстаўніца большасці беларусаў, якія хацелі свабоды і справядлівасці. Прытым легальна абраная. Мы павінны гэта шанаваць.
Некаторыя кажуць, маўляў, выбары былі несапраўдныя, а чаму вы кажаце, што яна сапраўдная? Усё роўна, што выбары былі сфальсіфікаваныя. Важна, што абсалютная большасць беларусаў разумее: яна іх выйграла.
Легітымнасць яе не ў тым, што бюлетэні правільна ці няправільна палічылі, а ў тым, што ў думках людзей яна — легітымны пераможца.
Доўгі час і ў Лукашэнкі была легітымнасць у вачах Захаду, нягледзячы на несправядлівыя і недэмакратычныя выбары, таму што большасць у пэўны час яго падтрымлівала.
— Аднак цяпер вельмі шмат крытыкі ў дачыненні да кабінета. Што сітуацыя ў краіне толькі пагаршаецца, палітвязняў становіцца больш і больш, санкцыі не працуюць…
— Называецца «Зрабіце мне прыгожа». Чаму не вызваліла палітвязняў, чаму казала, што будуць новыя выбары, а не павяла светлым шляхам да дабрабыту?
У мяне велізарны досвед, і я ўпэўнены, што яна робіць нават больш, чым можа, з людзьмі, якіх запрасіла ёй дапамагаць. Яна — легітымны прадстаўнік, прэзідэнт-элект у вачах лідараў цывілізаванага свету і большасці беларусаў. Таму і сустракаюцца з ёй прэзідэнты і прэм'еры.
І калі адхіліць Святлану Ціханоўскую, то хто прызначыць пераемніка? Такія паўнамоцтвы ёсць толькі ў выбаршчыкаў. Значыць, трэба дачакацца выбараў, якія будуць прызнаныя сусветнай супольнасцю.
А знішчаць інстытут лідара Ціханоўскай было б поўным палітычным інфантылізмам. У іншых краінах на беларусаў бы махнулі рукой і сказалі: «яны не ўмеюць шанаваць тое, што самі стварылі». Таму я заклікаю людзей да адказнасці.
Гістарычна мы не заўсёды ўмелі аб'ядноўвацца. Цяпер нам трэба гэта зрабіць як ніколі. Так, даваць парады, крытыкаваць — можна і трэба. Але не знішчаць.
Яшчэ раз скажу: мы павінны быць дальнабачнымі і адказнымі. Вось нашы суседзі палякі, якія правялі добрыя рэформы, пабудавалі эфектыўную дзяржаву (са сваімі праблемамі, вядома). Яны не пыталіся: «Чаму Валэнса, электрык, будзе кіраваць намі, а мы ўсе такія адукаваныя, разумныя, вопытныя і такі шлях прайшлі?» Такіх пытанняў не было ў Польшчы.
Усе лідары разумелі: раз ён стаў народным выбраннікам, то трэба яго падтрымаць, стаць побач і дапамагаць. Палякі аказаліся мудрымі і прайшлі гэты шлях. Валэнса стаў прэзідэнтам, а потым прайграў выбары. Але ніхто ж не сумняваецца, што ён быў гістарычным чалавекам у Польшчы.
— Няўменне аб'ядноўвацца — гэта нейкая наша нацыянальная рыса?
— Не. Проста няспеласць, неспрактыкаванасць, амбіцыі. І яшчэ ёсць такая штука, што гэта дыктатары класна аб'ядноўваюцца, а дэмакраты — не вельмі. Гэта адна з самых вялікіх праблем. У беларускай гісторыі выпадкаў гэтага аб'яднання было няшмат.
— Скандалы ў сённяшніх дэмакратычных сілах (з Зарэцкай, пашпартам Сахашчыка і ЧКБ) падобныя на скандалы «старой» апазіцыі?
— Скандалы, вядома, заўсёды былі і будуць. І будуць памылкі ў тых, хто працуе. Некаторыя скандалы раздуваюцца на пустым месцы. Незалежныя беларускія журналісты таксама павінны быць максімальна прафесійнымі і не спакушацца дробязнымі гісторыямі, якія не заслугоўваюць вялікай увагі. Часам скандальная апазіцыйная хроніка ў медыя стварае шкоднае ўражанне, што палітыка — «заўсёды брудная справа». А гэта няпраўда.
