«Da znajomstva sa Statkievičam ja byŭ «zialonym čałaviečkam»
01.04.2015 / 12:56
U ramkach prajekta «Žyćcio (nie) zvyčajnaha biełarusa» pravaabaronca Aleh Voŭčak raspavioŭ «Salidarnasci» pra toje, čamu nie budzie ŭdzielničać u kampanii pa vybarach prezidenta, ci mahčymyja płoščy ŭ biełaruskaj hłybincy i jakoje pakaleńnie my stracili.
Majo žyćcio padobnaje na kino. Afhaniec-pamiežnik, jaki pracavaŭ u prakuratury i syšoŭ z orhanaŭ u pravaabarončuju dziejnaść, a ŭ 40 hadoŭ pačaŭ zdymacca ŭ kino. Kali zdymać film pra majo žyćcio — heta moža być pryhodnickaja stužka. Ja išoŭ svaim kursam, choć dla mnohich byŭ biełaj varonaj.
Praca ŭ prakuratury padkidvała siužety, jak u kino. Na fota Vika Radzivonava, jakuju napiaredadni dnia naradžeńnia vykrali i pavieźli ŭ Bielhiju. My jaje znajšli i viarnuli ŭ Biełaruś u siamju.1996-y hod
U kino ja akcior druhoha płana. Ni pry jakich abstavinach nie staŭ by hrać rolu zabojcy i hvałtaŭnika. Praŭda, apošnim časam režysiory bačać mianie ŭ roli doktara.
***
Jak ni paradaksalna prahučyć, ale ŭ našych ministerstvach bolš apazicyi, čym u samoj apazicyi. Ludzi va ŭładzie zasumavali pa adekvatnaj narmalnaj pracy.
Adkul takaja infarmacyja? Ja kamunikuju ź ludźmi ŭ kino, u łaźniach, na sustrečach u rehijonach. Kinaplacoŭka abjadnoŭvaje ludziej z roznych struktur.
Na zdymkach filma «Majo kachańnie» z rasijskaj aktrysaj Hannaj Harškovaj
***
Jak tolki čałaviek pierastaje ździŭlacca žyćciu — jon na šlachu da staraści. Mianie hetamu amierykancy navučyli. Ja pabyvaŭ u Štatach u kryzisnym 2008 hodzie. Haspadar siamji, u jakoj ja žyŭ, kazaŭ: «Nu i što, što zarobak pamienšyŭsia: mienš staŭ jeści miasa, radziej chadžu ŭ restarany. Ale nie heta hałoŭnaje. U nas jość duch svabody, jość dziaržava».
***
Pakul «pieršy kandydat» budzie ŭdzielničać u vybarach, jon zaŭsiody budzie №1. My ničoha nie źmienim, pakul Jarmošyna budzie staršynioj CVK.
Bolšaść ludziej razumieje, što realna hałasy nichto nie ličyć. Viedajuć pra heta i siabry vybarčych kamisij.
U krainie, dzie jość palitźniavolenyja, hramadstva pavinna prajaŭlać salidarnaść ź imi.
Pres-kanfierencyja ŭ suviazi z aryštam lidara afhanskaj ruchu Mikałaja Aŭtuchoviča. Na fota (źleva naprava): Alaksandr Milinkievič, lidar abjadnańnia invalidaŭ vajny ŭ Afhanistanie Alaksandr Kamaroŭski, pravaabaronca Aleh Voŭčak i Alaksandr Kazulin. 2009-y hod
Ja nie źbirajusia brać udzieł u hetaj prezidenckaj kampanii, u tym liku i tamu, što škaduju ludziej. Paśla vybaraŭ 2010 hoda ŭ nas stolki pracy było pa abaronie nie tolki kandydataŭ, ale i tych, chto źbiraŭ podpisy, zajmaŭsia nazirańniem. Ja na partyjnych schodach pytajusia: «Vy hatovyja zabiaśpiečyć pracaj ludziej u rehijonach?» Kolki pałamanych losaŭ paśla kožnych vybaraŭ…
***
Ja baču, kolki ŭ Minsku ŭ kiroŭcaŭ hieorhijeŭskich stužačak. «Zialonyja čałaviečki» ŭžo daŭno ŭ Biełarusi. Jany pryjšli, kali my dazvolili pierapisać našu Kanstytucyju, a nie abaranili parłamient, kali źbili deputataŭ… My vinavacim Łukašenku, a chto pobač ź im? Dyrektary škoł, staršyni kałhasaŭ, kiraŭniki dziaržpradpryjemstvaŭ. Usim im byŭ vyhadny Łukašenka.
…Niejak sustrakaŭsia z hienierałam, jaki piensiju pieravioŭ na rasijskija rubli. Ja kažu: «Ty ž hienierał biełaruskaj armii!» — «Ja ŭ Rasiei ŭ dva razy bolš atrymaju».
Dla jaho siamja tam, dzie płaciać hrošy. Niama ŭ nas nacyjanalnaha aficerstva. Nu jak možna vyraścić aficera ŭ vučyliščy, u chole jakoha staić trochmietrovy pomnik Suvoravu?
Ludzi prychodziać z vojska i kažuć, što ich ničamu nie navučyli. U nas budzie cichaja anieksija. Pračniomsia ranicaj, a nam skažuć: «My pryjšli dapamahčy, kab u vas było biaśpiečna».
***
Ekanamičny kryzis mnohich pryvodzić u rospač. U toj ža čas kryzis daje mahčymaść pieraasensavać aryjenciry, staŭleńnie da lidaraŭ, da zarobku. Moža, mnie nie treba piać par abutku, a chopić adnoj?
U kryzis buduć naradžacca novyja idei i sacyjalnyja źjavy, pra jakija ŭłady nie zdahadvajucca. Paśla ŭkrainskich padziej ludzi zadumalisia nie tolki pra biaśpieku dziaržavy. Siońnia ich chvaluje, što budzie dalej. Nas čakaje adtok intelektualnych resursaŭ. Praź piać hadoŭ u nas nie budzie talenavitych mieniedžaraŭ. Zastaniecca pracoŭny kłas i namienkłatura.
***
Za 20 hadoŭ kiravańnia Łukašenki nie vyrasła pakaleńnie biełarusaŭ, jakija hatovyja abaraniać suvierenitet. Niezaležnaść krainy nie źjaŭlajecca kaštoŭnaściu dla bolšaści.
Pahladzicie na prykład Ukrainy, dzie chutka sfarmavalisia bataljony dobraachvotnikaŭ — heta nacyjanalna idejnyja ludzi. U nas dobra, kali sfarmujecca adzin bataljon (400 čałaviek). A ŭsio tamu, što ŭ nas dušyli kulturu, movu, hramadzianskuju supolnaść.
Kali ŭ Biełaruś pryjduć «zialonyja čałaviečki», jany sustrenuć tut svaich bratoŭ. Šmat moładzi simpatyzuje Rasii. Heta moładź, jakaja vyrasła pry Łukašenku. Jany viedajuć, dzie kupić ajfon, dzie kampjutarnyja hulni pahladzieć — astatniaje ich mała cikavić.
Adzin moj znajomy z pravaachoŭnych struktur kaža: «A što drennaha, kali ŭ nas budzie Rasija? U mianie zarobak ciapier 9 miljonaŭ, a budzie 1700 dalaraŭ, jak u śledčaha ŭ rasijskich rehijonach».
Ja raspytvaju maładych ludziej, što jany buduć rabić, kali siudy pryjduć rasijskija vajskoŭcy. Jany adkazvajuć, što źjeduć chto kudy, a viernucca praz paru hadoŭ, kali tut štości vyrašycca. Heta stračanaje pakaleńnie.
Kali i budzie supraciŭ, tudy pojduć ludzi ad 35 i starejšyja.
Aleh Voŭčak u roli kiraŭnika dyviersijnaj hrupy Kiryły Arłoŭskaha ŭ dakumientalnym filmie «Zachodniaja Biełaruś»
***
Z našaj śfiery šmat ludziej syšło: chto ŭ biznes, chto ŭ jurydyčnyja struktury. Praca pravaabaroncy siłkuje duchoŭna. Arhanizacyja «Pravavaja dapamoha nasielnictvu» dapamahaje ludziam, akazvajučy pravavuju dapamohu biaspłatna. Byvaje, naviedvalniki z paroha zajaŭlajuć, što ŭ našych sudach i prakuraturach ŭsie złačyncy. I pišuć takija zajavy ŭ Administracyju prezidenta. Hety hnieŭ, niedavier da ŭłady mohuć stać toj siłaj, jakaja spravakuje «majdan» u rehijonach.
Pieravozčyki, jakija hublajuć zaraz na štrafach «Biełtoł» niekalki dziasiatkaŭ tysiač jeŭra, potym buduć bicca za svaju ŭłasnaść. Jany vyjduć z tymi ža piensijanierami i šmatdzietnymi maci, jakija niedaatrymali niešta ad dziaržavy, z «afhancami». Da mnohich ź ich tolki zaraz dajšło, što ich pakinuli bieź ilhotaŭ: admianili biaspłatnyja leki, zubaprateziravańnie.
***
I adzin pravaabaronca moža niešta zrabić. U 2012-m hodzie mianie pasadzili na sutki ŭ centr izalacyi pravaparušalnikaŭ na Akreścina. Mnie nie strašna było žyć u tych umovach, ale šmat chto z maich sukamiernikaŭ, siarod jakich byli bizneśmieny, rabotniki pramysłovych pradpryjemstvaŭ, byli ŭ šoku. Niekatoryja bajalisia prylehčy, kab vošaj nie nachapacca. Susied pa kamiery kazaŭ: «Voś kali vy niešta źmienicie tut, jak BNF … Raniej kran z vadoj visieŭ tam, dzie paraša, ale BNF damohsia taho, što kran pieranieśli».
Ja paabiacaŭ, što vyjdu na volu i pačnu prablemaj zajmacca. Razam z kampanijaj «Pravaabaroncy suprać katavańniaŭ» my damahlisia zakryćcia izalatara na kapitalny ramont. Akramia taho, maju skarhu na ŭmovy ŭtrymańnia ŭ izalatary na Akreścina zarehistravaŭ u kamitecie pa pravach čałavieka AAN.
***
U Biełarusi čałavieku redka ŭdajecca pieramahčy ŭ baraćbie ź dziaržaŭnaj mašynaj. Nie z-za taho, što my niajakasna pišam skarhi. U nas pracujuć byłyja suddzi, prakurory, analityki. Heta prablema sudovaj sistemy. Kali na adnoj šali vahaŭ — čałaviek, a na druhoj — intaresy dziaržavy, jak by my dakładna ni pisali, ničoha nie damožamsia.
Adnaho našaha klijenta papiaredzili miascovyja ŭłady, što zhnojać, kali ź Minska pravaabaroncy praciahnuć zmahacca suprać ich. Jon płakaŭ u trubku. Kazaŭ: «Ja mužyk i tak vas padvioŭ. Vy stolki času vydatkavali».
Ludzi nie chočuć źviazvacca ź sistemaj. Hety strach u ich u hienach.
***
KDB razburyŭ maju siamju. Heta zdaryłasia paśla taho, jak ja pačaŭ pracavać ź Viktaram Hančarom, u 1999 hodzie. Telefanavali žoncy, kazali: «Niachaj supakoicca». Navošta maładoj dziaŭčynie ŭ 21 hod takija prablemy? Joj nie zachaciełasia viartacca ŭ stalinskija časy. Toj šlub raspaŭsia.
Majoj ciapierašniaj žoncy taksama prychodzili takija zvanki z pahrozami, maŭlaŭ, niachaj supakoicca…
***
Ščyra pryznajusia, ja byŭ «zialonym čałaviečkam». Nie čytaŭ haziet, drenna viedaŭ historyju i strašna bajaŭsia biełaruskaj movy.
Znajomstva ź Mikałajem Statkievičam pierakuliła moj śviet. Važnuju rolu adyhrała toje, što jon aficer. «Ty ž razumny chłopiec, što ty tut robiš?» — zapytaŭsia Statkievič.
Jon prapanavaŭ źjeździć u Niamieččynu i ŭ Łatviju, paznajomicca z tym, jak pracujuć pravaachoŭnyja orhany ŭ jeŭrapiejskich krainach. Viarnuŭšysia z hetych pajezdak, ja zrazumieŭ, što rabota śledčym — heta nie majo. Heta nie taja prakuratura, pra jakuju ja maryŭ ŭ studenckija hady. Statkievič mianie padtrymaŭ, paraiŭ zaniacca pravaabarončym rucham.
U krasaviku ja zvolniŭsia, a ŭžo praź miesiac sabraŭ svaich byłych jurystaŭ-«afhancaŭ», i my arhanizavali «pravavuju dapamohu nasielnictvu».
…Pakul Statkieviča nie vyzvalać, pra jakija vybary moža iści havorka? Treba patrabavać vyzvaleńnia i reabilitacyi palitviaźniaŭ.