Дыскусія пра місыю мэдыяў (вось тут і тут) прымусіла палезьці ў свой папяровы архіў.
Вось ён, мой артыкул ў "Свободных новостях" №9 за чэрвень 1991 году. (Дарэчы, цяпер, мусіць, мала хто памятае, што "СН" узьніклі пад дахам камуністычнай "Звязды" — такія былі парадоксы перабудовы!) Называецца артыкул "Дасьць бог, калі-небудзь мы перастанем быць палітычнымі глядыятарамі".
Памятаю, матэрыял замовіў тагачасны рэдактар "СН", мой былы аднакурсьнік Сашка Ўліцёнак (цяпер — на радыё "Свабода"). Са сваёй звычайнай іроніяй сказаў: часу ў цябе зараз багата, дый ганарар беспрацоўнаму не зашкодзіць — паразважай пра пэрыпетыі айчыннага журналізму!
Я тады сапраўды меў на руках працоўную кніжку з запісам аб вызваленьні ад пасады галоўнага рэдактара ""Знамени юности". З ЦК ЛКСМБ, юрыдычным гаспадаром газэты, не сышоўся ў поглядах на тое, як трэба яе рабіць. Яны хацелі бачыць камсамольскі орган, а мы, тагачасны калектыў, — цывілізаванае плюралістычнае выданьне.
У тым артыкуле для "СН" я выказаў запаветную мару, што калі-небудзь ленінская праца "Партыйная арганізацыя і партыйная літаратура" перастане быць актуальнай. Цытую: "Дасьць бог, калі-небудзь і ў нас журналіст будзе не "прывадным пасам" і не мэсыяй, не палітычным глядыятарам і не сьвятым вялікапакутнікам. Ён стане проста журналістам, які добрасумленна займаецца адным з патрэбных грамадзтву рамёстваў — дапамагае людзям хутка і дакладна даведацца, што адбываецца наўкола".
Вобраз мэдыйнага глядыятарства, на сёньняшні густ, мо' і не зусім удалы (тады, сербануўшы перабудовачнага хмелю, мы ўпадабалі пісаць пакручаста:), але сэнс, мяркую, зразумелы. На пачатку 90-х, канешне ж, мроілася, што ўжо набліжаецца эра сьветлых гадоў дэмакратыі. І што ў агляднай пэрспэктыве ў нас таксама будуць весьці рэй не "баявыя лісткі", а рэспэктабельныя выданьні кшталту "Монд" ці "Таймс".
Гісторыя, аднак, пайшла інакш.
І во якое супадзеньне: у тым самым пажоўклым нумары "СН" — артыкул за подпісам "Аляксандар Лукашэнка, дырэктар саўгасу, народны дэпутат БССР". Загаловак: "А каму перашкаджаюць парткамы?" Аўтар папярэджвае, каб максымалісты-перабудоўшчыкі ня надта махалі шашкамі ў пытаньні дэпартызацыі (тады гэта быў адзін з дэмакратычных лёзунгаў дня).
Акурат праз тры гады адбудуцца першыя прэзыдэнцкія выбары. Іх наступствы ў мэдыйным аспэкце (як і ва ўсіх астатніх:) вам добра вядомыя. Журналістаў падзялілі на "чэсных" і "нячэсных", памянёная праца Леніна па-ранейшаму ў пашане. Прычым ад такіх самых поглядаў на ролю прэсы недалёка адышлі і асобныя змагары з рэжымам:)
Ну а многім журналістам па-ранейшаму даводзіцца выбіраць між шэрай функцыяй "прываднога паса" ўлады ды глядыятарствам апазыцыйных мэдыяў.
P.S. Вось тут два інтэрвію з Уліцёнкам. У першым згадваецца, як ягоная публікацыя волэнс-нолэнс паспрыяла ўсесаюзнай раскрутцы Аляксандра Лукашэнкі. Другі матэрыял мае эпатажны загаловак: "Ідыятызм" двух уласных карэспандэнтаў "Правды" выратаваў БНФ". Гэта акурат да пытаньня аб высакароднай місыі прэсы:)
