Дзмітрый Строцаў (на фота) заклікаў да «кенозісу рускай мовы ў Беларусі» — самаўмалення рускага дзеля пазітыўнай дыскрымінацыі беларускага.
Прачытаў вось загаловак нататкі Міколы Бугая «Паэт Дзмітрый Строцаў заклікаў рускую культуру ў Беларусі да свядомага самаўмалення дзеля адраджэння беларускасці» і падумаў: «Ну нешта ж бывае з паэтамі-містыкамі» (а менавіта да іх залічаны М.Бугаём Строцаў). Потым прачытаў тэкст самога «містыка» ў Фэйсбуку. Ды не, Строцаў гаварыў у Парыжы не пра рускую культуру ў Беларусі, а пра «кенозис русского языка в Беларуси», пра «самоумаление русского в ситуации пограничья…»
Пазіцыя зразумелая для чалавека, якога хвалюе стан беларускай мовы, тым больш верніка, выдаўца праваслаўнай літаратуры. А што тычыцца той ці іншай культуры, то яна ня можа ні самаўмаляцца, ні самаўзвялічвацца. Яна існуе па законах сваёй распаўсюджанасці, уплывовасці, попыту на яе і г.д. Зразумела, што нацыянальнай культуры трэба дапамагаць. А што да Беларусі, дык тут проста ратаваць трэба. Але ратаванне беларускага працэс не паралельны самаўмаленню ці забароне рускага. Не рускае перашкаджае беларускаму ў Беларусі, а – і тут я цалкам згодны са Стасем Карпавым (Фэйсбук) – палітыка сённяшніх беларускіх ўладаў.
Дарэчы, паспрабуем разабрацца з высунутым М.Бугаём паняццем «руская культура ў Беларусі». Дзе і ў чым яна? У рускай гаворцы на вуліцах і ўстановах? У кнігарнях, дзе пераважаюць кнігі на рускай мове? Я ўспрымаю ўсё гэта як частку беларускай культуры як культуры шырокага плану. Але мне (як і многім іншым) не хапае цэнтра, стрыжня — уласна беларускай нацыянальнай культуры ў яе самых разнастайных праявах і перш за ўсё ў паўсядзённым жыцці беларускай мовы.
Таму я глыбінна разумею Строцава. Разумею і нават гэтую праяву грэчаскай вучонасці паэта (кенозіс) як вымушаны і пакутлівы пошук акрэсленай маральнай пазіцыі ў складанай грамадскай сітуацыі. Хаця гэты пошук трохі нагадвае мне «хождение в народ» рускіх студэнтаў у 60—80-я гады XIX стагоддзя. Сяляне тады хапалі гэтых «доўгавалосых» і валаклі ў паліцыю. А сёння, дзякаваць Богу, толькі чуем недавер ад некаторых аўтараў «каментаў»: ну не могуць яны даць веры гэтым «коленопреклоненным» перад беларусамі рускім паэтам!
І я іх між іншым таксама разумею. Бо што ж тут біць у грудзі і валіцца на калені, калі справа найпрасцейшая. Сапраўдны літаратар, інтэлігент, якой бы мовай у жыцці і творчасці ён не карыстаўся, павінен ведаць мову і культуру народа і той зямлі, дзе ён жыве. І добра ведаць. І не патрэбныя тут ані клятвы, ані кенозісы, ані іншыя тэатральныя жэсты. Гэта павінна быць натуральна, як подых. Трэба жыць з беларускай мовай у згодзе, спакойна, сціпла, без «риторического словогласия».
Тады спадзе і рыторыка М.Бугая наконт вайны культур і надання словам Д.Строцава сэнсу амаль прарочага закліку. І, зразумела, не спатрэбіццца тое «самоуничижение», якое «паче гордости».
