«Наша Ніва»: У адрозненне ад таго ж Саладухі, які часам сам сабою інфармацыйная нагода, вас і Ядвігу Паплаўскую не так шмат бачна ў СМІ. Чым вы цяпер жывяце?
Аляксандар Ціхановіч: Працуем канцэрты, як і працавалі. Ездзім, пакуль запатрабаваныя. Гастралюем па ўсёй постсавецкай прасторы, ад Балтыйскага і да Чорнага мора. Бывае і далёкае замежжа, і Амерыка, і Канада — нашы людзі сёння жывуць па ўсім свеце.
«НН»: А шмат паездак менавіта за мяжу? Больш канцэртаў там, ці ў Беларусі?
АЦ: Ну, мы адмыслова не лічым, шчыра. Дарэчы, ёсць такая прыкмета ў музыкаў — лічыць канцэрты ўвогуле нельга. Я не веру, я веру ў Бога, але адміністратары заўсёды сварацца, калі пачынаеш лічыць выступы, бо, кажуць, ніколі наступных не будзе. Сарвалася нейкая імпрэза, адміністратар адразу кажа: «Ну што, канцэрцікі падлічыў?».
«НН»: Ого. А яшчэ ёсць падобныя прыкметы?
АЦ: Афішы павінны абавязкова ляжаць на падлозе, па іх павінны людзі хадзіць — каб былі аншлагі. Ці калі перад выступам бачыш воз, які поўны сена, то таксама будзе аншлаг. А калі вяселле ўбачыш — канцэрт сарвецца.
«НН»: Дык у горадзе вяселле сустрэць не цяжка, а воз з сенам — праблематычна…
АЦ: Ну, вось тым не менш (смяецца).
«НН»: Працягваючы пра выступы ў Беларусі – шмат музыкаў скардзяцца, што музычнай творчасцю зарабіць у Беларусі немагчыма.
АЦ: Канечне, калі ў выканаўцы толькі шэсць абласцей, якія ён выкарыстоўвае, а за межы ён не выязджае, то яму цяжка. Але ж толькі ў Мінскай вобласці ёсць трыццаць раёнаў. Гэта трыццаць пляцовак. Дзесяць канцэртаў на месяц — вось табе і праца на сезон. Наступная вобласць — па тым жа прынцыпе. Калі правільна ўсё разлічыць, то можна год працаваць вельмі напружана. Але ізноў жа, артыст — ён толькі на сцэне артыст. Трэба падняць дупу, ездзіць пастаянна, абнаўляць праграму, каб людзям цікава было прыйсці на цябе яшчэ раз… Але ж гэта ўжо хто як для сябе сам вырашае. Для нас канцэрт у Беларусі — заўсёды свята, ці ў вялікім горадзе, ці ў малой вёсачцы. Гэта ж наша краіна.
«НН»: А райдар ваш мае штосьці адмысловае?
АЦ: Нічога такога асабліва. Надзейны і якасны транспарт, цёплы нумар, цёплая грымёрка, чай і мінералка — фактычна ўсе асноўныя патрабаванні. Будзе яшчэ і абед — добра. Не будзе — ну і няхай, самі разбярэмся. Мы па-людску падыходзім да сваіх патрабаванняў, і да арганізатараў. Бо для іх гэта ж таксама выдаткі. А бывае, што і не ўсе квіткі прадаліся, а, напрыклад, толькі траціна. А мы ж ніколі канцэрты не адмяняем. Ну, толькі калі форс-мажор: самалёт прапусцілі, здароўе падвяло…
«НН»: А ваш прадзюсарскі цэнтр «Профіартвідзеон»? Гэта бізнэс?
АЦ: Ён існуе ажно з 1989 года. Але не тое, каб гэта быў менавіта бізнэс… У пачатку, увогуле, мы з Ядзвігай кармілі ўсіх. Бралі з сабою маладых артыстаў і цягалі іх па ўсім Саюзе. Мы ж былі дзіка папулярныя, збіралі гіганцкія залы. Інна Афанасьева, Аляксандр Саладуха, Уладзімір Радзівілаў — гэта былі менавіта беларускія артысты, і мы давалі ім магчымасць паспрабаваць сябе. Але тады хадзілі, канечне, адмыслова на нас і мы аплочвалі ўсё. Але трэба ж дапамагаць маладым, я лічу. Праўда, цяпер прыйшоў ужо час, каб моладзь, з якой мы супрацоўнічаем сёння, таксама пачынала зарабляць, каб нас трошкі разгрузіць. Плюс мы ж яшчэ прывозім сюды гасцей, ладзім выступы.
«НН»: І каго прывозіце?
АЦ: Валянціна Гафта быў выступ. Гэта мы ладзілі. Цяпер вядзём перамовы з П’ерам Рышарам. Сёння шмат хто возіць дарагія замежныя гурты, збірае «Мінск-Арэну», Палац спорту, але мы не лезем туды. У нас вось такая ніша — мы ладзім фактычна не канцэрты, а сустрэчы з гледачамі.
«НН»: Вы самі якую музыку слухаеце сёння? Каго з беларускіх музыкаў можаце вылучыць?
АЦ: Ой, шмат якую слухаю, вельмі розную. А вылучыць… «J-Mors» мне падабаецца, Дзіма Калдун, Аляхно, IOWA такая своеасаблівая… Саладуха… Я шмат каго люблю, калі пералічваць, то магу і кагосьці пакрыўдзіць, калі не ўзгадаю.
«НН»: А рок-гурты?
АЦ: Вось «Крама» — выдатны калектыў. «Ляпіс Трубяцкой». Дарэчы, першы запіс «Ляпісаў» быў зроблены пры нашым удзеле.
«НН»: А тое, што робіць Міхалок сёння? «Brutto»? Як вам?
АЦ: Я не вельмі добра ведаю яго цяперашнюю творчасць. Але Сярожа вельмі таленавіты хлопец, я не ведаю, куды яго занесла, але ж усе людзі творчыя, таму я магу казаць толькі пра музыку. А музыка ў яго заўсёды была таленавітая. Таму ён і вядомы. А куды іх там нясе — я не магу судзіць. Усе людзі вольныя, ў кожнага свой кірунак. Як захацеў, так і зрабіў.
«НН»: Хутка Новы год. А ў вас — работа?
АЦ: Напэўна, у гэтым годзе будзем нарэшце святкаваць з сям’ёй. Гэта будзе добра, бо бывае рэдка. Сабрацца ўсёй сям’ёй за сталом, як у дзяцінстве — для нас гэта будзе таксама падарункам. Былі прапановы выступіць, але неяк самі сабой адпалі. Крызіс, ці што… Засталася адна, вось на днях, будзе вядома. Але гэта прыйдзецца ляцець у Батумі.
Таму можа і застанемся дома. Пабачым саміх сябе па тэлебачанні (смяецца). Мы ж не бачым сваіх выступаў. А тут здымаліся і ў Расіі, і ў нас, і ва Украіне…
«НН»: Дарэчы, кажуць, што ў сувязі з крызісам і ганарары ўпалі ў музыкаў, ці праўда гэта?
АЦ: А вось у нас якраз і не ўпалі. Можа таму, што мы ніколі і не завышалі іх?
«НН»: А калі не сакрэт, колькі каштуе выступ вашага дуэта?
АЦ: У Беларусі — прыкладна 30 мільёнаў рублёў. У Расіі кошт можа быць трошкі іншым.
«НН»: Хацеў спытаць яшчэ пра Еўрабачанне, вы ж колькі гадоў займаліся адборам удзельнікаў, і цяпер старшыня журы. Дык вось, а чаму ў нас такое сур’ёзнае стаўленне да яго? Усе астатнія краіны даўно адпраўляюць туды ўсякіх фрыкаў, але ж у Беларусі Еўрабачанне — чамусьці справа дзяржаўнай важнасці.
АЦ: Конкурс міжнародны, мае вялікі рэзананс і хочацца, каб Беларусь прадставілі добра. Гэта адметная рыса краіны такая.
«НН»: Ставіцца да ўсяго вельмі сур’ёзна?
АЦ: Да ўсяго ставіцца сур’ёзна, так. І да музыкі, і да спорту. А чаму не? Гэта адказнасць. Беларусы ўвогуле вельмі адказныя. Калі мы штосьці робім, трэба каб было якасна. Такія мы, беларусы — памяркоўныя і вельмі якасныя.
«НН»: Але ж гэта ўсяго толькі забаўляльнае шоу.
АЦ: Усё роўна. Я прааналізаваў усе мінулыя выступы, а іх больш за 50 ужо. Дык усе песні, якія перамагалі, выдатныя, прафесійныя. За выключэннем нядаўняй, калі Германія перамагла. Гэта быў ці то чыста прадзюсарскі праект, ці то Еўрасаюз проста выцягнуў Германію дзеля чагосьці.
«НН»: Але ж што тут такога звышважнага для краіны? Ну нават выйграем, пройдзе ён у Мінску, а праз месяц увесь свет пра гэта забудзецца.
АЦ: Дык гэта як жа і Чэмпіянат свету па хакеі, галоўнае, што гэтая падзея была ў нас, што краіна мела інфармацыйную нагоду заявіць аб сабе, краіну прапіярылі па ўсім свеце. Гэта вельмі важна.
«НН»: Таму гэтым і займаецца менавіта дзяржава? У той жа Расіі Еўрабачаннем займаюцца прадзюсары.
АЦ: Не. У Расіі конкурс адзін год праводзіць Першы канал, у другі — канал «Расія», па чарзе. Першы — напалову дзяржаўны, «Расія» — цалкам. Таму і там дзяржава займаецца.
Але ў нас жа цяпер змяшанае фінансаванне. Адбор, паездка, пражыванне, унёсак аплочвае дзяржава. Касцюмы, пастаноўка, песня — за гэта плацяць прадзюсары ці выканаўца.
«НН»: А колькі сёння каштуе адправіць выканаўцу?
АЦ: Гэта не так дорага… Я не магу сказаць, колькі там цяпер той унёсак… Ён, дарэчы, аплочваецца ў швейцарскіх франках. А пражыванне ж ва ўсіх краінах каштуе па-рознаму…
«НН»: Ну прыкладную суму хаця б назавіце.
АЦ: Не магу, баюся памыліцца.
«НН»: Хадзілі чуткі, што і ў Аляхно, і ў Калдуна паездка — з песняй, нумарам і гэтак далей — каштавала прыкладна мільён долараў у кожнага.
АЦ: Гэта няпраўда. Што тычыцца Калдуна і Аляхно — ніколі ў жыцці там не было такіх сум. Гэта было… я думаю, на той момант… Дакладна ў чатыры разы менш.
«НН»: Ну ўсё роўна, слухайце, гэта ж 250 тысяч долараў. Для Беларусі немалыя грошы.
АЦ: Але я магу памыляцца. Я не ўпэўнены ў лічбе. Яна можа быць нашмат меншай.
«НН»: А колькі атрымае наш пераможца, калі ён усё ж з’явіцца?
АЦ: Ніколькі. Проста Беларусь атрымае права правесці конкурс. Плюс Еўрапейскі вяшчальны саюз дае краіне грошы на правядзенне, дае вельмі вялікую суму.
А сам выканаўца, калі выдатна выступіць, зможа зладзіць сабе добрыя гастролі. Вось Аляксандр Рыбак пасля сваёй перамогі ездзіў гады з тры вельмі інтэнсіўна.
«НН»: Пра вынікі галасавання на Еўрабачанні часта кажуць, што яны маюць палітычны падтэкст.
АЦ: У правілах конкурсу гаворыцца, што ніякай палітыкі непавінна быць. І нельга іх парушаць. А калі пасварылася там Грузія з Расіяй… Ну што тут. Але нельга парушаць правілы, як нельга, напрыклад, выкарыстоўваць інвалідаў.
«НН»: Маеце на ўвазе фінаў, якія выстаўлялі панк-гурт, удзельнікі якога мелі ДЦП, сіндром Даўна…
АЦ: Нельга так рабіць. Правілы ёсць правілы.
«НН»: Але ж ізноў жа – ну з’ездзілі яны, і добра, зрабілі людзям такі падарунак. Не выйгралі, дык і не выйгралі. Характарызуе стаўленне фінаў да Еўрабачання.
АЦ: Паўтаруся, розныя краіны — рознае стаўленне. Можна было і ад Беларусі тых зомбі адправіць, маўляў, вось такая ў нас Беларусь, што вочы вымае… Але ж ці трэба?
«НН»: А чаму ў нашых удзельнікаў на беларускай няма песень?
АЦ: Вось гэтага не ведаю і сам. Правіламі дазваляецца спяваць на любой мове. Але гэта ж залежыць ад выканаўцаў, яны вырашаюць самі.
«НН»: Скончваючы пра Еўрабачанне: ваш ролік з «псіхбальніцы» — што гэта было? Чаму яго выдалілі?
АЦ: Гэта быў такі наш адмысловы ход. Мы адразу дамовіліся, што ён правісіць у сеціве дзень, затым яго прыбяруць. Гэта выклікала рэакцыю, абмеркаванне. Наш піяр-ход добра спрацаваў. Дарэчы, хутка будзе яшчэ адзін ролік.
«НН»: Таксама такі… незвычайны?
АЦ: Таксама незвычайны (смяецца).
Той самы ролік з «псіхбальніцы».
«НН»: Пры канцы, скажыце, калі ласка, што з культурных падзей за гэты год можаце вылучыць? Для сябе? Для краіны?
АЦ: Шмат чаго адбылося… Сямейныя святы… Выступы… Юбілей дачкі, дзень народзінаў унука. Мне запомніліся нашы выступы на Дзень Перамогі, на Дзень Незалежнасці… Шмат чаго было. У нашай працы так — усё галоўнае, усё, што робіш. А для краіны — радуе, што наш класічны Вялікі тэатр збірае поўныя залы. Кіно здымаюць — Аляксандр Яфрэмаў зняў вялікі серыял. Гастрольная афіша ў Беларусі добрая, і свае ездзяць, і замежнікі прыязджаюць. Бурлівае культурнае жыццё.
«НН»: А Нобель Алексіевіч?
АЦ: Беларусь атрымлівае Нобеля — канечне, гэта добра, гэта выдатна. І хто бы што ні казаў — гэта нашыя людзі, нашыя дасягненні. А спрэчкі пра тое, «наша» яна ці не… Час усё паставіць на свае месцы. Гэта як з Мулявіным. «Песняры» падзяліліся на некалькі калектываў, але цяпер жа ніхто не будзе спрачацца, што сапраўдныя «Песняры» — гэта менавіта ён. Кажуць, што незаменных людзей няма. Ёсць! Вось як той жа Мулявін. Нельга ж замяніць Купалу ці Коласа.
«НН»: Але стаўленне дзяржавы да Алексіевіч характарызуе падыход дзяржавы да культуры. Праект «Мы, браты» падавалі як нацыянальную падзею, хоць, па шчырасці, гэта стужка катэгорыі «В», якіх у свеце штогод здымаецца шмат. Еўрабачанне — конкурс нацыянальнай важнасці. Яму шмат увагі. А прэмію Алексіевіч дзяржава фактычна не заўважыла. Не было жывой трансляцыі ўзнагароджання першай беларускай лаўрэаткі. Чаму менавіта так расстаўляюцца прыярытэты?
АЦ: Я не магу на гэта адказаць, бо я ніколі пра гэта не задумваўся, па-першае. Па-другое, я ж працую ў іншай сферы. Але культура ёсць культура, я лічу, што такія падзеі, як бы там ні было, трэба падтрымліваць… Але ж уручэнне праз інтэрнэт, напэўна, усё роўна ж набыло розгалас, так? Шыла ў мяшку не схаваеш.
P.S. Таксама спадар Ціхановіч папрасіў перадаць ягоныя віншаванні чытачам «Нашай Нівы»:
«Віншую з Новым годам і Раством Хрыстовым, усім жадаю моцнага здароўя і ласкі Божай. Міру, дабрабыту і працвітання ў кожны ваш дом».
* * *
9 фактаў пра Аляксандра Ціхановіча
1. Аляксандру Ціхановічу — 63 гады. 40 з іх ён у шлюбе з Ядзвігай Паплаўскай.
2. Ціхановіч скончыў Беларускую кансерваторыю па класу тубы, а да гэтага вучыўся ў Сувораўскай вайсковай вучэльні.
3. У ансамбль «Верасы», як сцвярджае музыка, ён прыйшоў, бо ўжо закахаўся ў Паплаўскую, якая спявала там.
4. «Малінаўку», галоўны хіт «Верасоў», ён аднойчы спяваў хорам з Лукашэнкам.
5. Ціхановіч спрабаваў сябе ў джаз-рокавым гурце «Мінск», названым так па аналогіі з амерыканскім «Chicago». Але «Мінск» закрылі пасля публікацыі ў адной з газет лістоў чытачоў, які не вельмі зразумелі такую музыку.
6. З «Верасоў» Ціхановіч сышоў праз скандал — у адным з яго канцэртных касцюмаў знайшлі марыхуану. Сам музыка кажа, што гэта была «падстава» — шмат інтрыг і закуліснай барацьбы было ў ансамблі.
7. У Ціхановіча былі сур’ёзныя праблемы з алкаголем. Па яго словах, перамагчы цягу да спіртнога яму дапамаглі жонка і вера ў Бога.
8. У 1988 годзе Аляксандр Ціхановіч разам з жонкай арганізаваў Тэатр-студыю, праз якую прайшлі шматлікія вядомыя музыканты ад Аляксандра Саладухі да «Ляпіса Трубяцкога».
9. Ціхановіч зняўся ў шасці мастацкіх фільмах, праўда, ні адзін з іх так і не набыў папулярнасці.
