На сайце ulej.by працягваецца краўдфандынгавая кампанія ў падтрымку выхаду беларускага перакладу рамана «Каханне падчас халеры» Габрыеля Гарсія Маркеса.
Хто ж гэты калумбійскі аўтар, чые кнігі чытаюць па ўсім свеце?
Кінуў універсітэт
Поўнае імя пісьменніка — Габрыель Хасэ дэ ла Канкордыя Гарсія Маркес (1927—2014), у Лацінскай Амерыцы ён вядомы таксама як Габо ці Габіта. Нарадзіўся ў Калумбіі. Першыя дзевяць гадоў гадаваўся ў бабулі і дзядулі па кудзелі. Бацька валодаў аптэкай у іншым горадзе, дзе і жыў з жонкай.
У 1956 годзе Габрыель паступіў у Нацыянальны ўніверсітэт у Багаце на юрыдычны факультэт. Але адвакацкая кар’ера яго не зацікавіла — кінуў вучобу. І пачаў пісаць для газет. Такая праца стала на шмат гадоў галоўнай.
Сябраваў і не толькі з прастытуткамі
У 13 гадоў бацька адправіў Габрыеля ў публічны дом занесці лекі для прастытутак. Усё скончылася тым, што адна з жанчын зацягнула хлопчыка ў ложак. «Мяне згвалцілі», — так успрымаў пісьменнік той выпадак. І ператварыўся ў сталага наведніка бардэляў. Праўда, не заўжды справы зводзіліся да любошчаў. У маладосці ён часта жыў у бардэлі, бо так было танней. І спісваў са сваіх суседак вобразы. Адна прастытутка нават перадрукоўвала яго апавяданні на машынцы.
Жонку знайшоў у школе
З будучай жонкай Мэрсэдэс пісьменнік пазнаёміўся, калі ёй было 13 (ён на пяць гадоў старэйшы). Маркес жартам прапанаваў з ёй ажаніцца. Тая пагадзілася, толькі з умовай, што мусіць спачатку скончыць школу. Яна вучылася і чакала абранніка. Нягледзячы на ўсе чуткі, часам зусім непрыстойныя, якія ёй пераказвалі пра каханага. Чакаць шлюбу давялося яшчэ 13 гадоў. У сакавіку 1958 Габрыель і Мэрсэдэс пабраліся. У сям’і нарадзіліся сыны Радрыга і Гансала.
500 тысяч асобнікаў
У пачатку 1965 года Гарсія Маркес пакінуў працу газетчыка і 18 месяцаў пісаў раман «Сто гадоў самоты». «Я заклаў машыну і аддаў грошы Мэрсэдэс. Кожны дзень яна так ці інакш здабывала мне паперу, цыгарэты, усё неабходнае для працы. Калі кніга была завершана, выявілася, што мы вінныя мясніку 5000 песа — вялізныя грошы. Па наваколлі хадзілі чуткі, што я пішу надта важную кнігу, і ўсе гандляры хацелі прыняць удзел. Каб паслаць тэкст выдаўцу, неабходна было 160 песа, а заставалася толькі 80. Тады я заклаў міксер і фен Мэрсэдэс. Калі яна даведалася пра гэта, то сказала: «Не хапала толькі, каб раман атрымаўся кепскім», — успамінаў Маркес. Раман выйшаў у 1967 годзе. Поспех быў неверагодны. За першыя тры гады наклад кнігі склаў паўмільёна асобнікаў. І працягваў расці.
Сам жа Маркес паўжартам казаў, што напісаў «Сто гадоў самоты» толькі дзеля таго, каб людзі прачыталі яго кнігу «Да палкоўніка ніхто не піша», якая выйшла раней і амаль не была заўважана чытачамі.
Наведваў СССР
Летам 1957 года Маркес першы раз наведаў СССР, дзе праходзіў Маскоўскі фестываль моладзі і студэнтаў. У той час ён працаваў карэспандэнтам у Парыжы. Запрашэння на фестываль ён не меў. Выпадкова прыладзіўся да землякоў з калумбійскага фальклорнага ансамбля. У выніку малады Маркес апісаў свае ўражанні ў эсэ «СССР: 22400000 кв. км. без аніводнай рэкламы кока-колы». Беларусі ў тэксце няма — ехаў ён на цягніку ў Маскву праз Украіну. У Савецкім Саюзе тэкст быў забаронены і да 1998 года захоўваўся ў так званым «спецхране».
Спачуваў левым
Маркес ніколі не хаваў сваіх левых поглядаў. За гэта яму была закрыта дарога ў ЗША на тры дзесяцігоддзі. І толькі Біл Клінтан, які назваў Маркесаву кнігу «Сто гадоў самоты» ўлюбёнай, зняў забарону. Падчас прэзідэнцтва Клінтана Гарсія Маркес неафіцыйна быў пасрэднікам пры перамовах паміж амерыканскім лідарам і сваім сябрам Фідэлем Кастра. А ў 2009 годзе ўрад Мексікі прызнаўся, што мексіканскія ўлады сачылі за пісьменнікам з 1967 па 1985. Падставай для гэтага сталі менавіта яго сувязі з камуністычнымі рэжымамі і іх лідарамі.
Падглядзеў сюжэт у газеце
Раман Маркеса «Каханне падчас халеры» грунтуецца на дзвюх гісторыях. Каханне маладых Фэрміны Даса і Фларэнтына Арысы спісана з бацькоў пісьменнікаў. Толькі з той розніцай, што бацькі ажаніліся. А каханне герояў у старасці Маркес паклаў на сюжэт газетнага артыкула. Амерыканцы, якім было амаль па 80, штогод таемна сустракаліся ў Акапулька (у кожнага была свая сям’я). І аднойчы, калі яны плавалі на лодцы падчас такога спаткання, іх забіў вясляр. Каханне раскрылася толькі праз гэтае забойства.
Амаль два дзесяцігоддзі аўтар не даваў дазвол на экранізацыю рамана. І толькі ў 2005 годзе пагадзіўся. У 2007 на экраны выйшла аднайменная стужка, у галоўных ролях ў якой зняліся Хаўер Бардэм, Бэнджамін Брат, Лора Харынг.
Хук ад нобелеўскага лаўрэата
Блізкім сябрам Маркеса ў 1960-1970-х быў іншы лацінаамерыканскі пісьменнік — ураджэнец Перу Марыа Варгас Льёса (атрымаў Нобелеўскую прэмію ў 2010). Але ў 1976 годзе падчас адной з публічных сустрэч Льёса на прывітанне Маркеса заехаў апошняму па твары (Льёса, між іншым, займаўся боксам у маладосці). Было шмат чутак. Найперш здарэнне звязвалі з нібыта заляцаннямі Маркеса да жонкі сябра. Але пра сапраўдную прычыну пісьменнікі маўчалі.
Пра самоту
«Часам мы з маёй жонкай Мэрсэдэс вечарамі застаёмся дома адны, і нам хацелася б, каб нас хто-небудзь запрасіў у госці альбо яшчэ куды. У нас шмат сяброў, але яны не рашаюцца без справы патэлефанаваць, бо думаюць, што ў гэты вечар у нас — дваццаць святочных сустрэч. І часам трапляеш у сапраўдную ізаляцыю, гэта і ёсць самота, якую прыносіць слава, і яна надта падобная да адзіноты, якую прыносіць улада».
***
Дабрачынны фонд «Вяртанне» і выдавецтва «Янушкевіч» пачалі выдаваць творы лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі па літаратуры ў беларускіх перакладах. Першым томам серыі «Noblesse oblige» стаў «Голад» Кнута Гамсуна.
