Музей выставіў стэлаж старажытных рэлігійных кніг са сваіх фондаў. Самая старая — віленская Трыёдзь посная 1609 года. Вялікае Княства тады рыхтавалася да паходу на Маскву, і выдавецкі дом Мамонічаў выпусціў тыраж гэтай богаслужэбнай кнігі спецыяльна для распаўсюджання ў Расіі. Таму кніга аздоблена сціпла, без анёлаў і хімер, у стылі тагачасных маскоўскіх выданняў — каб не шакаваць пакупніка.
Але аснова выставы — старыя іконы з акадэмічнага музея. Прычым, што ні ікона — усё шэдэўр. Музей старажытнабеларускай культуры багаты на шэдэўры, але бачаць іх нямногія — музей знаходзіцца далёка ад цэнтра, ў адным з будынкаў Акадэміі навук (Сурганава 1/2).
Цуд Арханёла Міхаіла з Парахонска на Піншчыне — адна з самых вялікіх і экспрэсіўных на выставе.
У зале больш за 30 ікон, тры з іх — XVII стагоддзя, самая маладая — 1938 года.
Найбольш — з Берасцейшчыны і Паўночнай Беларусі (Глыбокае, Паставы, Докшыцы, Браслаў).
Мадонна з немаўлём з Мастоўскага раёна. XVIII стагоддзе.
На выставе толькі адна ікона з Магілёўшчыны, Маці Божая Балыкінская. Перад вайной Беларускі дзяржаўны музей перадаў яе на выставу ў Маскву, вярнуць не паспелі. Так ікона і збераглася. Арыгінальная святыня — Маці Божая Балыкінская — з XVIII стагоддзя захоўвалася ў Балыкіне (цяпер — сяло ў Бранскай вобласці), цяпер страчана.
Маці Божая Балыкінская з Магілёўшчыны, XVIII стагоддзе. Адзіны на выставе твор, напісаны на дошках, а не на палатне.
Можна пабачыць Іаана Багаслова, у XVIII — XIX стагоддзі намаляванага паверх ўніяцкага епіскапа Іасафата Кунцэвіча. Адсюль характэрная вопратка, поза, антураж.
Тут жа і выявы Аляксандра Неўскага. У некаторых іконах яўна праступае нешта ад сармацкага партрэта.
Іаан Багаслоў з Высокага, Аляксандр Неўскі з Глыбоччыны і Кобрына (унізе). Верхні абраз перадалі ў царкву сяляне вёскі Чарневічы ў гонар адмены прыгоннага права.
Можна ўбачыць унікальныя для Беларусі сюжэты — пахаванне Марыі Егіпецкай і адрачэнне апостала Пятра. Марыю Егіпецкую, святую, якая была блудніцай, раскаялася і 47 гадоў пражыла ў пустыні, у 1779 годзе стварыў брэсцкі майстар Бенедыкт Паўлоўскі. У наш час вядомы яшчэ адзін яго абраз, напісаны ў Кодыні, блізка ад Брэста, але за Бугам, на польскім баку мяжы.
«Адрачэнне апостала Пятра» прывезлі з Лунінца. Мастак намаляваў побач з апосталам пеўніка — нібы працытаваў Хрыста: «Кажу табе, Пётра, не паспее певень тройчы пракрычаць, як ты тройчы адрачэшся ад мяне».
Адрачэнне Святога Пятра, канец XVIII — пачатак ХІХ стагоддзяў. Сімвалічны пеўнік крычыць у левым верхнім кутку.
Большая частка выставы — выявы Божай Маці з Ісусам. Самы стары тут — 400-гадовы спіс цудадзейнай Бялыніцкай іконы. Сама Бялыніцкая ікона прапала ў апошнюю вайну, захаваліся два старажытныя спісы: гэты, з вёскі Тарэйкі пад Нясвіжам, і яшчэ адзін у касцёле вёскі Новая Мыш ля Баранавічаў.
Дзяўчаты разглядаюць старажытную Бялыніцкую Маці Божую. Злева — дыяканскія дзверы з выявай архідыякана Стэфана, вёска Дывын Кобрынскага раёна.
Цудоўная Божая Маці з Ружанаў, спіс аўстрыйскай іконы з горада Пасау. Ікона праславілася ў бітве пад Венай 1683 года. Тады еўрапейская кааліцыя, у яе складзе і Рэч Паспалітая, перамагла Асманскую імперыю. З Пасаўскай [Пасовской] іконы сталі рабіць спісы і ў нас.
Божая Маці Пасаўская з Ружанаў і мілая Мадонна з Докшыц (унізе)
Самай маладой іконе — 80 гадоў, гэта Божая Маці Чанстахоўская з вёскі Пелішча на Камянеччыне.
Божая Маці Чанстахоўская 1938 года. Побач — Маці Божая Пясчаная (спіс кракаўскай іконы) з Глыбокага і Маці Божая Бярдзічаўская з вёскі Субаты Драгічынскага раёна (унізе справа).
Звярніце ўвагу на месяц з чалавечым тварам на іконе Маці Божай Бярдзічаўскай. Магчыма, гэта сімвал Тышкевічаў, якія заснавалі кляштар у Бярдзічаве, — месяц быў на іх гербе, патлумачыла куратар выставы Галіна Флікоп-Світа з Музея старажытнабеларускай культуры.
«Беззаганнае Зачацце» з Браслава, пачатак ХІХ стагоддзя. Божая Маці стаіць на зямным шары, топча змея-спакусніка з яблыкам — сімвал чалавечых грахоў.
Пабачыць шэдэўр у італьянскім стылі — докшыцкую Мадонну з лілеямі і цюльпанамі, загадкавую Мадонну ў чорнай хустцы і 30 іншых шэдэўраў можна да 10 сакавіка (Музей гісторыі беларускай літаратуры ў Траецкім прадмесці, вуліца Багдановіча, 13).
Выстава працуе штодзень, акрамя нядзелі, з 9:30 да 17:30 (каса працуе да 17:00), а па серадах — з 9:30 да 19:00 (каса працуе да 18:30).
