Каранавірус прыдушыў сусветную эканоміку, але хутка ён аслабіць хватку, і дзелавая актыўнасць адновіцца. Без наступстваў не абыдзецца: крызіс будзе самым страшным з часоў Вялікай дэпрэсіі амаль стогадовай даўніны, а рахунак за лячэнне перавысіць 9 трлн даляраў, падлічыў нядаўна Міжнародны валютны фонд. Праз месяц ён прызнаў, што памыліўся, піша bbc.com.
Усе аказалася нашмат больш сур'ёзна.
«Крызіс толькі набірае абароты, а прагноз ужо горшы нават за нашы песімістычныя чаканні, — сказала кіраўнік МВФ Крысталіна Георгіева. — Калі медыцына не адолее вірус, многія эканомікі пацерпяць яшчэ мацней».
Эканамісты МВФ у сярэдзіне красавіка прадраклі сусветнай эканоміцы спад на 3% у бягучым годзе, тады як яшчэ мінулай восенню разлічвалі, што яна вырасце на тыя ж тры працэнты.
Упершыню ў сучаснай гісторыі прагноз памяняўся так рэзка за такі кароткі тэрмін. Але МВФ захаваў аптымізм і веру ў лепшае: ён прадказаў рост амаль на 6% ужо ў наступным годзе, аднак папярэдзіў, што, па-першае, гэта не кампенсуе падзення, а па-другое, здарыцца толькі калі вірус не вернецца другой хваляй, і каранцін не прыйдзецца ўводзіць зноўку.
За няпоўны месяц стала ясна, што прадказанні старэюць хутчэй, чым іх удаецца аформіць і прадставіць публіцы.
«Вельмі верагодна, што ў чэрвені мы абновім прагнозы. І ўжо цяпер ясна, што варта чакаць дрэнных навін», — сказала Георгіева на канферэнцыі Financial Times у аўторак.
За лічаныя дні пасля публікацыі папярэдняй ацэнкі шкоды ад МВФ мы даведаліся, што тры найбуйнейшыя эканомікі свету, на якія прыпадае больш за палову сусветнага выпуску і спажывання, перажылі самае сур'ёзнае падзенне ў сучаснай гісторыі.
Эканамічная актыўнасць у Кітаі скарацілася ўпершыню амаль за паўстагоддзя. Еўразвяз не бачыў такога спаду за ўсё сваё існаванне. А найбуйнейшая ў свеце эканоміка ЗША карцінна спатыкнулася, і самая працяглая ў яе гісторыі дзесяцігадовая фаза ўздыму падышла да канца.
Беспрацоўе сярод амерыканцаў пабіла ўсе рэкорды з часоў Вялікай дэпрэсіі паміж дзвюма сусветнымі войнамі мінулага стагоддзя.
Каранавірус перапыніў аднаўленне сусветнай эканомікі пасля папярэдняга крызісу-рэцэсіі 2008-2009 гадоў. Яе маштабы зараз здаюцца эканамістам смешнымі ў параўнанні з тым, што свеціць планеце пасля Вялікага каранціну, як ужо называюць цяперашняй дэпрэсіяй.
Значыць, і вяртанне да ранейшых тэмпаў прымнажэння багацця і скарачэння няроўнасці на планеце рызыкуе быць больш працяглым. Мінулым разам на гэта сышло цэлае дзесяцігоддзе.
Тады свет даў рады ў асноўным змякчэннем грашовай палітыкі — надрукаваў грошай і змякчыў фінансавы крызіс. На гэты раз усё больш сур'ёзна, паколькі праблема не ў недахопе капіталу, а ў вірусе і звязаных з ім выдатках і абмежаваннях.
Для перазапуску эканомікі пасля каранціну ўсе краіны свету ўжо паабяцалі выдаткаваць з казны дадатковыя 9 трлн даляраў, падала Георгіева свежыя ацэнкі МВФ.
«І мы просім толькі аб адным: калі ласка, выдаткоўвайце як мага больш. І потым яшчэ крыху», — сказала яна.
Такіх грошай ні ў каго няма, іх давядзецца пазычаць. Плаціць па рахунках трэба будзе будучым пакаленням: упартай працай, праз павышаныя падаткі або інфляцыю.
І калі развітыя краіны без цяжкасці знаходзяць крэдытораў, то ўсіх астатніх COVID-19 паставіў у няёмкае становішча. У суровыя гады грошы выцякаюць з рынкаў, што развіваюцца, і цяпер якраз такі час. Адток капіталу прыводзіць да дэвальвацыі, што павялічвае кошт не толькі новых, але і ранейшых даўгоў, падвышаючы нагрузку на і без таго дзіравую казну.
У выніку адносна небагатыя краіны, якія развіваюцца, накшталт Расіі, Індыі ці Мексікі пацерпяць ад каранакрызісу яшчэ мацней за забяспечаныя, папярэдзіла ААН і заклікала сабраць для іх антыкрызісны пакет на 2,5 трлн даляраў.
Але і гэтага не хопіць, адзначыла Георгіева. Яна сказала ў аўторак, што гэтая ацэнка будзе таксама перагледжана ў большы бок.
У сакавіку, калі вірус упершыню прадэманстраваў сваю забойчую сілу, адток капіталу з рынкаў, якія развіваюцца, дасягнуў амаль 100 млрд даляраў, што прыкладна ў чатыры разы больш за кожны з трох папярэдніх фінансавых крызісаў.
Георгіева сказала, што красавіцкая статыстыка малюе зваротную карціну: дзякуючы ўліванням ліквіднасці з боку цэнтрабанкаў ЗША, еўразоны, Вялікабрытаніі і Японіі ў інвестараў зноў прачнуўся апетыт да рызыкі, і капітал пачаў вяртацца на рынкі, якія развіваюцца.
Але гэта ўсё — часовая палёгка. Будучыня наўпрост залежыць ад зыходу бітвы з вірусам. Калі ён вернецца з новай сілай, шкода будзе нашмат сур'ёзнейшая, а прагнозы зноў прыйдзецца пераглядаць.
І ў МВФ ёсць падставы асцерагацца такога развіцця падзей.
Пакуль Георгіева выступала на віртуальнай канферэнцыі, эканамісты яе арганізацыі апублікавалі ацэнку першых крокаў Еўропы насустрач бескаранціннай будучыні.
Яны папярэдзілі, што Стары Свет горш падрыхтаваны да зняцця абмежаванняў, чым Азія, якая першай прыняла ўдар пандэміі.
«У кожнага свая стратэгія, але Еўропа, падобна, выходзіць з каранціну на больш ранняй стадыі эпідэміялагічнага цыклу, чым Азія. Да таго ж, магчымасці поўнамаштабнага тэставання, адсочвання кантактаў і ізаляцыі асяродкаў заражэння ў Еўропе саступаюць азіяцкім аналагам», — папярэджваюць эксперты МВФ.
«І Азіі, і ў Еўропе каранцін наносіць сур'ёзную эканамічную і псіхалагічную шкоду. Жаданне як мага хутчэй зняць яго больш чым вытлумачальнае. Аднак дзейнічаць трэба асцярожна, і не варта паддавацца спакусе адкрыць усяго пабольш і хутчэй. Гэта пагражае рэцыдывам хваробы».
