Некаторыя ацанілі прэс-канферэнцыю Віктара Бабарыкі як правальную. Асабіста я з гэтым не згодны і растлумачу чаму, піша ў фэйсбуку заснавальнік «Моцных навін» Пятро Кузняцоў.
Мяркуючы па тым, што я прачытаў, бо асабіста там не прысутнічаў, мы ўбачылі вельмі магутны старт выбарчай кампаніі, але пакуль не змаглі яго ацаніць. Відавочна, гэты этап яшчэ наперадзе — або я памыляюся і ўдачы гэтага брыфінгу былі выпадковасцямі і многіх чакае расчараванне.
Ёсць усе перадумовы для таго, каб ён стаў сур'ёзным кандыдатам і змяніў Лукашэнку.
Бабарыка відавочна і адназначна пазначыў, што будзе гуляць на полі Лукашэнкі, але біць яго тым, недахоп чаго ў таго ў апошнія месяцы агаліўся вельмі моцна ва ўмовах пандэміі каранавіруса — адэкватнасцю.
Яго пасыл вельмі просты: я буду нармальным адэкватным прэзідэнтам, якога вам будзе лёгка разумець і з якім будзе лёгка знаходзіць супольную мову.
Пачнём з тэзісаў, якія больш за ўсё абурылі грамадзянскую супольнасць.
Так, ён сказаў, што не верыць у масавыя рэпрэсіі ў Беларусі. І, кажучы гэта, ён казаў так, як лічыць большасць грамадзян, якія да гэтага часу трывалі гэты рэжым.
Пастаянная палітычная павестка апазіцыі, праваабаронцаў і мясцовых медыя аб тым, што ў нас дыктатура, не знаходзіла і не знаходзіць у мас водгуку — гэта нікога не хвалюе, бо мізэр сутыкнуўся з гэтым на сваёй скуры.
Словазлучэнне «масавыя рэпрэсіі» ў народзе пад уздзеяннем падручнікаў гісторыі і СМІ асацыююцца з з'явамі такога маштабу, як ГУЛАГ або чырвоныя кхмеры. Перыядычныя пасадкі дзясяткаў актывістаў цалкам укладваюцца ў разуменне разборак Лукашэнкі і «купкі незадаволеных» — разуменне, якое дзесяцігоддзямі ўбіваецца ў галовы праз дзяржСМІ. Такім чынам, тое, што абуральна для актывістаў, для абывацеля павінна гучаць як «я не збіраюся згушчаць фарбы і палохаць вас яшчэ да таго, як усё здарылася: канцлагераў у краіне няма, не бойцеся нас падтрымліваць, тым больш, што мы — не тая самая купка, а народ».
Другі «абуральны» тэзіс ідзе прычэпам да першага: гэта пра тое, што ён не верыць у масавыя фальсіфікацыі па схеме «з 5% зрабіць 80%». Выбачайце, роўна аб тым жа пасля кожнай прэзідэнцкай кампаніі казалі сацыёлагі НІСЭПД, толькі іншымі словамі: па іх даследаваннях, яшчэ не было такіх выбараў, дзе Лукашэнка не атрымаў бы электаральную перамогу. Не з 70 і не з 90%, але з 50% + 1 хоць бы.
У народзе няма і не было адчування, што ў іх скралі іншага прэзідэнта. Народны адчай сённяшняга дня хутчэй звязана з адчуваннем, што ў іх даўным-даўно не было нават выбару, хадзі — не хадзі, нічога не мяняецца, галасаваць няма за каго, «гэты ўчапіўся як клешч і не сыходзіць», галасы «малююць». Не было ў найноўшай гісторыі прэцэдэнту, калі б у народа «скралі перамогу».
І меседж Бабарыкі, з якім ён стартаваў у выбарчай кампаніі аб тым, што «народнае галасаванне нельга падрабіць», тое, як ён набіраў ініцыятыўную групу — гэта крайняй ступені мабілізацыйны меседж аб тым, што трэба ўсім, усім без выключэння пайсці на выбарчыя ўчасткі, прагаласаваць за яго, а потым ужо мы (упершыню ў гісторыі) паглядзім, як яны адважацца падрабіць вынікі выбараў на 100% або 80%.
І той, і той тэзісы, на самай справе-мабілізацыйныя і яны пра тое, што не трэба баяцца, бо «ўсіх не пасадзяць» і трэба браць лёс у свае рукі, бо «за ўсіх не фальсіфікуюць».
Наколькі гэта справядліва і абгрунтавана — іншае пытанне. Гэта можа не падабацца 20% насельніцтва, якія 26 гадоў жывуць, ненавідзячы Лукашэнку, але гэта накіравана на тое, каб уключыць у сваю выбарчую кампанію, у свой электарат 80% астатніх выбаршчыкаў.
Нам (актывістам, грамадзянскай супольнасці, журналістам) вельмі не падабаецца меседж аб тым, што спачатку мы пабудуем эканоміку, а потым вызначымся з ідэяй і незалежнасцю. Але гэтая пазіцыя адпавядае ўсім чаканням той самай большасці, якую трэба прыцягнуць для перамогі — пра гэта кажуць усе без выключэння даследаванні, усе апытанні, усе каментары ў непалітызаваных пабліках у сацсетках.
Там, дзе няма актывістаў і грамадзянскай супольнасці, там масавы абывацель заўсёды паўтарае, што няма толку ад «вашай мовы», калі няма эканомікі, а гэта тое самае лукашэнкаўскае «а жэрці што будзем?!» і мы зноў бачым Бабарыку на яго электаральным полі.
Яго пазіцыя наконт таго, што «прэзідэнт — усяго толькі менеджар», безумоўна, спадабаецца ўсім і гэта зноў жа гісторыя пра адэкватнасць. Сцвярджэнні аб тым, што для поўнай незалежнасці ад Расіі трэба спачатку пабудаваць незалежную ад яе эканоміку — гэта нават вось проста канстатацыя факту і рэальнасці ў тым выглядзе, у якім яна ёсць цяпер.
Наезды на яго за тое, што ён сыходзіць ад пытання «як будзе абараняць галасы», на самай справе, пустыя, таму што ў тым выглядзе, у якім мы прывыклі пра гэта казаць і думаць, абараняць галасы ў гэтай кампаніі не будзе ніхто. Плошча магчымая і патрэбная або ў тым выпадку, калі апазіцыя, якая не мае апоры ў наменклатуры, спрабуе мабілізаваць пратэстныя патэнцыял, або калі ў сутычцы наменклатурных кланаў сілы апынуліся настолькі роўныя, што ніхто не змог перамагчы і адзін з бакоў звярнуўся да вуліцы, кінуўшы касмічныя рэсурсы на яе правільную арганізацыю. Бабарыка — гэта дакладна не першы варыянт. А вось калі другі, тады, магчыма, ён сапраўды разлічвае на тое, што ў выпадку чыстай электаральнай перамогі зможа справакаваць раскол унутры сістэмы (магчыма, не без дапамогі агентуры і вонкавага ўплыву) і тым самым вырашыць пытанне. Але гэта зусім не тое, аб чым гавораць на прэс-канферэнцыях.
Такім чынам, які пункт не вазьмі, вымалёўваецца прыкладна наступная карціна.
Бабарыка рызыкуе і свядома адсякае ад сябе пратэстны электарат, але, у той жа час, спрабуе гуляць на куды большым і шырокім электаральным полі.
Ён відавочна не ставіць сабе мэтай мабілізацыю пратэстнага патэнцыялу (на гэтым полі гуляе Ціханоўскі, а вось на чыю замову і з якой мэтай — вялікае пытанне, ужо відавочна не дзеля таго, каб «абараняць свае галасы»), а кажа катэгорыямі, разлічанымі на тое, каб упершыню ў гісторыі атрымаць над Лукашэнкам электаральную перамогу. Аперуе не каштоўнаснымі і ідэйнымі рэчамі, а цалкам практычнымі і зразумелымі простаму абывацелю.
Па сутнасці справы, яго меседж - пра тое, што «я кіраўнік, які разумее, што трэба народу, наменклатуры, Расіі і Захаду, я змагу працаваць эфектыўна і ўлічыць усе інтарэсы ўжо хоць бы таму, што я — адэкватны».
Гэты пост не пра тое, хто за ім стаіць, гэты пост пра тое, з чым ён выйшаў на выбарчую кампанію.
І галоўны момант у тым, што ўпершыню Лукашэнку апаніруе не ідэйна-каштоўнасны апанент, які гаворыць аб правах чалавека і масавых рэпрэсіях у разліку на меншасць, а практык і прагматык. І ўпершыню апанент Лукашэнкі ставіць сабе мэтай не мабілізацыю пратэстнага электарату, а прамую і чыстую электаральную перамогу, гуляючы на полі электаральнай большасці, акцэнтуючыся на тых жа рэчах, пра якія гаворыць цяперашняя першая асоба, але пры гэтым паводзячы сябе падкрэслена адэкватна і пасылаючы ўсім бакам адэкватныя меседжы.
Гэта ўнікальная і вельмі цікавая сітуацыя, таму што яна кажа аб сур'ёзнасці намераў. А вось чым гэтая сур'ёзнасць падмацавана - гэта ўжо тэма асобнай размовы. Асабіста я не веру, што ўлады сваімі рукамі стварылі і выпусцілі на арэну спойлера, які будзе біць па самых ножках трона, на якім сядзіць кіраўнік. Значыць, варыянтаў застаецца не так і шмат: або сам (але тады гэта і несур'ёзна, і неадэкватна); ці Расія; або кансэнсус Расіі і Захаду.
Пажывём-пабачым. Але наконт «правальнай прэсухі» — гэта вы дарма.
Чытайце таксама:
Бабарыка: Будзе незалежнасць — будзе тады і мова, і герб, і сцяг
Бабарыка, Ціханоўскі, Лукашэнка — апытанкі ў інтэрнэце паказваюць нечаканыя вынікі
Шрайбман пра першую прэс-канферэнцыю Бабарыкі: Ён спрабуе працягнуць руку частцы наменклатуры
