Aitor Diago
Зацішша перад бурай
Сезон прастудных захворванняў у Паўночным паўшар'і пачынаецца, як правіла, з надыходам першых халадоў і працягваецца амаль паўгода — дзесьці да сярэдзіны сакавіка.
Мінулы 2020 год стаўся вялікім выключэннем з гэтага правіла. Пераважная большасць школ была закрытая, ды і дарослыя пераважна сядзелі па дамах — так што разносіць прастуду і грып было асабліва няма каму.
Напрыклад, у Злучаных Штатах, дзе вірус грыпу штогод забірае ад 20 да 60 тысяч жыццяў, з якіх прынамсі 200 дзяцей, у мінулым сезоне памерла адно дзіця. Усяго з верасня па сакавік на ўсю 330-мільённую краіну хворых на грып ледзь набралася паўтары тысячы.
Гэтай восенню сітуацыя прынцыпова іншая. У развітых краінах, дзе значная частка насельніцтва ўжо зрабіла прышчэпку ад Covid-19, улады патроху здымаюць абмежавальныя меры. Дзеці вяртаюцца ў школы, дарослыя — у офісы і рэстараны. Нядзіўна, што папаўзла ўверх і статыстыка прастудных захворванняў.
— Мы стаім перад пагрозай эпідэміі адразу двух рэспіраторных вірусаў, і ў выніку сістэма аховы здароўя лёгка можа апынуцца перагружанай, не справіўшыся з патокам хворых, — папярэджвае прафесар медыцынскай школы Гарвардскага універсітэта Даніэль Саламон.
З такім прагнозам згодна большасць экспертаў-эпідэміёлагаў. Па іх словах, вяртанне жыцця ў звыклае рэчышча будзе непазбежна суправаджацца і вяртаннем звыклых інфекцый.
Бяда не прыходзіць адна
«Вядома, загадзя нельга быць упэўненым ні ў чым, але я думаю, гэтай зімой нас чакае значны рост захворвання і на грып, і на вірус HRSV, якія паражаюць ніжнія дыхальныя шляхі, — кажа прафесар вірусалогіі са Школы клетачнай і малекулярнай медыцыны Брыстальскага ўніверсітэта Дэвід Мэцьюс. — Гэта значыць, да нас вось-вось вярнуцца адразу два вірусы, задушаныя мінулай зімой [абмежавальнымі мерамі]».
Тым, хто не баіцца сезоннага грыпу і лічыць яго адносна бяспечным захворваннем, прафесар Мэцьюс нагадвае статыстыку. Штогод ад гэтага «бяскрыўднага» віруса (і звязаных з ім ускладненняў) гіне прыкладна 650 тысяч чалавек. Так што, па яго словах, недаацэньваць абедзве гэтыя інфекцыі ні ў якім выпадку не варта.
У групе рызыкі — пажылыя людзі з хранічнымі захворваннямі (гэта значыць на фоне пандэміі яны ўразлівыя двойчы) і дзеці з не акрэплым яшчэ імунітэтам. У адрозненне ад каранавіруса, які ў дзіцячым узросце звычайна як раз пераносіцца адносна лёгка, у іх нашмат вышэйшы шанец цяжка захварэць і трапіць у бальніцу.
«Дзіця, якое трапіла з грыпам у рэанімацыю — звычайная справа, — запэўнівае Дэвід Мэцьюс. — Вядома, для маладых і здаровых грып — гэта, хутчэй, прыкрая непрыемнасць: ну хто з нас не хварэў на грып. Але мы ведаем, што грып штогод забівае дзясяткі і сотні тысяч людзей. Ён забівае старых, ён забівае немаўлятаў. Так што нам вельмі пашанцавала, што ад грыпу можна зрабіць прышчэпку. Ад HRSV вось нельга — хоць распрацоўкі вакцыны вядуцца ўжо некалькі дзесяцігоддзяў».
Прафесар эпідэміялогіі інфекцыйных захворванняў універсітэцкага каледжа Лондана і прэзідэнт Брытанскай акадэміі медыцынскіх навук Эн Джонсан паказвае на яшчэ адну патэнцыйную небяспеку: вядома, што ад года да года грып даволі значна муціруе. Часам — прыкладна раз у 10 гадоў — гэта прыводзіць да з'яўлення новага, больш небяспечнага штаму.
Так, напрыклад, адбылося ў 2009 годзе, калі пачатая ў Мексіцы ўспышка свінога грыпу перарасла ў глабальную эпідэмію.
Добрая навіна, па яе словах, заключаецца ў тым, што новага лакдаўну ўводзіць не спатрэбіцца. Для барацьбы з грыпам ідэальна падыходзяць ўжо звыклыя нам меры: нашэнне масак, рэгулярнае і поўнае мыццё рук, захаванне сацыяльнай дыстанцыі, а галоўнае — вакцынацыя.
Прафесар Мэцьюс перакананы: сёлета прышчапіцца ад грыпу лепш нават тым, хто ніколі ў жыцці раней гэтага не рабіў. Каб па максімуме абараніць не толькі сябе самога, але і навакольных.
«Тут не аб чым гаварыць або спрачацца, тут наогул няма чаго абмяркоўваць, — запэўнівае ён. — Проста ідзеце і прышчапіцесь. Я вось ужо прышчапіўся».
На фоне масавай вакцынацыі ад каранавіруса навукоўцы нават правялі спецыяльнае даследаванне, каб высветліць, ці можна рабіць абедзве прышчэпкі запар з невялікім перапынкам і ў якім парадку яны працуюць лепш. Адказ адназначны — можна нават проста ў адзін дзень.
Вядома, ніводная прышчэпка не здольная даць гарантаваную і поўную абарону ад хваробы, удакладняе эксперт. Але вось ад траплення ў бальніцу зберажэ напэўна, так што ігнараваць самы эфектыўны з вядомых спосабаў абароны ні ў якім разе нельга. А сам укол вакцыны прафесар Мэцьюс параўноўвае з аўтамабільнымі рамянямі бяспекі.
«Калі вы сядайце ў машыну і прышпільваць рэмень — вы ж робіце гэта не таму, што збіраецеся трапіць у аварыю, праўда? І не таму, што рэмень дае гарантыю, што ў выпадку аварыі вы застанецеся ў жывых ці не атрымаеце сур'ёзных траўмаў. А прышпільвацца вы таму, што, калі раптам аварыя ўсё ж здарыцца, рэмень прынцыпова павышае вашыя шанцы на шчасны вынік».
Чытайце таксама: Некаторых вакцын хапае на ўсё жыццё. Вось чаму з кавідам не так
