• Навіны
  • Вайна
  • Эканоміка
  • Грамадства
  • Усяго патроху
  • Культура
бел / рус
  • Эканоміка
  • Грамадства
  • Здарэнні
  • Свет
  • Спорт
  • Аўто
  • Меркаванні
  • Ад рэдакцыі
  • Вайна
Улада

Ілюстрацыйнае фота.

23.11.2021 / 11:31

Дэмсілы прапанавалі псаваць бюлетэні на рэферэндуме па Канстытуцыі. Ці ёсць у гэтым сэнс, разбіраемся з экспертамі

У лютым 2022 года ў Беларусі запланаваны рэферэндум па Канстытуцыі, анансаваны дзейнымі ўладамі. Дэмакратычныя сілы прапанавалі агульную стратэгію паводзінаў — прыйсці і «сапсаваць» бюлетэні, паставіўшы насупраць усіх прапанаваных варыянтаў крыжыкі. Распыталі эксперта па выбарах Аляксандра Шлыка і палітолага Валера Карбалевіча, што гэта дасць.

«Голас несапраўднага бюлетэня — гэта голас супраць абедзвюх опцый: і новай Канстытуцыі, і старой»

Аляксандр Шлык адзначае: факт таго, што дэмсілы дамовіліся наконт адной стратэгіі паводзінаў на рэферэндуме, каштоўны сам па сабе:

«Як чалавеку, які ведае выбары знутры (Аляксандр працаваў у аддзеле па выбарах БДІПЧ АБСЕ, кіраваў назіраннем за выбарамі ў рэгіёне АБСЕ. Дапамагаў краінам прыводзіць іх выбарчыя працэсы ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі, — заўв. рэд.) мне падаецца, што агучаная стратэгія заснаваная на тым, што ў людзей ёсць права ўдзельнічаць у кіраванні сваёй дзяржавай.

Гэтага права нас пазбавіць ніхто не можа, і ім трэба карыстацца. Зразумела, што ў цяперашніх умовах правесці дэмакратычны рэферендум не атрымаецца: многія сядзяць у турме, няма ніякага грамадскага абмеркавання канстытуцыйнага праекта.

Гэта будзе несапраўдны рэферэндум, які нічога не вырашае, бо вырашыць актуальныя беларускія праблемы могуць толькі новыя выбары.

Але калі атрымліваецца магчымасць сказаць сваё слова, яго трэба сказаць».

Суразмоўца не лічыць, што ўдзел у рэферэндуме аўтаматычна азначае легімітызацыю ўладаў, але разумее тых, хто хацеў бы яго байкатаваць цалкам.

«Я разумею маральную пазіцыю тых людзей, якія заклікаюць да байкоту: яны не хочуць увязвацца ў штосьці загадзя бруднае і несумленнае. Але адзначу важную рэч: у сусветнай гісторыі не было прыкладаў, калі б байкот да чагосьці прыводзіў.

Акрамя таго, беларуская практыка паказвае: прыйдзеце вы на ўчастак ці не — няважна, ваш бюлетэнь і без вас знойдзе дарогу ў скрыню для галасавання. У гэтым сэнсе лепш прыйсці і выказаць свой пратэст несапраўдным бюлетэнем — так вы хаця б паўдзельнічаеце ў працэсе, прадэманструеце сваё меркаванне чальцам камісіі. І галоўнае, што гэта дзеянне ў межах закона. Гэта бяспечны спосаб выказаць сваё «не».

Для таго, каб рэферэндум адбыўся, трэба каб у ім узялі ўдзел больш за 50% выбаршчыкаў, унесеных у спісы. Аляксандр Шлык мяркуе, што як мінімум палова сённяшніх выбаршчыкаў жадае дэмакратыі і перамен, і, калі яны прыйдуць на ўчасткі і прагаласуюць сапсаванымі бюлетэнямі, немагчыма будзе «пераважыць» іх колькасцю людзей з альтэрнатыўным меркаваннем.

Іншая справа, канечне, як усё гэта пасля будзе падлічана. Плануецца, што сапраўдную сітуацыю зноў дапаможа адсочваць платформа «Голас».

«У камісіях ёсць людзі, якія ўжо цяпер пачынаюць скардзіцца: «Нас заганяюць!». І такім я б раіў ісці і заставацца там сумленнымі людзьмі: так у вас будзе яшчэ адна магчымасць паказаць народу сапраўдныя вынікі рэферэндуму на вашым участку.

Калі ж казаць простай мовай, то на сёння голас несапраўднага бюлетэня — гэта голас супраць абедзвюх опцый, якія нам не падабаюцца ў прынцыпе — ні опцыя новай Канстытуцыі, аб праекце якой дагэтуль нічога невядома, ні опцыя старой», — каментуе Аляксандр Шлык.

Ілюстрацыйнае фота.

«Дзеянне лепшае за байкот»

Палітолаг Валер Карбалевіч лічыць рашэнне «псаваць» бюлетэні аптымальным сцэнарыем у сённяшняй палітычнай сітуацыі:

«Заклікаць да пратэстаў сёння нерэальна. Заклікаць да нейкіх акцый на выбарчым участку — таксама: гэта пагражае людзям пазбаўленнем свабоды. І прапанаванае апазіцыяй дзеянне лепшае за байкот. Іншая справа, што ўсё гэта ўсё роўна, на мой погляд, наўрад ці перашкодзіць Лукашэнку ісці па плане. Вынікі рэферэндуму будуць стандартна беларускія — каля 80% «за».

Сарваць рэферэндум ці выбары можна толькі тады, калі галасы лічаць. Але ў апазіцыі сёння стаіць іншая задача: захаваць пратэсны патэнцыял, які назапасіўся ў грамадстве і выбухнуў у 2020 годзе. Захаваць адчуванне большасці. Калі гэтая большасць зноў сябе праявіць, ніхто не ведае», — разважае Карбалевіч.

Раней у гісторыі Беларусі ўжо былі спробы ператварыць і выбары, і рэферэндум у «вотум недаверу» ўладам. Напрыклад, на выбарах 2006 года Зянон Пазняк заклікаў беларусаў забіраць афіцыйныя бюлетэні з сабой як будучы доказ фальсіфікацый.

Двума гадамі раней, на рэферэндуме 2004 года, з той жа мэтай прапанавалі разразаць паперку: адну палову кідаць у скрыню для галасавання, а другую аддаваць у штаб каардынатарам.

Але колькасць сапсаваных бюлетэняў тады была маленькай. Калі верыць афіцыйным дадзеным, агулам пасля рэспубліканскіх галасаванняў колькасць сапсаваных бюлетэняў не перавышала 1-2%.

Клас
Панылы сорам
Ха-ха
Ого
Сумна
Абуральна

Nashaniva.com

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішы ў наш Тэлеграм

Чытайце яшчэ
Лукашэнка хоча пакінуць у сябе расійскія С-400 і «Іскандэры»
Пуцін накрыўся падчас парада. Гэта выклікала новыя абмеркаванні яго здароўя
Лукашэнка спытаў вайскоўцаў: Якая вайна будзе ў Беларусі, калі не дай бог?
Ціханоўская: Кожны год рэжым апяваў вайну, каб аднойчы дапамагчы Крамлю пачаць новую
Палітыка і грамадства
У Германіі ўсё лета можна будзе ездзіць на грамадскім транспарце за 9 еўра на месяц
Аўстрыйцы збіраюцца плаціць за расійскі газ у рублях
З 23 мая ўводзяцца летнія абмежаванні на галоўных дарогах Беларусі
Прадстаўнік ЕС зняволеным журналістам: Мы будзем і далей дабівацца вашага вызвалення
Расія спыняе пастаўкі газу ў Фінляндыю
Эдуард Бабарыка застаецца пад вартай, ягоную скаргу не задаволілі
Ціханоўская Захаду: Голад ці правы чалавека — фальшывая дылема Лукашэнкі
Усяго патроху
«Сведкамі» на вяселлі ў Баранавічах сталі аўчаркі 
«Зорную ноч» ван Гога цяпер можна сабраць з Lego. Спатрэбіцца больш за 2 тысячы дэталяў
Мурашкі ў хаце? Дапаможа агурок
Знакаміты ўкраінскі кот Сцяпан атрымаў прэстыжную прэмію WIBA ў Канах
Маці Ілана Маска ўражвае свет не менш за сына. «Яна — сіла, якую не стрымаць»
Паглядзіце, якое ласяня выходжваюць у Віцебскім заапарку ФОТА
Пяць прадуктаў, якія дапамагаюць скуры абмалоджвацца
Спорт
Прэзідэнт МАК: Абмежаванні супраць расійскіх і беларускіх спартсменаў — меры па абароне сумленнасці спаборніцтваў
Фаны перамаглі ў вулічнай бойцы, гульцы — на полі! Нямецкі «Франкфурт» разам з неверагоднымі заўзятарамі заваяваў золата футбольнай Лігі Еўропы
Шчанюк Дзмітрыя Баскава і чыстыя сядзенні на стадыёне. Што дзяржрэсурсы пішуць пра беларускі спорт
ФІБА забараніла зборным Беларусі і Расіі ўдзельнічаць ва ўсіх сваіх турнірах
Арцём Мілеўскі патлумачыў, што ў кіеўскую тэрабарону не пайшоў з-за прыроднага пацыфізму
«Арлы» супраць «Джэрс»: чаго чакаць ад сённяшняга фіналу Лігі Еўропы
Ці пакажуць беларусам Алімпіяду, нягледзячы на забарону МАК? Падаецца, што варыянтаў хапае
Здарэнні
На вуліцы Сурганава ў Мінску перакулілася «хуткая дапамога»
Апублікавалі фотаробаты падазраваных у забойстве ветэрынара на беларуска-ўкраінскай мяжы
Лабавое сутыкненне ў Рэчыцкім раёне: загінулі двое дзяцей
У Докшыцкім раёне ўтапілася двухгадовая дзяўчынка
Брэсцкі гімназіст загінуў, няўдала ўпаўшы з турніка
Двое беларусаў спрабавалі ўвезці ў Польшчу тысячу пачкаў кантрабандных цыгарэт
У Жабінкаўскім раёне загарэлася машына хуткай дапамогі
Карысная інфа
У заходніх раёнах краіны будзе моцны вецер
Будзьце асцярожныя: сёння навальніцы і вятрыска
У ноч на пятніцу чакаюцца замаразкі 
На сераду прагназуюць моцныя дажджы
Здароўе
Воспа малпаў у Еўропе. Ці пагражае нам чарговая эпідэмія?
Ці сапраўды для здароўя карысна праходзіць 10 тысяч крокаў штодзень? Не, толькі 7500
Ці дастаткова менш есці, каб пахудзець? Усё не так проста
Як змагацца з храпам? Пяць спосабаў
Мова
Мова наша. Чаму Тыкток лепшы за Цікток?
Мова наша. Ці скланяецца жаночае прозвішча Сапега?
Забралі любімую працу — у адказ пачала размаўляць па-беларуску. Журналістка Таццяна Мацвеева расказала, як перайшла на родную мову
«Беларускую мову не трэба рабіць сэксі — яна ўжо такая». Парады ад тых, хто пачаў размаўляць па-беларуску 
Аўто
На памежных АЗС прадаваць дызпаліва будуць у 1,5 разу даражэй
«Масквіч» з бяросты і лыка. Эксперт — аб тым, якая будучыня чакае расійскі аўтапрам пасля сыходу Renault
Эканомія складае тысячы даляраў. Купля і прыгон аўто з Еўропы і ЗША — што варта ведаць
У Расіі замест Renault адродзяць вытворчасць «Масквічоў»
Эканоміка
У Беларусі забаранілі расійскую «Храновіну»
Галоўчанка заклікаў краіны СНД адмовіцца ад даляра і еўра
Еўра каштуе амаль як даляр. Што адбываецца і як гэта адаб'ецца на нас?
Даляр апусціўся ніжэй за 2,50 рубля
Меркаванні
Вадзім Мажэйка: Партыя рэваншыстаў у новай Беларусі — натуральна і нават пажадана
«Калі Украіна не пераможа, нас чакаюць дзесяцігоддзі цемры». Цімаці Снайдэр пра Расію як фашысцкую дзяржаву
Навошта ўладам забараняць Оруэла і прычым тут Ала Пугачова
Гурневіч: Трэба не паўзці на каленях у Расію, а ўстаць. Смерці не будзе, а калені балець перастануць
Гісторыя
У новай кнізе пра Курапаты Якубовіча вінавацяць у подкупе Сяргеенкі
У Сафійскім саборы адкрылася выстава пра старажытны полацкі гандаль
«Хтосьці павінен». У 18 гадоў ён трапіў у Асвенцім. У 24 гады — у камуністычную турму. Выжыў і стаў міністрам
«На вайне не хварэлі доўга — альбо паміралі, альбо папраўляліся»
Як мяняўся фармат і сэнс святкавання 9 Мая ў розныя гады — згадваем з гісторыкам Фрыдманам
Чэшскі Рай. Ад замка да замка: захапляльны маршрут для пешага падарожжа па славянскім паграніччы
«Гэта быў чалавек тыпу Хокінга, якога перспектыва рана памерці змусіла зразумець, наколькі ж жыццё вартае таго, каб яго пражыць». Кім быў і як жыў Мікола Ермаловіч
Культура
Мова наша. Чаму Тыкток лепшы за Цікток?
Naviband прэзентавалі новы сінгл ВІДЭА
Вольны Хор сёння дасць канцэрт у падтрымку Украіны
«Ляціць, трымціць, невымоўна ззяе на чорнай коўдры родных нябёс мая самотная і нямая, мая адзіная зорка-лёс». Турэмны верш Кацярыны Андрэевай
«Цераз лес ідзе цягнік — зайцы едуць на пікнік». Новы мультверш Андрэя Скурко
Адкрылася віртуальная выстава мастацкіх твораў, знятых з экспазіцыі «Арт-Мінска»
У Варшаве праходзіць канцэрт памяці Аляксандра Кулінковіча
Навука і тэхналогіі
Навукоўцы ўпершыню знялі чорную дзірку ў цэнтры нашай галактыкі
TikTok становіцца глабальнай сацсеткай нумар адзін. І гэта праблема
Беларускія праграмісты з дапамогай дапоўненай рэальнасці паказалі, як выглядаюць разбураныя расіянамі ўкраінскія гарады
«Цэзар»: Украіна атрымае партыю высокадакладных дальнабойных самаходак
У тым ліку практыкаванні. Беларусы стварылі мабільную праграму для вырашэння мужчынскіх праблем
Японцы прыдумалі палачкі для ежы, якія мяняюць яе смак і так прыносяць вялікую карысць здароўю
«єБайрактар». Як «дзяржава ў смартфоне» дапамагла ўкраінцам вытрымаць удар Расіі 
Каханне і сэкс
Абдымацца раніцай карысна для здароўя. Цяпер гэта пацвердзілі і навукоўцы
Статыстыка: сем'і радзей распадаюцца ў тых парах, якія да шлюбу не жылі разам
Саша Івулін стаў самым сэксуальным мужчынам Беларусі — 2022
Самы сэксуальны беларус — 2022. Галасаванне
«Мы разам. Мы дома». Хто такая Алена Зяленская — першая лэдзі Украіны
Топ-30 самых сэксуальных беларускіх мужчын ад «Нашай Нівы»
«Не трэба хавацца і хаваць». Дзмітрый Кахно адказаў тым, хто хэйціў гарачае фота
Свет
У Германіі ўсё лета можна будзе ездзіць на грамадскім транспарце за 9 еўра на месяц
Аўстрыйцы збіраюцца плаціць за расійскі газ у рублях
Расія спыняе пастаўкі газу ў Фінляндыю
У Польшчы правядуць эксперымент з безумоўным базавым даходам
Расійская апазіцыя хоча выдаваць пашпарт «добрага рускага»
Расія сама ў 1990-я гады адмовілася ад уступлення ў НАТА
G7 можа ўвесці парог цэн на расійскую нафту
Галоўнае
У Германіі ўсё лета можна будзе ездзіць на грамадскім транспарце за 9 еўра на месяц
Мова наша. Чаму Тыкток лепшы за Цікток?
Генштаб Украіны: Пагроза ракетных удараў і абстрэлаў з боку Беларусі нікуды не знікла
З 23 мая ўводзяцца летнія абмежаванні на галоўных дарогах Беларусі
Расія спыняе пастаўкі газу ў Фінляндыю
Украінцы паказалі знішчэнне расійскай цяжкай агнямётнай сістэмы «Солнцепек» украінскім процітанкавым комплексам «Стугна»
Воспа малпаў у Еўропе. Ці пагражае нам чарговая эпідэмія?
Усяго патроху
Ці сапраўды для здароўя карысна праходзіць 10 тысяч крокаў штодзень? Не, толькі 7500
Ці дастаткова менш есці, каб пахудзець? Усё не так проста
«Сведкамі» на вяселлі ў Баранавічах сталі аўчаркі 
Мурашкі ў хаце? Дапаможа агурок
Фота / Відэа
Рэкардсмены — Эдуард Бабарыка і Ілля Шапаткоўскі. Хто з палітвязняў ужо больш за год сядзіць без прысуду?
Беларусы ламануліся перавучвацца ў ІТ, але рэальнасць жорсткая — нашых джуніяраў нідзе не чакаюць
Апытанка
Самае чытанае
BYPOL апублікаваў новае расследаванне пра агентурную сетку МУС 
Ці сапраўды танна жыць у Грузіі? Расказваюць беларусы
ГУБАЗ затрымаў маладога настаўніка гісторыі
Украінец, якога вывезлі з Гастомеля ў Беларусь, расказаў, як іх апрацоўвалі ў санаторыі «Чонкі», у тым ліку прадстаўнікі Чырвонага Крыжа
Чаму ў Беларусі забаранілі антыўтопію «1984»? Вы не паверыце ў самую імаверную версію 
Самае лайканае
Беларус купіў стары дом ля мора ў Італіі ўсяго за 13 тысяч еўра і расказаў, што з гэтага выйшла
Украінец, якога вывезлі з Гастомеля ў Беларусь, расказаў, як іх апрацоўвалі ў санаторыі «Чонкі», у тым ліку прадстаўнікі Чырвонага Крыжа
Вадзім Пракоп’еў пра полк «Пагоня»: Каліноўцы прапанавалі нам прадэманстраваць жывучасць у канкурэнтнай барацьбе
Шандаровіч: Як толькі Захад сядзе з Пуціным за стол перамоваў — Захад прайграў
Лукашэнка і Пуцін засталіся без падтрымкі — эксперт пра вынікі саміта АДКБ
Гарачыя тэмы
Ці сапраўды танна жыць у Грузіі? Расказваюць беларусы
ГУБАЗ затрымаў маладога настаўніка гісторыі
«Ляціць, трымціць, невымоўна ззяе на чорнай коўдры родных нябёс мая самотная і нямая, мая адзіная зорка-лёс». Турэмны верш Кацярыны Андрэевай
Украінец, якога вывезлі з Гастомеля ў Беларусь, расказаў, як іх апрацоўвалі ў санаторыі «Чонкі», у тым ліку прадстаўнікі Чырвонага Крыжа
Чаму ў Беларусі забаранілі антыўтопію «1984»? Вы не паверыце ў самую імаверную версію 
Брэсцкі гімназіст загінуў, няўдала ўпаўшы з турніка
«Бачыла акрываўленую шкарпэтку». Як за кратамі аказалася нядаўняя выпускніца школы
«Чому, пане, не на війні?» «Сакратарка Пуціна» парушыла маўчанне пасля вяртання з Лондана
Дачка Пуціна сустракаецца з Зяленскім
PDF версія
Каляндар
Каб скарыстацца календаром, калі ласка, актывуйце JavaScript у наладах свайго браўзера
пн аў ср чц пт сб нд
1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30 31
Версія для смартфонаў
Навіны Вайна Эканоміка Грамадства Усяго патроху Культура Нашы партнёры
  • Эканоміка
  • Грамадства
  • Здарэнні
  • Свет
  • Спорт
  • Аўто
  • Меркаванні
  • Ад рэдакцыі
  • Вайна
  • Тэсты
  • Здароўе
  • Нерухомасць
  • Моды
  • Ежа
  • Інтэрнэт і СМІ
  • Навука і тэхналогіі
  • Надвор'е
  • Каханне і сэкс
  • Гісторыя
  • Мова
  • Кіно
  • Літаратура
  • Культура. Рознае
Кантакты
© Усе правы абароненыя. Выкарыстанне платных матэрыялаў забаронена без пісьмовага дазволу. Выкарыстанне бясплатных рускамоўных версій матэрыялаў забаронена без пісьмовага дазволу. Выкарыстанне бясплатных беларускамоўных версій матэрыялаў дазваляецца пры ўмове наяўнасці актыўнай гіперспасылкі на Nashaniva.com у першым абзацы.
Дызайн сайту — арт-студыя PRAS
Уверх