Як мянялася падтрымка Зяленскага?
У першым туры на прэзідэнцкіх выбарах ва Украіне, якія адбыліся 31 сакавіка 2019 года, за Зяленскага прагаласавалі 30,24% выбаршчыкаў, за яго апанента Парашэнку — 15,95%. У другім туры, які адбыўся 21 красавіка, за Зяленскага прагаласавалі 73,22% украінцаў, за Парашэнку — 24,45%. Падтрымка Зяленскага тады стала рэкорднай за ўсю гісторыю выбараў украінскага прэзідэнта.
Упершыню ў новым украінскім парламенце на датэрміновых выбарах была сфарміравана так званая «монабольшасць» — кааліцыя, якая складалася толькі з адной фракцыі. Здавалася б, шлях да рэформаў адкрыты, уся паўната ўлады належала адзінай камандзе.
Сёння Зяленскі не настолькі ўражвае сваімі вынікамі, хаця і працягвае лідзіраваць у рэйтынгах.
11 лістапада сацыялагічная група «Рэйтынг» апублікавала вынікі свайго апытання. Калі б выбары кіраўніка Украіны адбыліся ў найбліжэйшы час, Зяленскага падтрымалі б 21,8% украінцаў, якія маюць намер удзельнічаць у галасаванні і вызначыліся з выбарам. Другое месца заняў бы пяты прэзідэнт Украіны, лідар «Еўрапейскай салідарнасці» Пётр Парашэнка — у яго 14,5%.
Далей ідуць сустаршыня прарасійскай партыі «Апазіцыйная платформа — За жыццё» Юрый Бойка (11%), папулістка Юлія Цімашэнка (10,8%), былы спікер Вярхоўнай Рады і экс-паплечнік Зяленскага — Дзмітрый Разумкоў (8,8%), лідар прарасійскай партыі «Нашы» Яўген Мураеў (6,4%), Ігар Смяшко (6,2%), а таксама былы прэм'ер-міністр Украіны Уладзімір Гройсман (5,7%). У той жа час 33% апытаных задаволеныя дзейнасцю Зяленскага, а 65% — не задаволеныя.
Паглядзіце, як выглядае графік, дзе назіраецца падзенне рэйтынгу Зяленскага.
Паводле гэтага самага апытання, імкліва падае і падтрымка прапрэзідэнцкай партыі «Слуга народа», хаця яна і застаецца лідарам. Паводле апытання «Рэйтынгу», яе гатовыя падтрымаць 17,3% апытаных, якія вызначыліся з выбарам і збіраюцца ісці на выбары.
- «Слуга народа» — 17,3%
- «Еўрапейская салідарнасць» — 14,0%
- «Батьківщина» — 12,2%
- «Апазіцыйная платформа — За жыццё» — 11,0%
- Гіпатэтычная партыя Дзмітрыя Разумкова — 6,8% (такой яшчэ не існуе)
- «Сіла і гонар» (лідар Ігар Смяшко) — 5,8%
- «Украінская стратэгія» экс-прэм’ера Гройсмана — 5,2%
- «Нашы» Яўгена Мураева — 4,9%
- Радыкальная партыя — 4,8%
- «Свабода» — 3,3%
- Партыя Шарыя — 3,2%
- «Удар Віталя Клічко» — 3,1%
- «За будучыню» (лідар Ігар Паліца) — 2,1%
- «Самопоміч» — 1,7%
- «Голос» — 1,4%
- «Наш край» — 1,1%.
Падобныя вынікі паказвае і апытанне сацыялагічнага цэнтра SOCIS, апублікаванае 9 лістапада.
Паводле гэтага апытання, за Зяленскага прагаласавала б на выбарах 18,6% украінцаў.
Другое месца займае пяты прэзідэнт Украіны Пётр Парашэнка — яго мае намер падтрымаць 12,6% апытаных.
Далей ідуць сустаршыня «Апазіцыйнай платформы — За жыццё» Юрый Бойка (8,2%) і Юлія Цімашэнка (7,8%).
Астатнія палітыкі набіраюць менш за 5% галасоў.
Паводле апытання гэтага ж цэнтра SOCIS, праведзенага з 29 кастрычніка да 4 лістапада, Зяленскі мае найбольшы антырэйтынг сярод украінскіх палітыкаў.
Паводле звестак SOCIS, за яго ні пры якіх абставінах не прагаласуюць 29,3%. На другім месцы — Пятро Парашэнка з 28,8% антырэйтынгу, на трэцім месцы антырэйтынгу — Юрый Бойка з 25,3%.
Зяленскі ўзначаліў антырэйтынг украінскіх палітыкаў і ў апытанні Цэнтра Разумкова, апублікаваным 1 лістапада. 31,9% украінцаў ні пры якіх абставінах не прагаласуюць за яго на наступных выбарах.
Даныя апытання сведчаць, што сярод кандыдатаў на пост прэзідэнта Украіны, за якіх не будуць галасаваць ні пры якіх абставінах, рэспандэнты таксама называлі Пятра Парашэнку (31,6%), Віктара Медзведчука (24,7%), Юрыя Бойку (24,0%), Алега Ляшко (15,0%), Юлію Цімашэнка (13,8%), Алега Цягнібока (11,0%).
Астатніх кандыдатаў назвалі менш за 10% апытаных.
56,6% супраць таго, каб Уладзімір Зяленскі балатаваўся на другі тэрмін. Толькі 25,8% падтрымліваюць такое рашэнне. 8,9% лічаць, што да наступных выбараў яшчэ шмат часу, столькі ж (8,8%) адмовіліся ад адказу.
У другім туры разрыў паміж Уладзімірам Зяленскім і Пятром Парашэнкам у патэнцыйным другім туры ў параўнанні з выбарамі у 2019 годзе скараціўся з 49% да 8%. За Зяленскага гатовыя прагаласаваць 53,9% тых, хто вызначыўся і пойдзе галасаваць. За Пятра Парашэнку 46,1%.
У той самы час палітычны эксперт Аляксей Рагавік, кіраўнік аналітычнага цэнтра Free Voice ў каментары для «Нашай Нівы» ставіць пад сумнеў даныя апытання Цэнтра Разумкова.
«У мяне выклікаюць сумневы даныя, якія былі апублікаваныя Цэнтрам Разумкова, таму што яны кардынальна адрозніваюцца ад усіх папярэдніх даных. Напрыклад, апошнім сацапытаннем групы «Рэйтынг» не пацвярджаюцца тэндэнцыі рэйтынгаў і ўзроўні даверу да ўкраінскіх палітыкаў з іншых апытанняў. Тут варта ўлічваць выбарку рэспандэнтаў, правядзенне апытання ўжывую або шляхам тэлефонных званкоў, гэта значыць, што можа быць метадалагічная хібнасць», — кажа эксперт.
У апытанні групы «Рэйтынг» за 2 лістапада, на якое спасылаецца спадар Рагавік, самы вялікі антырэйтынг у Пятра Парашэнкі.
Кіраўніку дзяржавы Зяленскаму давярае 39% апытаных. У той жа час 59% рэспандэнтаў сказалі, што яму не давяраюць.
На другім месцы рэйтынгу Юлія Цімашэнка, якой давяраюць 26% апытаных, а 72% — не.
Пятаму прэзідэнту Украіны і лідару «Еўрапейскай салідарнасці» Пятру Парашэнку давяраюць 25% украінцаў, не давяраюць — 73% (гэта антырэкорд). Юрыю Бойку — 24% і 57% адпаведна, у той жа час 16% апытаных не ведаюць яго.
У чым жа прычына падзення рэйтынгаў Зяленскага за апошні час?
Само па сабе падзенне рэйтынгаў украінскіх прэзідэнтаў пасля абрання не з’яўляецца чымсьці новым ці незвычайным. Яно назіралася амаль ва ўсіх прэзідэнтаў. Адзіным выключэннем быў хіба што Віктар Януковіч, чацвёрты ўкраінскі прэзідэнт, рэйтынг якога трымаўся адносна стабільным да пачатку Майдана — канца 2013 года.
Але былі і аб’ектыўныя прычыны, праз якія Зяленскі страціў значную частку падтрымкі.
«За апошнія месяцы прэзідэнт Зяленскі і яго каманда трапілі ў шэраг скандалаў. Гаворка, перш за ўсё, пра фігураванне прэзідэнта і яго атачэння ў афшорным скандале Pandora Papers. Таксама былі міні-скандалы, якія былі звязаныя з рэзананснымі заявамі і дзеяннямі асобных дэпутатаў «Слугі народа», — каментуе «Нашай Ніве» Аляксей Рагавік.
У выніку скандалу Pandora Papers стала вядома, што Зяленскі і ягоныя бізнэс-партнёры валодалі афшорнымі рахункамі за мяжой. У пачатку кастрычніка ўкраінскія журналісты апублікавалі фільм-расследаванне, заснаваны на глабальнай уцечцы дакументаў Pandora Papers. Афшорныя фірмы Уладзіміра Зяленскага і яго каманды з 2012 года атрымалі 40 млн даляраў ад кампаній, звязаных з алігархам Ігарам Каламойскім. У офісе прэзідэнта пазней заявілі, што Уладзімір Зяленскі як прэзідэнт бездакорна выконвае ўсе антыкарупцыйныя нормы заканадаўства, а афшорныя схемы бізнэсу былі звязаны з «асаблівасцямі рынку» старых часоў.
Адзін са скандалаў, які падкасіў рэйтынг Зяленскага, — так званы «Вагнергейт». Нагадаем, гаворка ідзе пра сарваную спецаперацыю ўкраінскіх спецслужбаў па затрыманні расійскіх баевікоў з прыватнай кампаніі Вагнера. Апублікаваная журналістамі інфармацыя аб пераносе і зрыве спецаперацыі прывяла да шырокага рэзанансу ва Украіне. Крытыцы за зрыў аперацыі падвергліся Зяленскі і кіраўнік Офіса прэзідэнта Украіны Андрэй Ярмак.
Цікава, што спачатку прэзідэнт Украіны адмаўляў сам факт існавання спецаперацыі, пазней Зяленскі прызнаў існаванне такой аперацыі, але абвінаваціў іншыя краіны ў тым, што Украіну ўцягвалі ў гэтую аперацыю.
Крытыкі Зяленскага мяркуюць, што ягоная каманда (ці ён сам) маглі адкласці ці сабатаваць раней распрацаваную спецаперацыю, каб не злаваць дзёрзкай аперацыяй расійскага прэзідэнта Уладзіміра Пуціна, з якім тады Зяленскі яшчэ спрабаваў усталяваць кантакт і дамагчыся міру на Данбасе.
Наступнай праблемай можна назваць цяжкую сітуацыю з каранавірусам. Нягледзячы на тое, што ўкраінцам цяпер даступныя якасныя заходнія вакцыны, на першапачатковым этапе пандэміі дзяржава не заняла жорсткай пазіцыі і цалкам праваліла вакцынацыю. Затрымка, няўдалая інфармацыйная кампанія і нізкі агульны ўзровень праінфармаванасці насельніцтва прывялі да таго, што Украіна цяпер сярод лідараў па дзённай смяротнасці, а таксама антылідар па колькасці вакцынаваных у Еўропе. Яшчэ больш рэйтынг дабівае той факт, што ў пачатку пандэміі грошы з дзяржаўнага кавіднага фонду былі выкарыстаныя не на ахову здароўя, а на будаўніцтва дарог. Крытыкі мяркуюць, што такім чынам Зяленскі паставіў пад пагрозу жыццё і здароўе людзей дзеля рэалізацыі свайго іміджавага праекта «Вялікае будаўніцтва».
Але з часам украінская дзяржава заняла адэкватную пазіцыю адносна вакцынацыі і каранцінных абмежаванняў. Праз гэта адбыўся адток часткі антывакцынатараў з падтрымкі Зяленскага.
«Апытанні паказваюць, што 36% выбаршчыкаў «Слугі народа» выступаюць супраць вакцынацыі, а таму, відавочна, пазіцыя ўладаў па стымуляванні вакцынацыі абмежаваннямі ў частцы кавід-сертыфікатаў і адхіленне непрышчэпленых супрацоўнікаў ад працы негатыўна ўплывае на электаральныя пазіцыі Зяленскага і «Слугі народа», — кажа Аляксей Рагавік.
«Таксама рэйтынгі зніжаюцца на фоне чакання пагаршэння эканамічнай сітуацыі. Зразумела, што пандэмія негатыўна ўплывае на эканоміку. Таксама з прычыны энергетычных правакацый Крамля ва Украіне нарастаюць энергетычныя рызыкі, павышэнне тарыфаў негатыўна ўплывае на электаральныя паказчыкі», — кажа кіраўнік аналітычнага цэнтра Free Voice.
Украіна сутыкнулася з беспрэцэдэнтнымі праблемамі ў энергетычным сектары. Зяленскі як палітык заўсёды выступаў за даступныя для насельніцтва тарыфы на газ і ацяпленне, часам нават дырэктыўна змяншаў на іх цэны. Але ва ўмовах сёлетняга глабальнага энергетычнага крызісу, нявызначанасці з транзітам расійскага газу праз Украіну, дабудовай «Паўночнага патоку — 2», крытычна нізкімі запасамі вугалю на ўкраінскіх станцыях, тэхнічнага зносу ўкраінскіх АЭС, касмічных цэн на газ і ціску Расіі ў выглядзе небывалай канцэнтрацыі расійскіх войскаў на мяжы з Украінай, гэта зіма можа стаць надзвычайна цяжкай для ўкраінскай дзяржавы.
Яшчэ адной праблемай стала не самая ўдалая кадравая палітыка і адсутнасць канкрэтнай ідэалогіі ў прэзідэнцкім атачэнні. У пачатку 2019-га Уладзімір Зяленскі заклікаў украінцаў далучацца да яго каманды. «Я іду. Пойдзем са мной, зробім гэта разам», — казаў ён у адным з відэазваротаў. На гэты заклік адгукнуліся сотні тысяч украінцаў. У выбарчы офіс пачалі прыходзіць розныя эксперты і рэфарматары. Аднак з часам знакавыя фігуры каманды Зяленскага пачалі адна за адной адпадаць. За 2,5 года змяніліся чыноўнікі на ключавых уладных месцах, пачынаючы з кіраўніка Офіса прэзідэнта і заканчваючы Кабінетам міністраў і праваахоўнымі органамі.
«Дзмітрый Разумкоў. Трошачкі прыгажэйшы за мяне… Аляксандр Данілюк. Аляксандр быў міністрам. Гэта адзіны мінус. Руслан Рабашапка. Праваахоўная сістэма», — распавядаў Зяленскі аб сваіх палітычных саюзніках у пачатку свайго тэрміну. Гэта, як і кіраўнік Офіса прэзідэнта Андрэй Богдан, быў асноўны касцяк каманды Зяленскага. Але ўсе яны былі адкінутыя з абоймы ў першыя ж гады.
Былі і кур’ёзныя моманты. У 2020 годзе адзін з дэпутатаў партыі Зяленскага Геа Лерос апублікаваў стужкі, на якіх брат кіраўніка Офіса прэзідэнта Андрэя Ярмака Дзяніс гандлюе дзяржаўнымі пасадамі за грошы. Пазней Лерос выступіў з трыбуны Вярхоўнай Рады і раскрытыкаваў Зяленскага, абвінаваціўшы яго ў «зліцці са старой сістэмай», кумаўстве і «здачы краіны ў арэнду алігархам». Дэпутаты сабралі подпісы і выключылі Лероса са складу фракцыі. А нядаўна Лерос паказаў з трыбуны Рады непрыстойны жэст Зяленскаму, за што супраць яго распачалі справу.
У Зяленскага была каманда пад выбары, але не каманда для дзяржаўнага ўпраўлення. Дрэнная кадравая палітыка загубіла папярэднікаў Зяленскага. Зяленскі ў пачатку кар’еры спрабаваў змяніць падыходы да фарміравання дзяржаўнай улады, але пасля першых няўдалых спроб з новымі падыходамі і кадрамі вярнуўся да старой практыкі — набіраць і прасоўваць асабіста адданых.
Да якасці дэпутатаў Рады з прапрэзідэнцкай партыі таксама ўзнікаюць пытанні. Усё з-за таго, што фарміраванне спіса будучых дэпутатаў рабілася ў апошнія пару тыдняў перад дэдлайнам. Набіралі людзей з зусім супрацьлеглымі поглядамі, жаданнямі і ўплывамі. Замест прапрэзідэнцкай партыі большасці Зяленскі атрымаў разрозненую фракцыю з рознымі групамі ўплыву і інтарэсамі. Пачаліся цэнтрабежныя працэсы. Дзясяткі дэпутатаў Рады фармальна з’яўляюцца членамі фракцыі «Слуга народа», але дэ-факта працуюць у апазіцыі да Зяленскага.
Каманда Зяленскага, калі ішла на выбары, не мела адзінай ідэалагічнай і каштоўнаснай базы. На першым этапе гэта дапамагала «сшыць» краіну і атрымаць высокія рэйтынгі як на ўсходзе, так і на захадзе Украіны. Але гэта прывяло да таго, што ў камандзе Зяленскага з самага пачатку было супрацьстаянне паміж прарасійскай і празаходняй групай. Беларусы, напэўна, памятаюць дэпутата Рады ад партыі Зяленскага Яўгена Шаўчэнку, які ездзіў увесь час да Лукашэнкі. Такія, як Шаўчэнка, былі прадстаўнікамі прарасійскага крыла «Слугі народа». У выніку празаходняе крыло перамагло. Рыторыка Зяленскага з часам стала больш праўкраінскай, празаходняй і правай. Гэта непазбежна прывяло да таго, што ад Зяленскага адкалолася значная частка прарасійскага электарату.
Эксперт называе яшчэ адну прычыну падзення рэйтынгаў Зяленскага:
«Адток часткі электарату Зяленскага да экс-спікера Дзмітрыя Разумкова пасля яго звальнення. Пасля звальнення прэзідэнцкі рэйтынг Разумкова вырас амаль на 4%, і тут ёсць прамая залежнасць у кантэксце змяненняў рэйтынгаў», — кажа Аляксей Рагавік.
Умоўных «рэфарматараў» пачалі звальняць з пасад у 2020-м годзе, але фінальным штрыхом стала нядаўняя адстаўка спікера Рады Дзмітрыя Разумкова — апошняга публічна папулярнага члена першай каманды Зяленскага. Тым самым Разумкоў ператварыўся з члена каманды Зяленскага ў самастойную палітычную фігуру. Ён ужо фігуруе ў рэйтынгах сацыёлагаў як патэнцыйны кандыдат на пасаду прэзідэнта. Ужо цяпер яго няствораная яшчэ партыя без праблем бы трапіла ў Раду. Разумкоў прызнаваўся, што даволі даўно не кантактаваў з Зяленскім. «Адносна таго, каб падысці да яго, то сёння такая колькасць аховы, што не заўсёды вам атрымаецца падысці да прэзідэнта. Я думаю, што гэта занадта», — гаварыў ён.
Дзмітрый Разумкоў
Па словах экс-спікера парламента, пасля прыходу ў вялікія кабінеты вельмі многія яго калегі страцілі сувязь з рэальнасцю і з тымі праблемамі, якія сапраўды турбуюць людзей.
Канкурэнцыя з боку Разумкова для Зяленскага нашмат больш небяспечная, чым з боку іншых палітыкаў-канкурэнтаў, таму што Зяленскі і Разумкоў выйшлі з адной каманды і іграюць на адным электаральным полі. Разумкоў пазіцыянуе сябе як «сапраўднага слугу народа» ў адрозненне ад несапраўднага «слугі» Зяленскага, які, нібыта, адарваўся ад першапачатковых ідэй і расчараваў сваіх выбарцаў.
Разумкоў стварыў у парламенце нават сваё міжфракцыйнае дэпутацкае аб'яднанне «Разумная палітыка».
Усё гэта робіць Разумкова патэнцыйным супернікам Зяленскага на наступных выбарах прэзідэнта. Сітуацыя з рэйтынгамі Разумкова трохі парадаксальная. З аднаго боку, Разумкоў зараз не ўваходзіць у топ-3 кандыдатаў у рэйтынгах на першы тур выбараў, цяпер ён наўрад ці б выйшаў у другі тур выбараў. З іншага боку, Разумкоў адзіны, хто зараз мог бы перамагчы Зяленскага ў другім туры (вядома, калі б у яго выйшаў). Іншыя палітыкі (Парашэнка, Бойка, Цімашэнка і гэтак далей) прайгралі б Зяленскаму ў другім туры, хаця іхнія рэйтынгі і вышэйшыя, чым у Разумкова. Гэты парадокс тлумачыцца тым, што Разумкоў і Зяленскі іграюць на адным электаральным полі і Разумкову перацякаюць галасы выбарцаў, расчараваных у Зяленскім.
Пра тое, што Разумкоў мог бы ў другім туры перамагчы Зяленскага, сведчаць вынікі апытання сацыялагічнай службы Цэнтра Разумкова, праведзенага з 11 па 17 лістапада. Цэнтр Разумкова — уплывовы аналітычны цэнтр, створаны бацькам Дзмітрыя Разумкова Аляксандрам Разумковым у 1990-я гады, але сам Дзмітрый Разумкоў, нягледзячы на прозвішча, не мае ніякага ўплыву на аналітычную арганізацыю.
Сёння можна канстатаваць, што ўжо сфарміравалася дастаткова вялікая кааліцыя супраць Зяленскага пры падтрымцы некаторых алігархаў. Прычым большасць прадстаўнікоў гэтай кааліцыі яшчэ не так даўно непасрэдна ці ўскосна падтрымлівала Зяленскага. Адным з іх з’яўляецца экс-кіраўнік МУС Арсен Авакаў.
Арсен Авакаў
Некалькі месяцаў пасля адстаўкі Авакаў маўчаў, але потым выйшаў у публічную плоскасць з крытыкай прэзідэнта. Цішыню абарвала яго гучнае з'яўленне ў эфіры тэлебачання, дзе ён жорстка раскрытыкаваў прэзідэнта, парламент і Раду бяспекі, на якую абапіраецца Зяленскі ў прыняцці гучных санкцыйных рашэнняў. Пад канец рэзананснага інтэрв'ю Авакаў, адказваючы на пытанне адносна сваёй палітычнай будучыні, згадаў пра Дзмітрыя Разумкова, Юлію Цімашэнка, Арсенія Яцанюка, Уладзіміра Гройсмана, Алега Ляшко. Гэта можна лічыць абрысам новай антыпрэзідэнцкай кааліцыі.
Адвярнуліся ад Зяленскага не толькі многія палітыкі, але і шоўмены. Украінскі журналіст Дзмітрый Гардон раней падтрымліваў Зяленскага, а цяпер лічыць, што палітычная кар'ера прэзідэнта Зяленскага дэ-факта скончылася.
«Ён для мяне памёр, няма яго больш. Правіць Зяленскі два з паловай года. Далей — пачатак канца. Усё, што адбылося з «вагнераўцамі», свабодай слова, з хлуснёй бясконцай, карупцыяй, якой ён не паклаў канец, з рэформамі, з якіх ніводная не зробленая», — адзначыў Гардон.
Раней украінскі доктар-педыятр і тэлевядучы Яўген Камароўскі, які актыўна падтрымліваў Зяленскага, у гутарцы з Дзмітрыем Гардонам заявіў, што выбаршчыкі, якія падтрымалі Уладзіміра Зяленскага на прэзідэнцкіх выбарах, «лахануліся».
«Мы з табой лахануліся, і 73% [выбаршчыкаў, якія падтрымалі Зяленскага] гэтак жа лахануліся. Таму што нам было важна, каб гэта не была каманда Парашэнкі. Мы лохі. Рэальныя», — сказаў ён.
Камароўскі назваў памылкай сваю падтрымку Зяленскага падчас выбараў 2019 года.
Гардон і Камароўскі вельмі папулярныя медыйныя персанажы, якія маюць мільёны падпісантаў у інстаграме і ютубе, і яны разам могуць без праблем абваліць рэйтынг Зяленскага і раскруціць свайго кандыдата.
Новая ўкраінская апазіцыя ў сваёй крытыцы Зяленскага абапіраецца на медыйную падтрымку алігарха Рыната Ахметава. Алігархічныя тэлеканалы пачалі штучна тапіць рэйтынг Зяленскага. Штодзённай крытыкай у сваіх навінах і ток-шоу, запрашэннем у праграмы апазіцыйных да Зяленскага палітыкаў, якіх туды раней проста не пускалі. Не так даўно пры ініцыятыве Зяленскага быў прыняты антыалігархічны закон, які, у прыватнасці, абмяжоўвае ўплыў алігархаў на медыйную сферу. Таму замест нейтралітэту да Зяленскага з боку алігархаў пачалася крытыка. Такім чынам алігархі намякнулі прэзідэнту, маўляў, пойдзеш на нас вайной — мы твой рэйтынг імгненна абвалім.
Адносіны паміж Зяленскім і алігархам Рынатам Ахметавым пачалі псавацца пасля звальнення спікера Рады Разумкова і змены манеры камунікацый прадстаўнікоў офіса Зяленскага з Ахметавым і ягонымі людзьмі. Ахметаву не падабаецца манера Офіса прэзідэнта ўсё браць пад свой кантроль.
Рынат Ахметаў
Медыйная каманда алігарха актыўна стварае праекцыю ўжо на наступны парламент. Яна піярыць як «былых» палітыкаў (экс-прэм'ераў Арсенія Яцанюка і Уладзіміра Гройсмана, Алега Ляшко і інш.), так і новыя твары на папулістычным усходнім рускамоўным электаральным полі Зяленскага (Гардон, Камароўскі і іншыя).
Атрымлівае медыйную падтрымку ад Ахметава і Разумкоў, які, дарэчы, у свой час не падтрымаў антыалігархічны закон.
Але ці можна казаць, што пазіцыі Зяленскага цалкам падарваныя і ён з’яўляецца кульгавай качкай? Палітычны эксперт Аляксей Рагавік так не думае.
«Зяленскі застаецца палітыкам з самым высокім прэзідэнцкім рэйтынгам і найлепшымі перспектывамі на другі прэзідэнцкі тэрмін. Ці будзе яго феномен працягвацца, залежыць ад таго, ці зменіцца фокус яго палітыкі да больш рэальных, а не піярных крокаў. А таксама ці будзе сур'ёзны разварот у бок выканання перадвыбарнай праграмы, пераадолення актуальных дзяржаўных выклікаў. Гаворка аб выкліках вайны і міжнароднай палітыкі, COVID-19 і вакцынацыі, энергетыкі і тарыфаў, рэформаў, падаткаў, карупцыі, кадраў.
Пакуль што Зяленскаму рэальна апанаваць можа альбо выхадзец з яго ўласнай каманды, напрыклад, той самы Разумкоў. Або палітычная фігура, якая зойме электаральнае месца Парашэнкі, якое ён не гатовы пакуль што звальняць. Зразумела, што пад парламенцкія выбары 2023 года і прэзідэнцкія выбары будуць узнікаць новыя або старыя раскручаныя праекты ці палітыкі», — каментуе Аляксей Рагавік.
Але як Зяленскаму ўдавалася так доўга (па ўкраінскіх мерках) трымацца з такім высокім узроўні падтрымкі?
«Пазіцыі Зяленскага застаюцца высокімі. У жніўні — верасні яго рэйтынг зноў вяртаўся да пазіцый першага тура прэзідэнцкіх выбараў 2019 года. Нават пасля падзення на 6% у верасні — кастрычніку ў яго застаецца самы высокі прэзідэнцкі рэйтынг сярод усіх украінскіх палітыкаў з адрывам у 11% ад найбліжэйшага апанента, экс-прэзідэнта Пятра Парашэнкі», — кажа эксперт.
«Рэйтынг Зяленскага за 2 гады вельмі мяняўся. Спачатку ён рос і ўтрымліваўся, таму што каманда Зяленскага працавала як выбарча-тэхнічны штаб. Ён быў, як я яго называю, прэзідэнтам-сацыялогіяй, то-бок рабіў тое, што папулярна і пажадана ў грамадстве паводле сацыялагічных апытанняў. Таксама Зяленскі падабаўся за кошт дэманстрацыі «іншасці», адрознення ад традыцыйных палітыкаў у каштоўнасцях, паводзінах, учынках, адкрытасці і чалавекацэнтрычнасці ўлады, правядзення рэкорднага СМІ-марафону.
Ён нечакана распускаў парламент, адпраўляў на сметнік гісторыі старых палітыкаў і чыноўнікаў, адкрываліся крымінальныя справы на карупцыянераў. Таксама ў парламенце панаваў так званы «турбарэжым», калі прымаліся рашэнні, што не магла прыняць ні адна ўкраінская ўлада шмат гадоў да таго, напрыклад аб адмене дэпутацкай недатыкальнасці, «кнопкадаўства» ў парламенце (галасаванне дэпутатамі за сваіх адсутных калег — заўв. Рэд.). Была зробленая выбарчая рэформа з адкрытымі спісамі. Гэта выклікала станоўчыя ацэнкі большасці ўкраінцаў. Шмат актыўных і паспяховых крокаў было ў адносінах з заходнімі партнёрамі, асабліва апошні візіт у ЗША і саміт з ЕС. Таксама вялікі эфект мела грандыёзнае святкаванне Дня Незалежнасці Украіны, ініцыятыва правядзення Крымскай платформы па дэакупацыі Крыма.
Таксама Зяленскі быў вельмі актыўны ў спробах мірнага ўрэгулявання на Данбасе, выступаў з многімі ініцыятывамі ў розных міжнародных фарматах, былі вялікія абмены палоннымі, істотнае памяншэнне інтэнсіўнасці баявых дзеянняў на Данбасе, ён прасоўваў ідэалогію на аб'яднанне нацыі, чым заручыўся падтрымкай прарасійскага электарату. З часам ён пачаў моцна ўхіляцца ў бок праўкраінскага электарату і губляць пазіцыі ва ўсходніх абласцях.
Тады чарговы рост рэйтынгаў адбыўся з-за закрыцця прарасійскай медыяімперыі кума Пуціна Віктара Медзведчука, увядзення Радай бяспекі санкцый супраць Медзведчука і яго паплечнікаў, у цэлым пачаўся сур'ёзны палітычны наступ на прарасійскія СМІ, палітыкаў і іх кішэнныя структуры. Таксама Рада бяспекі пачала сістэмна ўводзіць санкцыі супраць кантрабандыстаў, фігурантаў іншых патэнцыйных парушэнняў закона, а таксама алігархаў. «Вішанькай на торце» гэтага курсу стала прыняцце першага ў свеце закона супраць уплыву алігархаў», — кажа кіраўнік аналітычнага цэнтра.
«Здаецца, што прарасійскі электарат для Зяленскага канчаткова страчаны. Таму, хутчэй за ўсё, у камандзе Зяленскага будзе спроба працягваць новы курс на адначасовае атрыманне палітычнай падтрымкі празаходняга, цэнтрысцкага і часткова папулісцкага электарату. Зяленскі адназначна стаў больш «правым», патрыятычным, мілітарным і прыхільнікам супраціву расійскаму агрэсару і акупанту», — дадае Аляксей Рагавік.
