Каб зразумець, з чым гэта можа быць звязана, Кошт урада» прапануе вывучыць больш падрабязна, што адбылося з унутраным і знешнім доўгам краіны.
Мы можам убачыць, што знешні дзярждоўг не толькі не вырас, але нават знізіўся на $ 90 млн да $ 18,2 млрд. а вось унутраны дзярждоўг вырас на 814 млн рублёў. Цяпер гэта асноўная крыніца магчымых запазычанняў для дзяржавы. Але дзе ж астатняя розніца?
Хутчэй за ўсё, значны рост дзярждоўгу можна шмат у чым растлумачыць ростам курсу замежных валют. Кошт даляра ЗША і еўра ў снежні выраслі, а паколькі ў гэтых валютах выражана асноўная маса дзяржаўнага доўгу, яе эквівалент у беларускіх рублях адчувальна павялічыўся.
«Кошт урада акцэнтуе ўвагу на маштабы пагражальных праблем у выпадку высокай інфляцыі. Ужо сёння дзяржаўны дзярждоўг настолькі залежыць ад курсаў валют, што нават даляр, падросшы за месяц з 2,42 (1 лістапада па курсе нацбанка) да 2,55 (30 лістапада) абарочваецца істотнымі зменамі ва ўзроўні доўгу.
Дзярждоўг цяпер складае 58 млрд рублёў у эквіваленце. З іх больш за 97% сфарміравана ў замежнай валюце. Разуменне гэтага цалкам тлумачыць, чаму Нацыянальны банк так настойліва трымаецца за стабільны курс нацыянальнай валюты. І адначасова становяцца відавочнымі наступствы больш-менш сур'ёзнай дэвальвацыі беларускага рубля.
Вядома, умераная дэвальвацыя магла б дапамагчы нашаму экспарту, робячы айчынныя тавары на знешніх рынках танней, а значыць — канкурэнтаздольней.
Аздаравіць эканоміку мяккай дэвальвацыяй становіцца ўсё складаней, бо пры гэтым усё больш адчувальна расце памер дзярждоўгу і выдаткі на яго абслугоўванне. Дапамагаючы з экспартам прадпрыемствам, урад будзе тапіць эканоміку ў цэлым. «Эканамічны цуд», пабудаваны на кругавароце дырэктыўных крэдытаў з паступовым іх навешваннем на бюджэт, забірае ў беларускай эканомікі ўсё больш прасторы для манеўру, не пакідаючы, па сутнасці, выбару. Нам застаецца жыць у доўг: плацяжы растуць, і, каб іх аддаваць, трэба пазычыць яшчэ больш.
Перспектывы такой каруселі вымалёўваецца ўсё выразней — рана ці позна дзярждоўг стане непад'ёмным. На жаль, цяпер на ўзроўні ўрада чуваць усё менш нават проста здагадак, як можна гэтага пазбегнуць.
Шмат гаварылася аб структурных рэформах эканомікі. Далёка не ўсе яны былі рэалізаваны (кажучы адкрыта — большую частку нават не пачалі рэалізоўваць). Але некалькі гадоў да 2020-га былі бачныя пазітыўныя крокі: урад і нацбанк імкнуліся вярнуць нацыянальнай валюце давер, зніжалі даляравы складнік у эканоміцы краіны, былі блізкія да таго, каб выпускаць аблігацыі, намінаваныя ў беларускіх рублях, імкнуліся дыверсіфікаваць рынкі збыту….
Усе гэтыя старанні давалі плён, але цяпер яны — у мінулым. Варыятыўнасць звужаецца, любыя надзеі на супрацоўніцтва з Еўрапейскім Саюзам, ЗША, міжнароднымі фінансавымі структурамі пры цяперашняй сітуацыі ў краіне становяцца ўсё больш прывіднымі. Застаецца толькі адзін, безальтэрнатыўны вэктар — расейскі. А гэта значыць, што эканамічная палітыка Беларусі будзе ўсё ў большай ступені «кіравацца» з суседняй краіны.
Гаворачы аб дзярждоўгу, варта ўспомніць яшчэ і аб абавязках дзяржпрадпрыемстваў, якія гарантаваныя ўрадам. Гэта вялікія грошы, якія не ўлічаныя ў лічбе 58 млрд рублёў. Тут гаворка ідзе пра суму каля 9 млрд рублёў. У выпадку рэалізацыі негатыўнага сцэнара для эканомікі Беларусі ў бягучым годзе дзярждоўг разам з дзяржгарантыямі можа ўзрасці да 61% ВУП у параўнанні з прагназуемым у базавым сцэнары узроўнем 46% ВУП.
«Пры любым сцэнары цэны будуць расці і расці». Эканаміст пра занадта аптымістычныя планы ў айчыннай эканоміцы
«Наступны год можа стаць крызісным». Як старыя і новыя санкцыі паўплываюць на беларускую эканоміку і ці змогуць іх абысці?
