 |
Праз 67 гадоў выпрабаваньняў лёсам хлапчук з Палесься, а сёньня Ганаровы консул Рэспублікі Польшчы ў Новай Зэляндыі, аўтар кнігі «Польскі новазэляндзец. Незвычайная гісторыя жыцьця дзіцяці з Палесься» Джон Рой‑Вайцяхоўскі наведвае родныя мясьціны.
Джон Рой‑Вайцяхоўскі — а ў дзяцінстве проста Ян Вайцяхоўскі — нарадзіўся ў вёсцы Астраўкі, што да вайны знаходзілася на Драгічыншчыне Берасьцейскай вобласьці, бліз сучасных вёсак Гута й Осаўцы. У 1940 г. шасьцігадовы хлопчык разам зь сям’ёю з родных мясьцінаў быў вывезены ў Сібір, адкуль у 1944 г. у складзе групы з 733 дзяцей і 100 дарослых паляшук быў перапраўлены ў Новую Зэляндыю. Месца, дзе жылі польскія дзяці‑ўцекачы, вядомае пад назвай «Пахіято» \Pahiatau\.
Першы раз Джон Рой‑Вайцяхоўскі наведаў Польшчу ў 1976 г. Праз усё жыцьцё пранёс ён у сэрцы любоў да мовы й культуры бацькаўшчыны, спрыяў іх разьвіцьцю ў гасьціннай зямлі, за што ўжо 6 гадоў носіць тытул Ганаровага консула Рэспублікі Польшча ў Новай Зэляндыі. Прывітаць земляка й ягоную жонку Валерыю, якія прыехалі на Берасьцейшчыну ў нядзелю, сабраліся прадстаўнікі Саюзу палякаў Беларусі, выкладчыкі й вучні Польскага клюбу Берасьця. У панядзелак Джон Рой‑Вайцяхоўскі наведваў мясьціны, дзе раней разьмяшчалася родная вёска пісьменьніка Астраўкі.
Джон Рой‑Войцяхоўскі: Я — паляшук, тутэйшы, і гэтыя мясьціны я лічу сваёй радзімай. Я ня думаў, што калі‑небудзь вярнуся. першапачаткова мы не былі эмігрантамі, усіх дзяцей адправілі ў Новую Зэляндыю толькі на час вайны. Кожны з нас лічыў, што вернецца ў вольную Польшчу. Але пасьля вайны родныя мясьціны сталі належаць фактычна больш да Савецкага Саюзу, чым да Польшчы, і ўрад Новай Зэляндыі надаў польскім дзецям пэўны грамадзянскі статус.
Гісторыю свайго жыцьця, а таксама разважаньні пра трагічны лёс бацькаўшчыны Джон Рой‑Вайцяхоўскі выклаў у кнізе «Польскі новазэляндзец. Незвычайная гісторыя жыцьця дзіцяці з Палесься».
Старшыня Саюзу палякаў Берасьцейскай вобласьці й галоўны рэдактар часопіса «Рэха Палесься» Аліна Ярашэвіч адзначае:
Надзвычайная вартасьць кнігі ў тым, што ў ёй занатаваныя сьведчаньні пакут і людзкіх ахвяраў трагедыі, якая напаткала мільёны польскіх, беларускіх, украінскіх сем’яў. Жыцьцёвая гісторыя сям’і Яна Вайцехоўскага — гэта прыклад, калі любоў і мужнасьць духа перамагаюць у барацьбе зь сіламі зла.
Кніга была напісаная ў суаўтарстве з новазэляндзкім пісьменьнікам Аланам Паркерам і пабачыла сьвет на ангельскай мове ў 2004 г. Прэзэнтацыя польскага варыянту гісторыі жыцьця хлопчыка з Палесься адбылася ў Любліне ў мінулым годзе. Плянуецца выдаць кнігу на расейскай мове.
