7 чэрвеня на «Беларусьфільме» адбылася прэзэнтацыя новых стужак. Прэсе былі паказаныя дакумэнтальны фільм «Вяртаньне Атары» сталага рэжысэра Ўладзімера Цесьлюка і дэбютная ігравая карціна Марыі Мажар «Ворагі».
Вяртаньне Атары (Возвращение Отари)
Беларусь, 2007, каляровы, 20 хв.
Рэжысэр-апэратар: Уладзімер Цесьлюк
Жанр: Дакумэнтальны партрэт
Адзнака: 4 (з 10)
Пяць гадоў таму Атары, былы чэмпіён СССР па вольнай барацьбе, прадаў кватэры ў Тбілісі й пераехаў у Беларусь, на радзіму жонкі. Цяпер ён жыве ў Барысаве – і трэніруе дзяўчатак, каб тыя сталіся чэмпіёнкамі…
Хаця доўгія сынхроны, характэрныя для тэлевізіі, занудліва архаічныя – сам герой выразны. А сцэна спартовага спаборніцтва – з эмоцыямі, тлумам, крыкам і потам – зьнятая надзіва хораша. Гэта сапраўдная харэаграфія бою, адлюстраванага праз рэакцыю самога Атары. У асобных кавалках – стужка моцная, але для 20-хвіліннай карціне іх замала.
Ворагі (Враги)
Расея – Беларусь, 2007, каляровы, 78 хв.
Рэжысэрка: Марыя Мажар
Ролі выконваюць: Юлія Ауг, Аксэль Шрык, Алена Яцко, Генадзь Гарбук, Алеся Пухавая, Зінаіда Зубкова, Віктар Васільеў.
Жанр: Псыхалягічная вайсковая драма
Адзнака: 4,5 (з 10)
1942 год. У беларускай вёсцы кватаруюць нямецкія жаўнеры. Баі ідуць дзесьці далёка і пакуль не чапляюць вёсачку, толькі зрэдку па шашы едуць танкі. Ціхі побыт: жанчыны маюць бялізну й гатуюць ежу, а жаўнеры чытаюць забароненага Гайнэ. Крохкае й насьцярожлівае жыцьцё, калі ідэалёгія губляе сваю сілу – і застаюцца проста звычайныя людзі, якія існуюць разам. Але ў вайны свая лёгіка – і неўзабаве кожны зробіць свой выбар: застацца чалавекам, ці пайсьці ў служкі Молаху…
Беларуска Марыя Мажар, якая вучылася ў нашым Інстытуце культуры, склала сцэнар, шчэ калі паступала ва ВГИК. Сцэнар, які напачатку называўся «Аддзяліць агонь ад полымя», выклікаў зацікаўленасьць у Расеі і атрымаў «Срэбнага Віцязя».
Курсавая стужка Мажар «…За імя маё» ўзнагароджаная ВГИКам, а дыплёмная карціна «Сабака» заслужыла прыз глядацкіх сымпатый.
Марыя Мажар заплянавала трылёгію пра вайну.
У Беларусі да прапаноў Мажар паставіліся зь вялікаю насьцярогай, але, калі фінансаваць дэбютную стужку ўзяўся расейскі рэжысэр Аляксей Учыцель, пагадзіліся на сумесную працу.
На прэс-канфэрэнцыі Генадзь Гарбук і Зінаіда Зубкова (у фільме – сялянка) вельмі эмацыйна гаварылі пра стужку – і дзяліліся сваімі вайсковымі ўспамінамі. «Гэта ўсё праўда!»
Фільм беларускі Марыі Мажар розьніцца ад сучаснай беларусьфільмаўскай прадукцыі.
Карціна адмаўляецца ад састарэлых вайсковых штампаў – і прапануе экзыстэнцыйна-лірычны падыход да звыклае тэмы. Усе героі стужкі – не ідэалягічныя схемы, а людзі.
Закадравы расповед вядзецца ад імя дзіцяці, якога мы так і не ўбачым... бо яно загінула.
Адчуваецца й уплыў Камю: афіцэр прапануе жанчыне замяніць свайго сына, якога мусяць павесіць, на любое іншае дзіця.
“Агульначалавечы” падыход кардынальна супярэчыць фальшываму “сталінскаму” патасу (“Вам заданьне”, “Глыбокая плынь”). Няма нічога агульнага і з эротыка-шынэльнаю бесканфліктнасьцю мэлядрамы “Яшчэ пра вайну”. Мастацкія сродкі па-рэжысэрку стрыманыя – і не вытыркаюцца непатрэбным экспэрымэнтаваньнем (“Страх”).
Першая вялікая роля беларускай актрыс Алесі Пухавой (зьнялася ў эпізодзе “Колеру каханьня”) – выйшла пераканаўчай і валявой. Генадзь Гарбук, які пасьля “Знаку бяды”, стаўся ўсебеларускім Петраком, у гэнай карціне герой з хітрынкай: прадае немцам аплёванае сала й цішком падпілоўвае масткі. Але Генадзь Гарбук, Зінаіда Зубкова і Алеся Пухавая – другаплянавыя пэрсанажы карціны.
Найболей стужка Мажар нагадвае расейскі фільм “Франц і Паліна”, а мова беларускіх герояў пераважна расейская (патрабаваньне пракатчыкаў).
Беларуская вайсковая тэма становіцца адной з ключавых тэмаў расейскага кіно.
Але, у адрозьненьні ад “Франца і Паліны”, стужка Мажар пазбаўлена глямурнай цукернасьці: гэта жыцьцё, гэта побыт – гэта… нізкі бюджэт.
І хаця сцэнар стужкі не дасканалы, у фільме не праяўлены “хічкокаўскія” падтэксты, а сама экзыстэнцыйная прапанова па замене дзіцяці зусім не выглядае пераканаўчай – карціне нельга адмовіць у адным. Гэта чалавечы позірк Асобы.
Гэта мудрасьць сэрца – да якой дарастае далёка ня кожны рэжысэр. Гэта спачуваньне й неварожасьць да чалавека.
Бракуе досьведу, бракуе глыбінных слаёў, створаных выключна рэжысэрскаю плястыкай, бракуе трапных жэстаў; бракуе… дый, хто сказаў, што не бракуе грошай?
Але з пэўнасьцю можна сказаць: Беларусі пашанцавала яшчэ з адным рэжысэрам.
Калі, канешне, Марыя Мажар будзе здымаць у Беларусі.
Калі знойдуцца грошы і мясцовае асяродзьдзе будзе да яе прыхільным.
Шырокі пракат карціны распачнецца ў верасьні, а на 3 ліпеня заплянаваная прэм’ера.
Фатаграфіі прадстаўлены рэклямным аддзелам "Беларусьфільму".
