Raniej Nobieleŭskija premii prysudžalisia vychadcam ź Biełarusi. Ciapier u śpisie realnych pretendentaŭ (tut i tut) – dva čałavieki, darujcie za štamp, prapisanyja ŭ Biełarusi.
Heta, jak toj kazaŭ, dźvie vialikija roźnicy.
I jany miž saboj vielmi roznyja, hetyja ludzi.
Bialacki – padpolščyk, udzielnik baraćby za niezaležnaść, paśla — za hramadzianskija i nacyjanalnyja pravy.
Jahonaja sprava žyćcia maje ŭniviersalnuju kaštoŭnaść: tryvały mir mahčymy tolki tam, dzie niama ŭcisku. Luby ŭcisk urešcie vylivajecca ŭ niamirje. Jahony «tvor, napisany kryvioj z svaich hrudziej», zrazumieły bieź pierakładu: kab zmahčy kryŭdu, treba być hatovym navat da turmy, i navat tam nie zdacca biez boju.
Aleksijevič – litaratarka, jakaja prapuskaje praź siabie ludski bol. Dumajecie, heta lohka? Jana, jak nichto, umieje čuć čałavieka, niekalkimi rysami apisać los, pabačyć u čałavieku samaje hałoŭnaje tak, što i ty jaho bačyš, uvachodziš u jahony dom. Voś čamu jaje knihi čytajuć i razumiejuć u mnohich krainach.
I tut nielha zrabić vyhlad, što nie było toj kałasalnaj krytyki, jakuju vyklikała ŭ biełaruskim internecie ŭvaha šviedaŭ da Śviatłany Aleksijevič.
U čym karani takoj krytyki? Mnohim biełarusam kryŭdna, što Aleksijevič vypuskaje svaje knihi spačatku na inšych movach, a tolki paśla pa-biełarusku. I ludzi bajacca, što pryznańnie takoha piśmieńnika ź Biełarusi niehatyŭna adabjecca na pavazie da našaj movy — toj, jakuju nichto aprača nas nie zachavaje.
Vykazvańni Aleksijevič taksama vyklikali sprečki…
Pavažaju tych, chto tak starajeccca ab movie. Ale, siabry, jana piśmieńnica!
Na Nobieleŭskuju premiju vyłučajuć nie za vykazvańni, nie za pavodziny, a za tvory!
I sam ja krytykavaŭ jaje mocna jašče piać hadoŭ tamu (i padpišusia i ciapier pad kožnym radkom taje krytyki) i, moža być, budu krytykavać jašče. Ale krytykavaŭ jak intelektuała, nie jak litaratara!
Možna spračacca ź jaje idejami i vykazvańniami, ale słovam jana vałodaje bliskuča.
Što da movy, to jana lubić biełaruskuju movu i jak moža padtrymlivaje biełaruskuju kulturu: i radkom, i hrašyma. Ja nie sumniajusia, što kali jana atrymaje premiju, jana skarystajecca hetaj mahčymaściu, kab zrabić dla movy ŭsio, što moža. Dla jaje mova – važnaja častka dušy, jana ŭ hetym ničym nie roźnicca ad vas, prosta vyrasła ŭ inšy čas, u inšych umovach.
Padpišamsia za Bialackaha, paradujemsia za Aleksijevič.
I Bialacki, i Aleksijevič akazalisia ŭ nobieleŭskich śpisach nie tamu, što tam chtości ich šturchaje. Nie pa raznaradcy z vašynhtonskaha ci stakholskaha abkama tudy ludzi traplajuć. Niama takich raznaradak – jakoje rasčaravańnie dla tych čyrvanamordych nasielnikaŭ vysokich kabinietaŭ, što biez raznaradak žyćcia nie ŭjaŭlajuć.
I Aleś, i Śviatłana vyznačylisia! Biełaruś sfarmavała ich takimi jakimi.
Tak, los Bialackaha ŭsio ž nie taki dramatyčny, jak dola Małały Jusufzaj, jakuju zabivali, nie dabili isłamskija fanatyki, jak dola hiniekołaha z Konha, na jakoha palavali lasnyja bandyty. Tak, Aleksijevič piša pra savieckaha čałavieka, bo viedaje hetaha savieckaha čałavieka. Jany takija, bo Biełaruś takaja…
Dla mianie dva biełarusy, takija roznyja, u śpisach pretendentaŭ na Nobieleŭskuju premiju – heta znak, što žyvie Biełaruś, takaja roznaja Biełaruś. Nobieleŭskija łaŭreaty – takija roznyja – heta suśvietnaja elita, ludzi, jakija ruchajuć hety śviet. Navat kandydaty — taksama. I ciapier jany nie tolki tut, u Biełarusi, naradžajucca, jany tut, miž nas, žyvuć.
Heta honar dla nacyi, što majem Bialackaha i Aleksijevič.
Niachaj jany źjaviacca ŭ našaj krainie, niachaj ich budzie mnoha – u miedycynie, fizicy, litaratury, baraćbie z kryŭdaj. Pažadajem im udačy – i tak, tamu, chto ŭ turmie, asabliva.
