Sapraŭdnyja skarby znajšlisia za miežami Biełarusi. Nieviadomyja raniej rukapisnyja dakumienty Maksima Bahdanoviča uspłyli ŭ Litoŭskim dziaržaŭnym histaryčnym archivie.
«Tam stajała niekalki nierazabranych skrynak z archivam redakcyi haziety «Naša Niva». I prosta nie było śpiecyjalistaŭ, kab ich razabrać. Tam ža dakumienty na biełaruskaj movie, niamieckamoŭnyja dakumienty časoŭ Pieršaj suśvietnaj vajny. Nie było kamu ŭsim hetym zajmacca», — raskazvaje supracoŭnica Litaraturnaha muzieja Bahdanoviča Ludmiła Sasonka.
Nieabchodnyja śpiecyjalisty znajšlisia tolki niadaŭna. I tolki sioleta da archiva «Našaj Nivy» dabralisia biełaruskija historyki i muziejščyki. I znajšli adrazu dva rukapisy Bahdanoviča.
Havorać, što heta sapraŭdnaja siensacyja dla biełaruskich litaraturaznaŭcaŭ.
«Takich adkryćciaŭ, napeŭna, nie było bolš za dziesiacihodździe. Kali pracuješ nad katałoham aŭtohrafaŭ, to asobnyja nadpisy, podpisy, daroŭnyja nadpisy, aŭtohrafy vieršaŭ składajucca ŭ sucelnuju mazaiku, vobraz tvorcy».
Ciapier muziejščyki rychtujuć uračystuju prezientacyju znachodak. Raskazvajuć, što siarod znojdzienych rukapisaŭ — list Maksima Bahdanoviča ŭ vilenskuju redakcyju «Našaj Nivy» z Kryma.
U im paet prosić dasyłać jamu hazietu kirylicaj, kab možna było paznajomić ź biełaruskaj kulturaj krymskich znajomych i siabroŭ.
Ale na vilenskich siurpryzach adkryćci nie skončylisia. Jašče adzin aŭtohraf niečakana znajšoŭsia ŭ dalokim Jarasłaŭli, dzie žyŭ baćka Maksima Bahdanoviča— Adam.
Mienavita jon paśla śmierci syna zachoŭvaŭ rukapisny archiŭ. Archiŭ hety, darečy, tolki cudam vyratavaŭsia padčas hramadzianskaj vajny. Kali ŭ Jarasłaŭli pačalisia sutyčki pamiž biełymi i čyrvonymi, dom Adama Bahdanovičazhareŭ. Ale rukapisy Maksima amal nie paciarpieli, ich zachoŭvali ŭ skryni ŭ padvale budynka, dzie raźmiaščałasia ladoŭnia, raskazvajuć supracoŭniki muzieja.
«Rukapisy nie drukavanych raniej jaho tvoraŭ zachoŭvalisia pad padłohaj — u ladoŭni.
I lod padčas pažaru nie tolki rastaŭ, ale i vyparyŭsia ad haračyni. I voś hetaja akaličnaść uratavała rukapisy Bahdanoviča ad źniščeńnia. Choć častka i była paškodžanaja».
Praŭda, biez strataŭ nie abyšłosia i tady — niekatoryja vierchnija arkušy abvuhlilisia i ich možna było pračytać tolki adzin raz, paśla papiera prosta rassypałasia.
Kaštoŭnaść jarasłaŭskaha aŭtohrafa jašče i ŭ tym, što doračy i rassyłajučy knihi syna znajomym, baćka Bahdanoviča časta padpisvaŭ ich ad imia Maksima. Tamu viadoma mnostva takich «falšyvych» podpisaŭ Maksima.
Da pierakładaŭ svaich vieršaŭ na ruskuju movu, navat ułasnych pierakładaŭ, Bahdanovič staviŭsia z humaram: «Pierievody stichov - słovno žienŝiny: jeśli krasivy, to nie vierny, jeśli vierny, to nie krasivy».
Padčas vajny archiŭ Bahdanoviča źnik. Adkryćci 2013 hoda dazvalajuć spadziavacca, što chutka mohuć być znojdzienyja novyja aŭtohrafy Bahdanoviča i navat nie viadomyja raniej vieršy samaha ramantyčnaha biełaruskaha paeta.
Pakazać svaje novyja i staryja skarby supracoŭniki Litaraturnaha muzieja Maksima Bahdanoviča abiacajuć 26 listapada. Kažuć, što cikava budzie ŭsim.
