Dakumientalny film źjaviŭsia ŭ ramkach prajekta «Zvarotny adlik». Aŭtarkaj scenaru vystupiła Taćciana Suchockaja. Heta pieršaja častka ab paŭstańni, budzie praciah.
Aŭtary vyrašyli raskazać pra padziei 1863 hoda praz asobu paŭstanca Valeryja Urubleŭskaha. Jaki charaktarazujecca tolki sa stanoŭčych bakoŭ, jak «adkazny, punktualny», lubimiec žančyn, samaadany patryjot. Pačynajecca kino historyjaj, jak navučency i piedahohi jehierskaj vučelni ŭ Sakołcy masavy pierajšli na bok paŭstancaŭ.
«Čamu jašče niadaŭna zakonapasłuchmianyja žychary stali złačyncami?» – pytajecca zakadravy hołas.
«U Rasii hetyja padziei nazyvali heta «mieciažom», žychary «zachodnich hubierniaŭ» – nacyjanalna-vyzvolnym paŭstańniem. Prajšło 150 hadoŭ, a sprečki, ci heta byli hieroi, ci złačyncy nie ścichajuć. Dla adnych jany zmahary za niezaležnaść, dla inšych – miaciežniki, što parušyli zakony krainy».
Aŭtary tłumačać, čamu paŭstańnie ŭspychnuła, raskazvajuć ab padziełach Rečy Paspalitaj. «Polskaja i biełaruskaja šlachta nieadnarazova sprabavała viarnuć sabie niezaležnaść», - kažuć u filmie. Jašče adnym z punktaŭ nazyvajecca adstałaść tahačasnaj Rasii. «Rasijskaja impieryja, u adroźnieńni ad Jeŭropy, žyła pa fieadalnych zakonach».
Vialikuju rolu adznačajuć u siamiejnych vychavańni, jakoje šlachta davała svaim dzieciam. «U šlachieckich siadzibach byli abaviazkovyja partrety Rejtana i Kaściuški, tvory Mickieviča», - kaža historyk Cimoch Akudovič. Raskazvajecca pra minskaje fotaatelje Antonija Prušynskaha, dzie nočču «vykonvalisia zakazy patryjatyčnaha charaktaru».
Vialikaje miesca ŭ filmie ŭdzialajecca padziełu paŭstancaŭ na «biełych i čyrvonych». Simpatyja vidavočnaja na baku čyrvonych, dzie byli Urubleŭski i Kalinoŭski. «Rubleŭski chadziŭ na navakolnych vioskach, dzie vyjaśniaŭ, chto hatovy padtrymać paŭstańnie». Tych, chto padtrymaŭ nazyvajuć nie inakš, jak «šlachcičy-patryjoty».
Biełaruskaja mova ŭ filmie prysutničaje tolki ŭ cytatach z «Mužyckaj praŭdy», jakaja nazyvajecca «revalucyjna-demakratyčnaj» hazietaj.
Adnoj z pamyłak paŭstańnia nazyvałasia staŭka na sialanstva, jakoje nie vielmi chacieła padtrymlivać ich, takoje vykazaŭ historyk Alaksandr Hronski. Sa stanoŭčaha boku charaktaryzujecca postać Zyhmunta Sierakoŭskaha, jaki prapanoŭvaŭ pieranieści bajavyja dziejańni na Paleśsie i Łatviju, a taksama farmiravać atrady na Viciebščynie i Mahiloŭščynie, jakija mahli b udaryć z tyłu.
Skančvajecca pieršaja častka kranalnaj historyjaj, jak Valeryj Urubleŭski ŭznaharodžvaŭ svaich bajcoŭ za mužnaść halinkami viarby, bo «nie mieŭ ni ordenaŭ, ni imiannoj zbroi». Urubleŭski razumieŭ, što zastaniecca z hetymi ludźmi ŭ luboj situacyi.
