U Kijevie ciopła i biaśpiečna, choć reštki napružanaści, jakaja zusim niadaŭna pahražała Ŭkrainie hramadzianskaj vajnoj, adčuvajucca. Da ich dadałosia adčuvańnie niebiaśpieki inšaj mahčymaj vajny — suprać zamiežnaha ahresara, jaki ŭžo stupiŭ na ŭkrainskuju ziamlu.
1. Samaabarona i samaarhanizacyja
Milicyjanty z aŭtamatami na vulicach Kijeva ŭžo nie ŭsprymajucca jak prykmieta niebiaśpieki — naadvarot, jany jak by śviedčać, što milicyja dałučajecca da abarony hramadzian, jakaja jašče niekalki tydniaŭ tamu była całkam u rukach «Samaabarony Majdana». Ciapier ža na pastach kala ŭradavych budynkaŭ razam stajać i samaabaronaŭcy, i milicyja, unutranyja vojski. Dzielacca cyharkami, pieramaŭlajucca. Ciažka ŭjavić, što zusim niadaŭna jany supraćstajali adzin adnamu.
La Viarchoŭnaj Rady dziažurać try aŭtamatniki z unutranych vojskaŭ, try samaabaronaŭcy biaz zbroi sieli kala metaličnaj bočki z ahniom, hrejucca, hamoniać. Da ich padyšli dziaŭčaty, pytajucca, što prynieści na abied. «Łobsteraŭ», — žartam kaža adzin z samaabaronaŭcaŭ, razumiejučy, što atrymaje vinehret.
Padychodzim, znajomimsia, chłopcy zaprašajuć sieści da bočki pahrecca.
Radzivon (ł), Valer Kalinoŭski (c), Arest z Treciaj sotni (p), u pikiecie la Viarchoŭnaj rady
Najbolš havarki Radzivon ź Lvoŭskaj vobłaści. Jamu hadoŭ 40. Ź im jašče dvoje, maładziejšy i starejšy, usie z Zachodniaj Ukrainy. Siomaja sotnia. Chłopcam achvota pahavaryć paśla pieražytaha.
«Jašče paru miesiacaŭ tamu nia moh ujavić, što ja, były vajskoviec, z pałkaj pajdu na «kałašy», — emacyjna raskazvaje Radzivon pra kryvavyja sutyknieńni, jakija skončylisia bolš jak sotniaj achviar i tysiačami paranienych.
Adno nia mohuć patłumačyć mnie ŭdzielniki pratestaŭ: jakim čynam im udałosia vystajać padčas strašnaj ataki ŭ noč na 19 lutaha, kali «Bierkut» atačyŭ siem tysiač pratestoŭcaŭ, kali metro začynili, šyny vakoł Majdana pałali, i ich nie chapała, kab spynić «Bierkut». Ale vystajali.
«Boh nam pamoh, — kaža Radzivon. — Zdoleli. Kali pałali šyny, dym išoŭ nie na nas, a na «Bierkut».
Kazak Michaił Haŭryluk (sprava), jakoha bierkutaŭcy raspranali na marozie, staŭ sapraŭdnym narodnym hierojem
Radzivonu ŭdałosia zastacca cełym. Ale jon pieražyŭ mocny stres.
«Ja ŭpieršyniu ŭ žyćci bačyŭ tut šeraje rečyva, mazhi na asfalcie. Kala Viarchoŭnaj Rady 18 studzienia «Bierkut» zachoplivaŭ ludziej i źbivaŭ, a cituški ŭ Maryinskim parku dabivali… Paśla ŭsiaho ja try nočy nia moh zasnuć, nie znachodziŭ sabie miesca. Mianie zabrali ŭ psychijatryčny špital, nadzieli ŭcichamirvalnuju kašulu, nakałoli lekami. Pabyŭ ja tam kolki dzion — papraviŭsia, viarnuŭsia siudy».
Paźniej kijeŭski lekar, jakoha ja spatkaŭ siarod inšych haściej u svajakoŭ, patłumačyŭ dyjahnaz: posttraŭmatyčny syndrom.
Na jaho pakutujuć nia tolki tyja, chto braŭ udzieł u bajach, a i mnohija kijaŭlanie, jakija pieražyli hetyja padziei ŭ svaich kvaterach. Za adzin dzień ja sustreŭ u Kijevie dźviuch niemaładych žančyn, jakija prosta lamantavali na vulicy, na eskalatary ŭ metro. Ź ich niemaha kryku možna było razabrać asobnyja frazy: «Kolki maładych ludziej pabiŭ, had!»
Memaryjał na miescy hibieli biełarusa Michaiła Žyźnieŭskaha
2. Niabiesnaja sotnia
Niabiesnaja sotnia. Partrety i śviečki
Stolki kvietak ja ŭ žyćci nia bačyŭ. Vulica Instytuckaja, jakaja viadzie ad majdana Niezaležnaści da Nacbanku i administracyi prezydenta, usypanaja kvietkami, viankami, śviečkami — na barykadach, jakija nichto nia maje namieru raźbirać, na tratuarach, na miescach hibieli ludziej.
Miesca, dzie ŭpaŭ adzin z hierojaŭ Niabiesnaj sotni
Hetyja miescy, dzie lažali zabityja, ciapier abharodžanyja plitkaj i ŭsypanyja kvietkami, tut ža partrety zabitych, časam bot ci kiepka, jakija ad ich zastalisia. Memaryjały. Usia vulica stała adnym vialikim memaryjałam. U lichtarnych słupach zastalisia dzirki ad kul aŭtamataŭ i snajperskich vintovak.
Ślady aŭtamatnych kul
Snajperskaja kula prajšła navylet lichtarnaha słupa na vulicy Instytuckaj
Pavodle stanu na 11 sakavika zahinułych padčas padziejaŭ na Majdanie Niezaležnaści naličvałasia ŭžo 102. Niekatoryja dahetul pamirajuć u špitalach. Ich užo nazvali «Niabiesnaj sotniaj», a vulicu Instytuckuju, dzie bolšaść ź ich znajšli svaju śmierć, ludzi pierajmienavali ŭ vulicu Niabiesnaj sotni.
Vulica Instytuckaja pieraŭtvaryłasia u vialiki memaryjał
Snajpery stralali z hatela «Ŭkraina» i inšych prylehłych budynkaŭ, raspaviadaje ŭdzielnik «Brackaj sotni» čačeniec Zaur, udzielnik tych padziejaŭ, kali mitynhoŭcaŭ z draŭlanymi ščytami rasstrelvali z «kałašnikavych» i snajperskich vintovak. Palahło ich tut šmat.
Zaur i Aleh z Brackaj sotni buduć na Majdanie da 25 traŭnia
«Kali našy ludzi pačali hinuć ad kul snajperaŭ, čałaviek tryccać z «samaabarony» pabiehli ŭ hatel «Ukraina». Ubačyli dvuch snajperaŭ. Adzin ź ich uciok, a druhoha my złavili. U jaho była pazycyja pobač ź litaraj «U» ŭ naźvie hatela. Chłopcy chacieli jaho razarvać, ale addali ŭ Štab nacyjanalnaha supracivu. U jaho byŭ maskoŭski akcent», — raspaviadaje Zaur.
Z tych samaabaronaŭcaŭ, jakija zastalisia žyvymi, i sfarmavałasia «Brackaja sotnia». Na horcy za Žaŭtniovym (Kastryčnickim) pałacam jany pastavili svoj vialiki namiot z buržujkaj i źbirajucca stajać tut da vybaraŭ prezydenta — 25 traŭnia.
Padčas bajoŭ Zaur byŭ lohka paranieny ŭ nahu, paśla aperacyi viarnuŭsia ŭ stroj.
«Kula začapiła mašonku… Abyšłosia, a kali b i nie, to nia strašna, u mianie čaćviora dziaciej. Ale chaču jašče syna», — kaža Zaur.
Zaur u zvyčajnym žyćci budaŭnik, tynkoŭščyk-plitačnik. Paśla čačenskaj vajny, u jakoj jon braŭ udzieł, pierajechaŭ u Kijeŭ. Ale bai jaho zaśpieli i tut. Zaur nie vyklučaje, što pajedzie ŭ Krym, bo kaža, što inačaj Pucin pryjdzie ŭ Kijeŭ.
Razam z Zauram la namiota dziažuryŭ inšy kijaŭlanin — Aleh, taksama budaŭnik, mular. Zhadvajučy ahresiju ŭ Krymie, pra rasiejski narod jak pra voraha samaabaronaŭcy z Kijeva nie havorać. «Naš vorah — Pucin», — kažuć jany.
Na raźvitańnie Zaur pytajecca: jak spravy ŭ Biełarusi?
«Nu, tak sabie…»
«Što ž, nastupny Eŭramajdan budzie ŭ Miensku, a skončym na Krasnaj płoščy», — kaža Zaur i machaje rukoj.
Praciah budzie.
