Šlach ad pieršaha kroku na kańkach da prafesijnaha chakieja zaniaŭ jamu 10 hadoŭ. Heta byli časy, kali chakieisty, kab vyžyć, padpracoŭvali pamiž sezonami. Kali adzinaj matyvacyjaj ustavać a 5 ranicy na treniroŭki była luboŭ da sporta.
Džon (Jan) Mišuk zdaŭ hety ekzamien i ŭ 1963 hodzie staŭ pieršym uradžencam Biełarusi ŭ NHL. Jan pryjšoŭ na śviet u stalinskaj Biełarusi 29 vieraśnia 1940 hoda. Kali jamu było 3 hady, jaho rodnuju viosku Nalibaki (Staŭbcoŭski r-n, Mienskaja vobłaść) spalili niemcy, a jaje žycharoŭ vyvieźli na prymusovyja pracy ŭ Niamieččynu. U 1950-yja hady siamja Mišukoŭ pierajazdžaje ŭ Kanadu.
Tam Džon maryć stać elektrykam i haniajučy ź siabrami na kańkach z kluškaj ŭ rukach, naŭrad ci moh ujavić, što praz paru hadoŭ jamu daviadziecca haniacca za šajbaj razam z Hordzi Chovam.
Pra historyju zachapleńnia sportam i žyćcio ŭ Kanadzie Džon Mišuk raspavioŭ u razmovie ź Dźmitryjem Hurnievičam.
Džon, vy hrali ŭ bolš jak 200 matčach, amal 20 hadoŭ u prafesijnym sporcie. Što vam najbolš zapomniłasia z taho chakiejnaha peryjadu žyćcia?
D. Mišuk: Siabroŭstva. Ja hanarusia tymi znajomstvami. Hordzi Choŭ, lehienda chakieja, jaki zabiŭ najbolšuju kolkaść hałoŭ u rehularnych sezonach NHL i WHA. My hrali z Tery Saŭčukom, jakoha ŭsie nazyvali «Juki», jon byŭ z ukrainskaj siamji. Roŭnych jamu bramnikaŭ nie było, jon numar adzin u suśvietnym chakiei. Tery nazyvali čałaviekam «600 šramaŭ», bo jon nie chacieŭ hrać u mascy. Nikoli nie zabudu Poła Chendersana, ź jakim ja hraŭ u Detrojcie. Jon zabiaśpiečyŭ pieramohu Kanady nad SSSR u superseryi ŭ 1972 hodzie. Hraŭ z Normanam Ulmanam. Heta byli cudoŭnyja hulcy j šmat z kim ja siabruju j siońnia. Uejn Hrecki pačynaŭ hrać paśla taho, jak ja ŭžo pakinuŭ sport, ale ja byŭ na matčach ź jaho udziełam. Heta jašče toje vidovišča. Kali ja vystupaŭ za Buffalo Bisons i Calgary Cowboys ja byŭ u All stars team, tam byli vielmi dobryja chakieisty.
Ja bačyŭ zdymak hulni z vašym udziełam, na jakim vy bilisia z supiernikam. Časta ŭ vas takoje zdarałasia?
D. Mišuk: Taaak (śmiajecca). Heta była častka hulni, biez hetaha niemahčyma.
Pryznajciesia ščyra, čaściej bili vy ci vas?
D. Mišuk: Čaściej biŭ ja. Vielmi časta ŭ nas byli sutyčki z Bobi Chałam, jon byŭ adnym ź lepšych krajnich napadajučych za ŭsiu historyju NCHŁ, čalec Zała chakiejnaj słavy. Ja byŭ abaroncam. U nas ź im byli niezabyŭnyja bojki.
A adkul uvohule vašaje zacikaŭleńnie sportam?
D. Mišuk: Heta pačałosia jašče ŭ Niamieččynie. Paśla vajny my žyli ŭ lahiery dla pieramieščanych asob, u Vestafalii.
Paśla škoły pastajanna haniali z chłopcami ŭ futboł. Paźniej, u pačatku 50-ych, kali my ŭžo pierajechali ŭ Kanadu, kamanda z Hemiłtana, za jakuju ja vystupaŭ, navat vyjhrała Čempijanat Kanady siarod junijoraŭ. Mnie tady było 14 hadoŭ.
A jak Vy trapili ŭ Kanadu?
D. Mišuk: Tata pajechaŭ u Kanadu ŭ 1950 hodzie, a my zastalisia ŭ Niamieččynie j čakali ad jaho sihnała. Jon šukaŭ u Kanadzie pracu j žyllo. Pačaŭ pracavać na hrybnoj fermie. Potym jon viarnuŭsia i zabraŭ nas usich: mamu, dźviu siaścior, babulu j dziadulu. Tak rabili ŭsie siemji, jakija žyli ŭ niamieckich lahierach. My pryjechali ŭ Hemiłtan (Antaryjo) i pieršy čas žyli ŭ domie majho dziadźki. Heta byŭ malusieńki damok, nas tam było 9 čałaviek. Tak my zastalisia ŭ Hemiłtanie, z časam baćki kupili dom. Naša siamja žyvie ŭ hetym horadzie pa siońniašni dzień. Tut u nas šmat svajakoŭ. Paśla vajny ŭ Hemiłtanie pasialilisia 3 maminy braty, siastra. Usie byli sa svaimi siemjami. Było šmat znajomych z Nalibak. U Taronta, a heta 30 milaŭ ad nas, žyli try braty majho taty, Mišuki. Štohod my źbiralisia na Vihiliju, Kalady, na Vialikdzień.
U kanadskuju škołu vy pajšli paśla polskaj u Niamieččynie. Ci ciažka davałasia navuka?
D. Mišuk: Mnie było lohka. U Niamieččynie ja chadziŭ u polskuju škołu, ale tut ja chutka navučyŭsia razmaŭlać pa-anhielsku. Maja siastra, starejšaja za mianie na 5 hadoŭ, vučyłasia sa mnoj u adnoj klasie, pakul nie vyvučyła movu. Užo paźniej jaje pieraviali da darosłych. Navuka mnie davałasia dobra.
A jak stałasia, što chakiej urešcie pieramoh futboł?
D. Mišuk: Chakiejem ja zacikaviŭsia, kali mnie było 13. U 16 hadoŭ ja trapiŭ u All Stars u kamandzie, za jakuju ja vystupaŭ. Potym ja pierajšoŭ u junijorskuju kamandu Hamilton Tiger Cubs, dzie hraŭ 3 hady. Ja zrazumieŭ, što chakiej – heta dla mianie.
Zatym była jašče adna družyna ŭ Hemiłtanie i ŭ 1961 hodzie ja pačaŭ hrać za Edmonton Flyers. Darečy ŭ Edmantanie ja paznajomiŭsia sa svajoj žonkaj Koraj. Hod my sustrakalisia j potym ažanilisia. Užo bolš za 50 hadoŭ my razam. U nas čaćviora dziaciej i stolki ž unukaŭ.
Vy pačynali ŭ chakiei ŭ 60-yja hady. Jakim chakiej byŭ znutry ŭ tyja časy?
D. Mišuk: Pierš za ŭsio, tady chakiej nie byŭ biznesam, nie było stolki hrošaj, jak siońnia. Nie było miljanieraŭ-chakieistaŭ. Maje baćki nie chacieli, kab ja zajmaŭsia chakiejem. Bo heta kaštavała niemałyja hrošy, a baćki byli niebahatyja. Ale ja vyrašyŭ, što budu ŭsio rabić sam. Ja pačaŭ pracavać kurjeram, razvoziŭ haziety, i tak zarablaŭ na vydatki ŭ sporcie. U 16 hadoŭ ja kupiŭ svaju pieršuju mašynu za zaroblenyja hrošy. Ciapierašni chakiej – heta superbiznes. 18-hadovyja hulcy zarablajuć nievierahodnyja sumy. Ja chacieŭ by, kab mnie ciapier było 18 hadoŭ (śmiajecca).
A što vas trymała ŭ prafesijnym sporcie ŭ tyja hady, kali heta nie davała vialikaha prybytku?
D. Mišuk: Ja vielmi lublu sport, samyja roznyja hatunki. Heta było zachapleńnie. Ja lublu futboł, amerykanski futboł, bejsboł. Ale najlepš siabie ja adučvaŭ u chakiei. Siońnia ja hraju ŭ holf. Darečy, na holfie my časta sustrakajemsia ź siabrami-chakieistami, ź jakimi razam pačynali ŭ sporcie.
A jak vy trapili ŭ NHL?
D. Mišuk: U 1963 hodzie my, hulcy Edmonton Flyers, pačali hulać za amerykanskuju družynu Detroit Red Wings, jakaja była ŭ NHL. Maja siamja tady žyła ŭ Kanadzie, ale na 6-miesiačnyja chakiejnyja sezony my pierajazdžali ŭ ZŠA. Našamu pieršyncu było akurat 2 hady. Vy skazali, što chakiej nie byŭ biznesam, jak siońnia.
A vam chapała chakiejnaha zarobku?
D. Mišuk: O, nie (śmiajecca). Heta byli zusim inšyja hrošy, čym ciapier. Ja musiŭ padzarablać, kab utrymlivać siamju. Paśla sezonaŭ ja viartaŭsia ŭ Kanadu i pracavaŭ.
Spačatku była staleliciejnaja kampanija, paźniej piŭzavod, a potym my ź siabram, chakieistam Ełanam Stenli, adčynili na poŭnačy Kanady chakiejnuju škołu. Ełan byŭ lehiendaj chakieja, jon vystupaŭ u NCHŁ u 1948-1969 hadach, byŭ čatyrochrazovym uładalnikam Kubka Stenli. My adkryli škołu ŭ 1967 hodzie, kali ja vystupaŭ za Philadelphia Flyers. Jana znachodziłasia ŭ malaŭničaj vioscy Fenłen Fołs u aziornym rehijonie Kavarta-Łejks. My pracavali ŭ hetaj škole 8 hadoŭ, ja byŭ instruktaram, vučyŭ dziaciej. Kožnaje leta ŭ nas vučyłasia kala 1, 5 tysiačy vučniaŭ, nie tolki z Kanady, ale i z usioj Ameryki. Paśla dvuch miesiacaŭ pracy ŭ škole my viartalisia da hulni. I tak kožny hod, pakul my jaje nie pradali ŭ siaredzinie 70-ych.
Paśla 1967 hoda, kali vy adčynili škołu, vy źmianili 11 kamand: Buffalo Bisons, Chicago Blackhawks, Calgary Cowboys i inšyja. U jakoj vy siabie adčuvali najlepš?
D. Mišuk: U Philadelphia Flyers. Ja hraŭ tam z 1967 pa 1969 hady. My adčuvali siabie ščaślivymi ŭ hetaj družynie. Hulni byli pastajanna, a spartoŭcu tolki heta j treba. My byli adnoj siamjoj, pamahali adzin adnamu. Heta byli niezabyŭnyja hady.
A ci źmianili z časam vašyja baćki staŭleńnie da chakieja?
D. Mišuk: Kaniešnie (śmiajecca), kali ja staŭ paśpiachovym spartoŭcam, jany byli vielmi zadavolenyja. Jany dalej žyli ŭ Hemiłtanie, mama Maryja pracavała ŭ špitali, a tata Kazimir u staleliciejnaj fabrycy. Darečy, mama pražyła 94 hady i pamierła 5 hadoŭ tamu, a taty niama z nami ŭžo 35 hadoŭ.
Jaki klub byŭ dla vas apošnim?
D. Mišuk: U 1978-79 hadach ja hraŭ za San Diego Hawks. Potym šmat hulcoŭ pačali pierachodzić z NHL u WHA. Ale jašče hadoŭ 10 paśla sychodu na pensiju ja hraŭ u klubie ołdtajmeraŭ. Dziakujučy hulniam my źbirali hrošy na dabračynnyja mety.
A siońnia vy jašče cikaviciesia chakiejem?
D. Mišuk: Tak, viadoma ž. Z zadavalnieńniem hladžu matčy z udziełam Sidni Krośbi, heta novy Uejn Hrecki. Jon kapitan Pittsburgh Penguins. Heta fantastyčny spartoviec. Za Chicago Blackhawks hraje Džonatan Teiŭz, jon dvuchrazovy alimpijski čempijon. Toje, što hety chłopiec robić z kluškaj – heta štości dzivosnaje. Kožny sezon ja hladžu matčy Kubka Stenli.
A paśla sychodu na pensiju nikoli nie było žadańnia viarnucca ŭ chakiej? U jakaści instruktara, trenera, uładalnika chakiejnaj škoły?
D. Mišuk: Nie, nie było. U pačatku 80-ych ja troški zajmaŭsia teniroŭkaj maładych chakieistaŭ, ale heta byŭ zaniatak nie dla hrošaj, heta adbyvałasia, jak ciapier kažuć, na hramadzkaj asnovie.
I čym vy zanialisia na pensii?
D. Mišuk: Ja pajšoŭ u biznes. U San-Dyjeha ja pracavaŭ u firmie Jack In The Box. Heta adna z bujniejšych u Amerycy kampanij u biznesie hamburhieraŭ.
U 1980 hodzie my viarnulisia ŭ Kanadu. Tut ja zaniaŭsia frančajzinham. My adkryli bary chutkaha absłuhoŭvańnia Tim Horton Donuts. Hetaja sietka specyjalizujecca ŭ piečyvie j kavie. U nas najlepšaja kava ŭ Kanadzie.
Darečy, Cim Chortan taksama byŭ chakieistam z Hemiłtana, jaki ihraŭ u NCHŁ. Jon trahična zahinuŭ u 1974 hodzie. Jaho biznes staŭ vizitnaj kartkaj Kanady. Siońnia heta sietka ŭ dva razy bolšaja, čym Makdonalds. Naša siamja užo niekalki dziasiatkaŭ hadoŭ u hetym biznesie. U nas z synami čatyry restarany Tim Horton Donuts, my vielmi zadavolenyja tym, jak iduć našyja spravy. U nas jość dom i ziamla ŭ Flarydzie ŭ ZŠA, kožnuju zimu my pravodzim tam.
A ci lohka było stvaryć svoj biznes u Kanadzie?
D. Mišuk: U 80-yja hady, kali my hetym zanialisia, było značna praściej, čym siońnia. Za hety čas vyraśli padatki, źjaviłasia biurakratyja. Ale da kamunizmu, dziakuj Bohu, nam jašče vielmi daloka (śmiajecca).
Chacieŭ by viarnucca da temy vašaj małoj radzimy? Ci raskazvali Vam baćki, dziady, pra toje, jak vyhladała ich žyćcio ŭ Nalibakach? Ci byli ŭspaminy pra Nalibaki častkaj vašaj siamiejnaj historyi?
D. Mišuk: Tak, kaniešnie. U našym domie zaŭsiody hučała nazva Nalibaki, było šmat historyj, uspaminaŭ. Najbolš viedaje j pamiataje maja siastra. Ja na žal, mušu pryznacca, što kali byŭ dziciem, to ŭ mianie byŭ miljon inšych zaniatkaŭ i ja nie asabliva źviartaŭ na heta ŭvahu. Peŭna, jak kožnaje dzicia. A kali mnie spoŭniłasia 25 hadoŭ, to maja siamja pierajechała ŭ ZŠA. My žyli pamiž Kanadaj i Amerykaj i ŭ mianie nie było času zahłybicca ŭ hetaje pytańnie. Aprača taho, u Kanadzie ludzi, jak by, zakrytyja va ŭłasnaj krainie j mała cikaviacca śvietam, moža troški Amerykaj. Babula Michalina pamierła ŭ 1963 hodzie, ja nie paśpieŭ šmat pra što ŭ jaje raspytacca. Dziadula pamior na parapłavie, jakim my ŭ 1951 hodzie płyli ŭ Kanadu, ja jaho amal nie pamiataju.
Ale ŭ nas jość šmat zdymkaŭ z Nalibak, našych svajakoŭ, znajomych adtul, heta častka našaj siamiejnaj tradycyi. U Hemiłtanie i ŭ Taronta ŭ nas bolš dvuch dziasiatkaŭ svajakoŭ ź Biełarusi, my pastajanna sustrakajemsia j razmaŭlajem.
Kali ŭžo možna było vysyłać listy ŭ Biełaruś, to baćki časta tudy pisali. A potym, kali raspaŭsia SSSR, to mama ź siostrami była ŭ Nalibakach. Tamu suviaź sa svaimi ludźmi ŭ nas nikoli nie spyniałasia. Ja ŭžo katory hod źbirajusia pajechać u Nalibaki j ciapier, kali ŭ mianie bolš volnaha času, ja spadziajusia, što chutka pryjedu ŭ Biełaruś.
