Na praciahu šerahu apošnich hadoŭ u Biełarusi vialisia razmovy ab abaviazkovym pierachodzie lehkavych aŭto na zimovuju humu. Zaraz sprava dajšła da ŭviadzieńnia zakona.
Pa maim hłybokim pierakanańni, ad vykarystańnia zimovych šyn budzie bolš škody, čym karyści. U mianie vadzicielski staž bolš za 30 hadoŭ. I mahu skazać, što sprava nie ŭ humie, a ŭ kiroŭcu. Jak u časy SSSR, ź jaje vializnymi abšarymi, harami i nizinami, ź ciažkimi klimatyčnymi ŭmovami, abychodzilisia bieź zimovaj humy, rozumu nie prykładu. I, z majho dośviedu kiroŭcy, u Biełarusi za ŭsiu zimu nabirajecca maksimum 1,5—2 tydni, kali kiravańnie patrabuje bolšaj uvahi i sabranaści. Vychodzić, što pierachod na zimovuju humu prychodzicca rabić usiaho z-za dvuch tydniaŭ.
Nie viedaju, moža, pierachod treba dla maładych «lotčykaŭ». Nie raz davodziłasia nazirać, jak u hałalodzicu ŭsie jeduć pavolna i aściarožna, ale źjaŭlajecca džyhit, jaki niasiecca na złom hałavy. Adrazu źjaŭlajecca dumka, što hety pastaviŭ pieršy raz zimovuju humu i ličyć, što jon uziaŭ Boha za baradu. Voś u hetym i jość škodnaść zimovaj humy: mnohija ličać jaje ŭstanoŭku panacejaj ad prablem na darozie.
Ja nie vieru ŭ zimovuju humu i pasprabuju rastłumačyć čamu.
1) Zakony fiziki nichto nie admianiaŭ, i pry ślizhacieńni humy pa lodzie malunak pratektara nie maje značeńnia. Kaeficyjent treńnia huma-lod abyści niemahčyma. Luby malunak pratektara moža mamientalna zabicca śnieham. I jakija siły mohuć pieraškodzić ślizhacieńniu?
2) Vytvorcy šyn kažuć, što dla zimy prymianiajucca inšyja materyjały ź inšaj ćviordaściu. Tut idzie havorka ab formie i płoščy plamy sčapleńnia šyny i darožnaj pavierchni, ale jana mocna zaležyć ad cisku ŭ šynie. A jak časta zimoj vy kantralujecie cisk u kole? Akramia taho, kalanaść materyjału šyny (humy) vielmi zaležyć ad tempieratury na vulicy, huma raspracavana pad peŭnyja admoŭnyja tempieratury. U nas što, usiu zimu adna tempieratura pavietra? Jana moža mianiacca na praciahu sutak ad — da + i što daść hety admysłovy materyjał.
Zaraz pajšli kazki pra «lipučki», jakija prylipajuć da lodu. Moža i prylipajuć u idealnych łabaratornych umovach, a jak być u realnaści, kali ŭ nas śniežny pył na lodzie abo tonki płast vady.
Mahčyma, hety efiekt i prajaŭlajecca ŭ realnych umovach, ale jon niaznačny. Nu budzie ŭ vas tarmazny šlach na zimovaj humie 40 m, a na ŭsiesiezonnaj — 41,5 m. Jakoje heta maje značeńnie dla vas, kali naohuł lepš nie tarmazić?
3) Pieršyja zimovyja šyny byli raspracavany ŭ ZŠA. Klimatyčnyja ŭmovy ZŠA vielmi adroźnivajucca ad našych, i ich samy paŭnočny ź vialikich haradoŭ Sietł znachodzicca na šyracie Charkava, što ŭ nas užo poŭdniem zaviecca. Čamu vytvorcy šyn tak zakłapacilisia zimovymi šynami, kali ŭ ich takija kamfortnyja ŭmovy? Padvojny abjom vytvorčaści. Takaja bahataja kraina, jak Amieryka, moža dazvolić sabie šmat praźmiernaściaŭ, bieź jakich možna pražyć. Jany mohuć lohka pamianiać humu dva razy na hod, pry tym pakidajučy staruju ŭ servisie na ŭtylizacyju. Im nie treba ciahać humu na bałkon na vośmym paviersie, kab praz 3—4 miesiacy ciahnuć jaje nazad.
4) Jašče adnym momantam niedakazanaści źjaŭlajecca pieravod aŭtobusaŭ, hruzavikoŭ i inšaha słužbovaha transpartu. Bo z punktu hledžańnia biaśpieki metazhodniej spačatku pieravieści na zimovuju humu, kali jana takaja efiektyŭnaja, haradskija aŭtobusy, u jakich pieravoziać vieličeznaja kolkaść ludziej. Fura vahoj u dziasiatki ton, jakuju paniasie na hałalodzie, — heta našmat bolš niebiaśpiečny abjekt, čym jaki-niebudź lehkavik. Voś z aŭtobusaŭ i fur i treba pačynać. Pahladzieć statystyku paśla niekalkich hadoŭ ekspłuatacyi, a zatym užo pa jaje vynikach ŭvodzić ci nie ŭvodzić abaviazkovy pierachod na zimovuju humu astatniaha transpartu. Adnak, užo ciapier vidavočna, što vydatki na hetaje mierapryjemstva buduć u razy bolšymi, čym efiekt, atrymany pry hetym.
5) štučnyja mierapryjemstvy pa pierachodzie da «abaviazkovaj» zimovaj humy składanyja i niavyznačanyja. Ź jakoha miesiaca, daty pierachodzić na zimovuju humu i ź jakoha času jaje admianiać? Bo hetyja 1,5—2 tydni składanych umoŭ nadvorja mohuć być jak rańniaj vosieńniu, tak i poźniaj viasnoj. Siłavym rašeńniem uviedzieny termin ad 1 śniežnia da 1 krasavika, ale chto harantuje, naprykład, što mienavita sioleta ŭ studzieni asfalt nie budzie čystym i pryjdziecca jeździć «letam» na zimovaj humie. Ja ŭpeŭnieny, što ŭ spravie vykarystańnia zimovaj humy varta zastavacca na raniejšych pazicyjach i pakinuć heta na dobraachvotnaje volevyjaŭleńnie hramadzian.
