Mnohija žychary «panelek» pa ŭsim śviecie čujuć dziŭny huk, niby susiedzi źvierchu kidajuć ab padłohu mietaličnyja šaryki, a tyja hučna kociacca pa padłozie. Onliner.by raspytaŭ pra «šaryki» prafiesara kafiedry tearetyčnaj fiziki i astrafiziki fizičnaha fakulteta BDU Andreja Navickaha.
Fienomienam daŭno cikaviacca ŭ internecie, ale adnaznačny adkaz na toje, što «kataje šaryki» ŭ panelnych damach, pakul nie znojdzieny. Taki huk časam čujuć navat žychary cahlanych damoŭ.
Z «šarykami» sutyknuŭsia i prafiesar Andrej Navicki. Da zvarotu redakcyi jon nie źviartaŭ uvahi na huk, ale paśla prysłuchaŭsia — i kala piaci ranicy pačuŭ toj samy huk. Jak fizik jon adrazu adkinuŭ mistyčnyja teoryi. Ale i na ekśpierymient nie zdoleŭ spasłacca — takich daśledavańniaŭ prosta nichto nie pravodziŭ. Jon padyjšoŭ da prablemy z boku teoryi.
Kali b susiedzi źvierchu nasamreč kidali ab padłohu mietaličnyja šaryki, huk raspaŭsiudžvaŭsia by ŭ abodva napramki. Ale susiedzi źvierchu nie čujuć, što ŭ ich «padajuć šaryki», zatoje čujuć toje ŭ svaich ułasnych susiedziaŭ źvierchu.
Heta śviedčyć ab tym, što huk sychodzić ź bietonnaj plity praź jaje defarmacyju.
Defarmacyja plity vyklikaje hukavuju chvalu, jakaja raspaŭsiudžvajecca pa ŭsich napramkach, ale pakryćcio padłoh prycišaje huk dla tych, chto nad plitoj.
Pryčyny takoj defarmacyi, ad jakoj damy nie škodziacca dziesiacihodździami, nieviadomyja. Da takoha efiektu, vierahodna, viadzie roźnica tempieratur udzień i ŭnočy, praz heta ŭźnikaje raściažeńnie albo ściskańnie plit i mietaličnaj armatury ŭ ich. Hetyja zusim nievialikija defarmacyi i dajuć huk.
Ale ŭzimu pierapad tempieratur nie nastolki značny, tamu možna mierkavać, što huk i, adpaviedna, defarmacyju taksama vyklikaje ŭsadka domu. Za čas isnavańnia budynka jon choć na dolu milimietra dy ŭsiadzie, a značyć, i mietaličnaja kanstrukcyja budzie defarmavacca.
U internecie «šaryki» taksama tłumačać padvyšanym napružańniem (nie elektryčnym, a miechaničnym) u miescach sutyku ścien i pierakryćciaŭ, dadaje navukoviec. Časam u takich miescach adbyvajecca nievialikaje źmiaščeńnie materyjałaŭ, što daje pieršy hučny «šaryk», a zatym nahruzka pieraraźmiarkoŭvajecca na prutok armatury — «šaryk kocicca».
Na dumku navukoŭca, «šaryki» nijak nie ŭpłyvajuć na tryvałaść budynkaŭ — niahledziačy na šyroki raspaŭsiud fienomiena, nivodny dom ad «šarykaŭ» jašče nie razvaliŭsia. Ale i paŭpłyvać na situacyju nielha, chiba nabyć darahuju zvyšiakasnuju hukaizalacyju.
