Zaraz, byvaje, kažuć, što Pravasłaŭnaja carkva viarnuła šmat svaich chramaŭ, dziakujučy Stalinu. Zrazumieła, viedajuć što chramy adčynialisia i pry niamieckaj akupacyi, ale, zdajecca, hetamu nadajecca niedastatkova ŭvahi. Hetamu moža być niekalki pryčynaŭ. Adnym niajomka rabić akcent na tym, što niamieckija zachopniki byli łajalnymi da carkvy, a druhim vielmi spadručna padavać spravu tak, što Pravasłaŭnaja carkva "stalinskaja".
Dyk voś niadaŭna sustrelisia mnie dadzienyja (M. V. Škaroŭskaha) pa 40-ch hadach, kali adčynialisia chramy.
Za 4 hady akupacyi pry niamieckich uładach było adčyniena 9400 chramaŭ.
Pry Stalinie ŭ 1943 - 48 hh., kali rezka źmianiłasia palityka ŭ dačynieńni da carkvy, u Kamitet pa spravach RPC pastupiła 20 689 kalektyŭnych zajavaŭ ab adčynieńni 6000 chramaŭ. Ale adčyniena było 1270 (kala 20% ad taho, što prasili, i ŭ 7,5 razoŭ mienš, čiem pry niemcach).
Pry hetym niemcy rabili heta biez usiakich zaciahvańniaŭ, a savieckija ŭłady zvyčajna ciahnuli 2-3 hady, a kali palityčnyja raźliki Stalina nie apraŭdalisia, to pačali znoŭ cisnuć na carkvu i začyniać chramy.
A niadaŭna na aficyjnym katalickim sajcie znajšoŭ jašče adzin cikavy statystyčny fakt. U 1939 hodzie ŭ savieckaj Biełarusi dziejničała tolki 10 kaściołaŭ (praŭda, bieź śviataroŭ). A jak dumajecie kolki dziejničała pravasłaŭnych chramaŭ? U hety čas va ŭsioj krainie tolki adzin chram zachavaŭsia ŭ Voršy na mohiłkach, da i to naležyŭ jon abnaŭlencam, tahačasnym raskolnikam, jakich HPU płanavała vykarastać dla taho, kab padarvać carkvu znutry. Faktyčna ŭ kananičnaj Pravasłaŭnaj carkvie nie zastałosia nivodnaha chramu.
