Z 2003 hoda ŭ Kitai dziejničaje prajekt «Załaty ščyt», viadomy ŭ śviecie jak Vialiki kitajski fajervoł. Heta sistema filtracyi infarmacyi — cenzury.
Mnohija mižnarodnyja sajty i servisy ŭ krainie niedasiažnyja, niekatoryja zamienienyja miascovymi anałahami. Viadziecca «chałodnaja vajna» z ananimajzierami, proski-servisami i sietkami kštałtu Tor.
Raspačać takuju baraćbu sa svabodnym internetam, zbudavać Vialiki biełaruski fajervoł dazvalaje niadaŭniaja pastanova, što dazvalaje błakavać nie tolki «niebiaśpiečnyja sajty», ale i srodki dostupu da zabaronienych sajtaŭ, u tym liku toj samy Tor. Biełaruskija ekśpierty miarkujuć, što takaja mahčymaść moža ŭžyvacca ŭ palityčnych metach.
Pra toje, jak žyviecca za Vialikim kitajskim fajervołam, raspaviała «Našaj Nivie» biełaruskaja žurnalistka Nadzieja Najmušyna. Jana pražyła ŭ Kitai paŭhoda, ź vieraśnia 2013 hoda pa studzień 2014 hoda, vyvučała kitajskuju movu i kulturu ŭ Dalańskim technałahičnym univiersitecie.
Nadzieja Najmušyna na Vialikaj kitajskaj ścianie. Fota z asabistaha archivu
«Niahlezdiačy na toje, što ja była całkam pahružana ŭ vyvučeńnie kitajskaj movy, ja cikaviłasia biełaruskimi i mižnarodnymi navinami. Akramia taho, mnie treba było kamunikavać sa svaimi rodnymi dy siabrami», — tłumačyć jana.
Adkrytaha dostupu da zvykłaj sacsietki Facebook u Kitai niama. «Prychodziłasia pastajanna zachodzić pad roznymi ananimajzierami. Ale nervaŭ na heta nie chapała, tamu što chutkaść była małaja i praź niekalki chvilin mianie vykidvała», — pryhadvaje Nadzieja.
Taksama ŭ Kitai zabłakavanyja Twitter, Youtube. Pieryjadyčna błakujecca, zatym adkryvajecca dostup da Vikipiedyi (dy joj Nadzieja nie karystałasia).
Pavodle websitepulse.com, zaraz Vikipiedyja ŭ Piekinie niedasiažnaja — vydajecca pamyłka 404
«Što tyčycca ŚMI, to biełaruskamoŭnyja i ruskamoŭnyja sajty možna było spakojna čytać. Ź mižnarodnych u asnoŭnym ja čytała BBC News u iPad-viersii. Amierykanskija ŚMI nie čytała. Kitajskija internet-vydańni i drukavanyja taksama nie čytała, tamu što na toj čas u mianie byŭ jašče nie toj uzrovień movy, kab biez słoŭnika ŭsie razumieć. Ale kali ŭsio ž davodziłasia niešta čytać ci hladzieć, to ŭ prablemnych situacyjach było zhładžvańnie kanflikta ci surjoznyja miery pakarańnia za niepasłušenstva. Adzin vypadak, źviazany z kankretnym čałaviekam, moh paspryjać błakavańniu ŭsiaho sajta, kali heta nie padabałasia ŭładam», — śćviardžaje žurnalistka.
Praź niekalki tydniaŭ pa pierajeździe ŭ Kitaj joj padkazali sposab prabicca praz «Załaty ščyt» inšyja studenty-zamiežniki. Braŭzier WebFreer dazvalaŭ čytać usie zabaronienyja sajty, karystacca ŭsimi zabłakavanymi servisami. «Nie viedaju, ci pracuje jon zaraz u Kitai», — kaža Nadzieja.
Kitajskaja sacsietka Weibo, kambinacyja Facebook i Twitter. Fota: thenextweb.com
Na jaje dumku, cikaviacca sapraŭdnymi suśvietnymi navinami i karystajucca mižnarodnymi sacsietkami inšaziemcy, jakija pražyvyjuć u Kitai, i kitajcy, jakija zajmajucca mižnarodnymi spravami — viaduć biznes za miažoj ci z zamiežnikami, chočuć vučycca za miažoj.
«Što datyčycca samich kitajcaŭ, dzie jany daviedvajucca pra toje ci inšaje, navat nie viedaju, što adkazać. Mnie zdajecca, što ŭ asnoŭnych ich zadavalniaje infarmacyja, jakuju im padajuć. Akramia taho, u Kitai šmat anałahaŭ servisaŭ Zachadu. U ich jość svaja «aśka» (QQ), jość mabilnaja sacsietka Wechat, kitajski Youtube — Youku», — zhadvaje žurnalistka.
