Zasnavalnik i hanarovy kamandzir bataljona «Danbas», a da taho ž deputat Viarchoŭnaj Rady ŭ pieršaj častcy vialikaha ekskluziŭnaha intervju raskazvaje «Našaj Nivie» ab roźnicy pamiž palityčnaj i frantavoj vojnami, daje prahnoz raźvićcia situacyi na Danbasie i ŭ Krymie, žorstka i realistyčna charaktaryzuje ciapierašniaje stanovišča Ukrainy, a taksama raspaviadaje pra mahčymyja dalejšyja dziejańni Rasii.
«Da rukaprykładstva ŭ Radzie dachodziła nie kožny dzień»
— Jak by Vy sami adkazali na pytańnie «Chto taki Siamion Siamienčanka?»
— Deputat Viarchoŭnaj Rady. Čałaviek, jaki imkniecca zaraz znajści šlach, pa jakim možna prynieści maksimalnuju karyść svajoj krainie. Heta ŭ pieršuju čarhu. U druhuju — baćka troch dziaciej. Čałaviek, u jakoha jość trysta ź niečym padnačalenych: byłych, ale jakija ŭsio ž znachodziacca pad majoj apiekaj — bataljon «Danbas».
— Jak Vam naohuł pracujecca ŭ Viarchoŭnaj Radzie?
— Apošni miesiac užo praściej. Da hetaha ja praktyčna razryvaŭsia pamiž Radaj i frontam: pamiž funkcyjami kamandzira dabravolnickaha padraździaleńnia i člena frakcyi «Samopomič». Za hetyja 100 dzion majoj pracy ŭ Viarchoŭnaj Radzie stali jasnyja bolš-mienš praviły hulni, paŭnamoctvy, mahčymaści. I ciapier užo možna bolš asensavana i dalnabačna hetyja mahčymaści vykarystoŭvać i damahacca pastaŭlenych metaŭ.
— Pakolki zakranuli temu frontu. Jakaja vajna Vam zdajecca składaniejšaj: tvaram da tvaru z supiernikam ci palityčnaja ŭ kabinietach?
— Palityčnaja baraćba, viadoma ž, bolš składanaja. Tym bolš, kali mnie davodziłasia sumiaščać dva hetyja vidy supraćstajańniaŭ — na praciahu piaci miesiacaŭ. Ciapier užo lahčej, bo zasiarodzilisia tolki na palityčnaj baraćbie. Ale ŭsio adno, na froncie lahčej. Tam usio zrazumieła, ludzi zusim inšyja.
— Što ciapier ujaŭlaje ź siabie Viarchoŭnaja Rada Ukrainy? Jak Vy možacie apisać usio, što tam adbyvajecca?
— Isnujuć dźvie vialikija frakcyi — «Błok Piatra Parašenki» i «Narodny Front». Jany nieadnastajnyja, ale majuć u rukach bolšy ŭładny resurs, čym astatnija. Hetyja frakcyi stvaryli kaalicyju, u jakoj imknucca farmavać rašeńni šlacham damoŭlenaści pamiž saboj. Jość frakcyi «Samopomič», «Błok Julii Cimašenka» i «Radykalnaja Partyja». «Samopomič» u bolšaj stupieni źjaŭlajecca unutranym kantraloram, hetaja frakcyja pastaviła pierad saboj metu pa adradžeńni parłamientaryzmu. Heta aznačaje, što Viarchoŭnaja Rada budzie pavodzić siabie ŭ jakaści samastojnaj haliny zakanadaŭčaj ułady, niezaležnaj ad prezidenta, kabinieta ministraŭ ci kaho-niebudź jašče — jak heta i pavinna być.
Atrymlivajecca heta ź ciažkaściu. Tamu što bolšaja častka parłamienta — heta ludzi, jakija prajšli pa roznych kvotach i tak ci inakš padparadkoŭvajucca ŭpłyvu abo jakich-niebudź finansava-pramysłovych hrup, abo kabinieta ministraŭ, abo prezidenckaj administracyi. Jość taksama masa ludziej, jakija prajšli niezaležna, ale adstojvajuć svaje intaresy. Deputataŭ, jakija ni ad kaho nie zaležać, starajucca nie prapuskać karupcyjnyja zakony i farmavać paradak dnia tak, kab prachodzili zakony, jakija sapraŭdy adlustroŭvajuć intaresy hramadstva, čałaviek siemdziesiat. Jak kazaŭ adzin naš viadomy błohier, jość deputaty-žabraki, a jość tyja, chto pryjšoŭ ź biznesu. I idzie baraćba pamiž žadańniem pravodzić svaje zakonaprajekty ŭ roznych uładnych i finansava-pramysłovych hrup i žadańniem sapraŭdy sumlenna vykonvać svaju pracu.
Byvajuć roznyja momanty. Časam sapraŭdy demakratyčnyja, a časam nočču pastupaje niejki zakonaprajekt, nie dajuć času ź im aznajomicca, honiać chvalu, što kraina zahinie, kali jaho nie pryniać, i dalej vybirajuć pa situacyi. Uvohule, heta vialiki krok u paraŭnańni z parłamientam Janukoviča. Nie majuć takoj ułady «rašały», dyrektary parłamienta. Nie mahu skazać, pryvyk ja ci nie, u mianie raniej nie było dośviedu parłamienckaj dziejnaści. Ja ŭjaŭlaŭ sabie heta zusim nie tak. Ale… asvojvajemsia.
— U nakolki kulturnych ramkach adbyvajucca dyskusii ŭ Viarchoŭnaj Radzie? U internecie možna znajści niamała prykładaŭ, kali dachodziła da rukaprykładstva…
— Da hetaha dachodziła nie kožny dzień, nie kožny tydzień, dy i nie kožny miesiac. Prosta hetyja vypadki karystalisia vialikaj papularnaściu z-za taho, što ŭ ich udzielničali deputaty — svarki ŭnutry ŭłady zaŭsiody vyklikajuć pavyšanuju cikavaść. Ciapier u nas bolš čym za 100 dzion była ŭsiaho adna bojka ŭ parłamiencie — pamiž pradstaŭnikami «Radykalnaj partyi» i hrupy «Ekanamičnaje raźvićcio». Choć anansavałasia šmat čaho — źbićcio deputataŭ «Apazicyjnaha błoka», naprykład. Ale ŭziała vierch kultura i žadańnie vykonvać pracu, dziela jakoj ludziej abrali.
— A što pavinna adbycca, kab Vy vyjšli ź siabie ŭ Radzie?
— Toje ž samaje, što i ŭ zvyčajnym žyćci: ździek z rečaŭ, jakija dla mianie źjaŭlajucca śviatymi i składajuć asnovu majho ŭjaŭleńnia ab spraviadlivaści. Ja dastatkova padrychtavany, kab nie vychodzić ź siabie — bolš za paŭhoda žyvu va ŭmovach infarmacyjnaj vajny i, u pryncypie, navučyŭsia kantralavać svaju reakcyju. Razumieju, što ŭ mnohich vypadkach ja maju spravu nie ź ludźmi, a prosta z vykanaŭcami peŭnych rolaŭ. Tamu moj dušeŭny spakoj — maja zbroja, jak deputata, i mahčymaść dumać, nie paddajučysia ŭpłyvu zboku.
«Nievierahodna, što bajeviki kudyści źniknuć i pieradaduć uładu narodu»
— Vy vielmi žyva reahujecie na ŭsio, što adbyvajecca na Danbasie. Jak heta — pakinuć dom i ledź nie ŭsio bahaćcie u rukach akupantaŭ?
— Nie mahu skazać, što ŭ mianie kali-niebudź było bahaćcie. Dla mianie heta — maja ziamla. Abiedźvie zachoplenyja terytoryi źjaŭlajucca dla mianie małoj radzimaj: i Krym, dzie ja naradziŭsia, i Danbas, dzie naradzilisia maje dzieci, dzie ja žyŭ. Usio heta vielmi ciažka. Ale ja razumieju, što tolki zachavaŭšy ćviarozaść rozumu, ja mahu niešta źmianić. Ad taho, što ŭ mianie buduć emocyi, ničoha nie źmienicca. Hałoŭnaje — znajści šlach, iści pa hetym šlachu i damahacca vyniku.
— Jakoje Vaša bačańnie dalejšaha raźvićcia situacyi na Danbasie?
— Hladzicie. Isnuje niekalki punktaŭ, złučyŭšy jakija pamiž saboj linijaj, možna razumieć, kudy my naohuł idziom. Pieršy punkt — heta ŭdzieł finansava-pramysłovych hrup, jakija majuć uładu na Danbasie, va ŭsich padziejach zachopu ŭłady bajevikami, žadańnie pahandlavacca z centram, zachavać ŭpłyŭ. Druhi — Minskija pahadnieńni, jakija stali vodapadziełam pamiž našymi pieramohami i parazami. Nastupny punkt — Debalcava, daniecki aeraport, pačatak niepatryjatyčnaj infarmacyjnaj kampanii ŭnutry krainy — stomlenaść, jakaja nazapašvajecca ŭ hramadstvie ad vajny. Dalej — stvareńnie ŭ tak zvanaj DNR «ministerstva biaśpieki», a ciapier paviedamili pra stvareńnie tak zvanych «unutranych vojskaŭ». Potym pryniaćcie zakona ab statusie akupavanych terytoryj.
Kali złučyć usio heta linijaj i praciahnuć jaje ŭ budučyniu, stanie zrazumieła, što Rasija i lidary farmiravańniaŭ DNR i ŁNR nie staviać pierad saboj mety, prapisanyja ŭ Minskich pahadnieńniach. Tam usio prapisana dosyć prosta: paśla miascovych vybaraŭ na Danbasie prachodzić praces uziaćcia nami pad kantrol miažy z Rasijaj, zatym pravodzicca kanstytucyjnaja reforma. Stvarajucca atrady narodnaj milicyi, paralelna idzie adnaŭleńnie narodnaj haspadarki. Zrazumieła, što Rasija hetyja pahadnieńni vykonvać nie źbirajecca. Kali jany buduć vykonvacca našym bokam, a nie vykarystoŭvacca dla nazapašvańnia sił, to heta nieprymalna i dla nas. Kali ja kažu «my» ja maju na ŭvazie patryjotaŭ Ukrainy i tych ludziej, jakija ździajśniajuć realnyja dziejańni dla jaje abarony.
Usim zrazumieła, što tyja ž ludzi, jakija padtrymlivajuć bajevikoŭ i majuć zaraz na Danbasie ŭładu, pryjduć tam da ŭłady i lehitymna. Dla mianie nievierahodna, što hetyja ludzi kudyś źniknuć, pieradaduć uładu narodu, a narod vybiera sabie narmalnych zakonnych pradstaŭnikoŭ. Takoha nie byvaje. Tamu dla mianie minskija pahadnieńni zaŭsiody byli mahčymaściu dypłamatyčnaha manieŭru z metaj umacavańnia dziaržavy da toj pary, pakul my nie zmožam abaranić svaju cełasnaść. Umacavańnia dziaržavy nie adbyvajecca, idzie tatalny kradziež, i pryncyp adkaznaści za svaje dziejańni ni ŭ hramadzianskaj, ni ŭ vajennaj śfiery nie panuje. Heta niespraviadliva, heta dematyvuje ludziej i robić biessensoŭnymi ŭsie pieramirji.
Jość dva varyjanty raźvićcia padziej. Albo Rasija ŭmacoŭvajecca na Danbasie da toj pary, pakul jaje palityčnyja satelity ŭnutry krainy nie stanoviacca dosyć mocnymi. Paśla hetaha adbyvajecca taki ž praces, jak u 2007—2008 hodzie. Patryjoty hublajuć uładu ŭ krainie, choć va ŭładzie zaraz šmat u čym tyja, kaho ja nazyvaju «zładziejavatyja patryjoty». Zatym Ukraina viartajecca da stanu satelita Rasii, u nas budujecca psieŭdadziaržava, metaj jakoj źjaŭlajecca spakojnaje rasparadžeńnie pryrodnymi resursami i bahaćciami ŭ ciesnych intaresach asobnych aliharchičnych i čynavienskich siemjaŭ. Albo demakratyčnym šlacham źmianiajecca ŭłada — jak miascovaja, tak i skład parłamienta i ŭrada. Da ŭłady prychodziać realnyja patryjoty, jakija staviać pierad saboj metu stvareńnia sapraŭdnaj demakratyčnaj jeŭrapiejskaj dziaržavy dla taho, kab kožny moh u svabodnaj kankurencyi realizavać svajo prava na ščaślivaje žyćcio. Heta troški ŭtopija, zrazumieła ž. Ale praktyčna jeŭrapiejskija dziaržavy bližej da druhoha varyjantu, čym da pieršaha.
Jaki varyjant budzie abrany, zaležyć ad taho, nakolki aktyŭnymi buduć ludzi. A pakul nas akružaje «tuman vajny», i my možam tolki mierkavać, što za im chavajecca.
«Va ŭładzie Rasii ludzi, jakija rabujuć krainu»
— A kankretnyja płany pa realizacyi zadumanaha jość?
— Tak. Heta płan pa sutnaści taki ž, jak u mianie byŭ u vajennaj śfiery, kali ja źbiraŭ bataljon «Danbas». Stvareńnie takoha ž «bataljona» patryjotaŭ: ludziej, jakija prajšli ATA, źjaŭlajucca hramadzianskimi aktyvistami, jakija na spravie hatovyja pajści ŭ miascovuju i centralnuju ŭładu demakratyčnym šlacham, uziać na siabie adkaznaść i pakazać vynik.
Atrymańnie mižnarodnaj dapamohi mahčyma tolki tady, kali my adydziem ad pazicyi słabych. My staniem i skažam, što našy mety prazrystyja: pabudova mocnaj dziaržavy, vyzvaleńnie našych terytoryj, pavyšeńnie sacyjalnych standartaŭ i ŭzroŭniu žyćcia našych hramadzian. Tady da nas budzie zusim inšaje staŭleńnie. A toje, što prapanuje nam na dadzienym etapie Zachad, — heta recepty dla słabaj, nie žadajučaj abaraniać siabie krainy.
— Jak Vy tady bačycie źniešniuju palityku Ukrainy? Ci źjaŭlajucca imknieńnie ŭ Jeŭrasajuz i NATA doŭhaterminovaj metaj?
— Tak, heta źjaŭlajecca doŭhaterminovaj metaj. Nie adzinaj. Ale žyćciova nieabchodnaj pry najaŭnaści takoha susieda, jak Rasija, a taksama dla ŭkaranieńnia standartaŭ žyćcia Jeŭrasajuza: baraćby z karupcyjaj, stvareńnia ŭmoŭ dla raźvićcia biznesu, sacyjalnych standartaŭ. U nas pavinien być niejki prykład, jakomu my, pa našych abaviazacielstvach, zhodna ź mižnarodnaj damovaj, budziem prytrymlivacca.
— Apošnim časam davoli hučna hučyć ideja stvareńnia bałta-čarnamorskaha sajuza, jaki budzie nadziejnym sajuźnikam ZŠA ŭ Jeŭropie. Jakoje Vaša staŭleńnie da hetaj idei?
— Kali Ukraina nie sydzie z pazicyj słaboj krainy, jana nie budzie žadanym udzielnikam u lubym sajuzie, bo budzie nieści ryzyki raspaŭsiudžvańnia vajny na krain-udzielnic sajuza. Kali my staniem mocnymi, tady heta stanovicca realnaściu. Nie viedaju, jakaja pavinna być kanfihuracyja krain-udzielnic dadzienaha sajuza, ale čamu b i nie bałta-čarnamorskaha? Heta našy susiedzi, krainy, jakija miažujuć z Rasijaj, majuć adny i tyja ž prablemy, jakija vynikajuć z hetaha susiedstva. A budzie heta prajekt ZŠA ci Ukrainy, zaležyć ad nas. Pierš za ŭsio treba dumać ab ułasnych intaresach i vybirać sabie sajuźnikaŭ. Kali ZŠA buduć akazvać dapamohu našaj krainie, to jany buduć vyhadnym sajuźnikam, a bałta-čarnamorski sajuz budzie pierśpiektyŭnym utvareńniem.
— Jašče niadaŭna na mižnarodnaj arenie abmiarkoŭvałasia pytańnie adzinaj Jeŭropy ad Lisabona da Uładzivastoka. Jak Vam samomu bačycca takaja mahčymaść ciapier? I ci ličycie Vy taki sajuz mahčymym z takim udzielnikam, jak Rasija?
— Heta nierealna bieź źmieny typu palityčnaj ułady ŭ Rasii. Zaraz tam va ŭładzie znachodziacca ludzi, jakija nie raźvivajuć krainu, a rabujuć i dychtoŭna vykarystoŭvajuć ŚMI dla abałvańvańnia nasielnictva. Tam dosyć nizki ŭzrovień žyćcia, ład minułaha stahodździa. I taki ŭdzielnik dla padobnaha ŭtvareńnia nie prosta nie patrebny, a niebiaśpiečny.
Na doŭhaterminovuju pierśpiektyvu ideja dobraja. Usie my žychary płaniety Ziamla, usie my naležym da bolš-mienš adnoj kultury, kali hladzieć hłabalna.
— A Vy vierycie, što ŭ Rasii moža źmianicca typ ułady i jana stanie narmalnaj jeŭrapiejskaj krainaj?
— Usio zaležyć ad taho, jakija siły i ŭ vyniku jakich kataklizmaŭ pryjduć tam da ŭłady. Ciapier tam užo jość pakaleńnie, što vyrasła pry postsavieckim režymie, jakoje choć i atručana prapahandaj, ale byvała ŭ Jeŭropie i bolš usprymalnaje da novych idejaŭ. Tamu ja vieru ŭ mahčymyja pieramieny.
Ale spatrebicca čas dla pabudovy jeŭrapiejskaha hramadstva. Užo zanadta metavaja ekanomika, zanadta mocna ŭsio trymajecca na siłavikach, zanadta vialikaja spakusa praciahvać kraści. Skłałasia ŭžo cełaja kultura hetaha kradziažu — na sieryjałach, pieradačach.
«Rasija abaviazanaja brać udzieł u prezidenckich vybarach u Biełarusi»
— Pytańnie praktyčnaje. Jakaja vajennaja dapamoha Zachadu Ukrainie na dadzieny momant?
— Ad ZŠA ciapier pastupaje dapamoha, abhavoranaja jašče minułym letam. Pryjazdžali maje dobryja znajomyja — doktar Filip Karbier i hienierał u adstaŭcy Ueśli Kłark, jakija ciapier damahlisia pastavak nam bieśpiłotnikaŭ i džypaŭ. Taja dapamoha, jakaja vydzielena Kanhresam i ŭ atrymańni jakoj braŭ udzieł u tym liku i ja, chutčej za ŭsio, z-za pazicyi amierykanskaha prezidenta budzie vydadziena ŭ formie kansultacyjnych i treninhavych pasłuh. Taksama iduć pastaŭki nieśmiarotnaj zbroi z navakolnych krain.
Čahości hłabalnaha my jašče nie atrymali, dy nam, u pryncypie, i nie treba. Nam nieabchodna narmalna zapuścić svaju vajennuju pramysłovaść. U nas vyrablajecca 75% taho, što my sprabujem zamović za miažoj: i toj ža anałah supraćtankavych «Dževielinaŭ», my možam vypuskać i bieśpiłotniki, i bojeprypasy.
— Jakaja dziaržava ciapier źjaŭlajecca hałoŭnym sajuźnikam Ukrainy?
— Najbolš vyhadny sajuźnik — heta ZŠA. Jany majuć i hieapalityčnuju vahu, i mahčymaść dla akazańnia dapamohi, i intaresy ŭ hetym miescy ziamnoha šara.
— Jakoje Vaša staŭleńnie da ciapierašniaj Biełarusi i jak Vam bačycca raźvićcio situacyi ŭ našaj krainie?
— Stanoŭčym faktaram źjaŭlajecca toje, što Biełaruś nie brała ŭdziełu ŭ anieksii ŭkrainskaj terytoryi i imkniecca padtrymlivać niejtralitet. Taksama toje, što šmat ludziej pryjechała ź Biełarusi, kab uziać udzieł u vyzvalenčaj vajnie Ukrainy suprać Rasii. Dosyć važna, što ŭ nas zachavalisia handlovyja adnosiny ź Biełaruśsiu. Pra sutnaść vašaj unutrypalityčnaj situacyi mnie viadoma mała — ja nie viadu z hetym stałuju pracu. Ale ja viedaju, što na terytoryi Biełarusi raźmieščany vajennyja hrupoŭki, jakija mohuć nieści tearetyčnuju pahrozu Ukrainie.
— Jak Vy bačycie supracoŭnictva pamiž Biełaruśsiu i Ukrainaj u śfiery VPK?
— Nam vyhadna supracoŭnictva z našymi susiedziami, heta pierśpiektyŭny kirunak, jaki treba raźvivać. Prablemaj, viadoma, źjaŭlajecca mahčymaja ŭciečka vajenna-pramysłovych sakretaŭ u Rasiju, ale ja dumaju, što ŭsio, što možna, užo ŭciakło.
— Možacie dać nievialiki prahnoz u raźvićci adnosin pamiž našymi krainami i padziejach u Biełarusi? Mnohija śćviardžajuć, što Rasija sioleta ŭ suviazi z prezidenckimi vybarami ŭ Biełarusi pasprabuje pravieści padobny z ukrainskim scenar i ŭ nas.
— Usio zaležyć ad taho, u jakim stanie znachodzicca vaša vojska. Kali jano ŭ dobrym stanie, to ŭsio narmalna. Asnoŭnaja meta Rasii — słabyja krainy, jakija sistemna razvalvalisia mnohija hady. Biełaruś, nakolki ja viedaju, viała bolš-mienš samastojnuju palityku, starałasia zachavać svajo vojska. Tamu taki scenar małavierahodny. A voś u vašych prezidenckich vybarach Rasija prosta abaviazanaja ŭziać udzieł, pakolki heta vynikaje ź intaresaŭ jaje kiraŭnikoŭ. Ale ŭzbrojenaj ekspansii, chutčej za ŭsio, nie budzie.
— Jakija ŭ Vas kantakty z pradstaŭnikami rasijskaj apazicyi, jakija admoŭna staviacca da ciapierašniaj palityki ŭładaŭ Rasii?
— Kaho Vy ličycie apazicyjaj?
— Tam śpiektr davoli vialiki. Navalny, naprykład.
— Navalny nieprymalny. Jon zaražany impierskaj bacyłaj i aktyŭna ŭdzielničaje ŭ chory «krymnaš». A tak kantakty, viadoma, treba padtrymlivać. U ZŠA ja sustrakaŭsia ź niekalkimi ludźmi — nie budu nazyvać ich proźviščy. Mnie zdajecca, što demakratyčnaja apazicyja ŭ Rasii dosyć słabaja i maje vielmi małyja šancy na toje, kab stać uładaj. Tamu što biez vonkavaha ŭmiašańnia tam da ŭłady majuć bolš šancaŭ pryjści siłaviki ci jakija-niebudź finansava-pramysłovyja hrupy.
— Vy kazali ab stvareńni mocnaj dziaržavy. Jość mierkavańnie, što ŭkraincam zaminaje ŭ hetym nacyjanalny charaktar: zanadta aktyŭna machajuć šaškaj i nie majuć dastatkova ciarpieńnia.
— Ja nie vieru ŭ takoje paniaćcie jak «nacyjanalny charaktar». Viadoma, kultura akazvaje ŭpłyŭ na čałavieka. Ale zaraz isnuje masavaja kultura, jakaja tak ci inakš unifikuje ŭsie hetyja adroźnieńni. Ja sustrakaŭ roznych ludziej: i z šaškaj, i ź bienzapiłoj, i ź mikraskopam. Ja dumaju, što heta raspaŭsiudžanyja kliše, ahulnapryniatyja stereatypy, što francuzy pavinny jość ślimakoŭ, a my — sała. Ja, darečy, sała nie lublu.
