upieršyniu apublikavana ŭ 2015 hodzie
* * *
Ministr achovy zdaroŭja ŭ Rasii — nieŭrołah Vieranika Skvarcova. Jana člen-karespandentka Rasijskaj akademii miedycynskich navuk i aŭtarka bolš za 400 navukovych rabot, pryśviečanych baraćbie ź insultami.
U Polščy takuju ž pasadu zajmaje piedyjatr Bartaš Arłukovič. Jon pajšoŭ u prafiesijnuju palityku, a da taho pracavaŭ u klinicy dziciačaj ankałohii i skončyŭ pryvatnuju miedycynskuju praktyku niekalki hadoŭ tamu.
Ukraina, jakoj žyćciova nieabchodnyja źmieny ŭ sistemie achovy zdaroŭja, zaprasiła na pasadu ministra Alaksandra Kvitašvili. Hety hruzinski mieniedžar pravioŭ reformy ŭ siabie na radzimie i ciapier sprabuje realizavać ich va Ukrainie.
Na cyrymoniju ŭznaharodžańnia konkursu «Tryumf. Hierojam sportu — 2014» ministr pryjšoŭ sa śpiavačkaj Alaksandraj Hajduk.
Ich biełaruski kaleha Vasil Žarko ŭ svoj čas ź ciažkaściu, z druhoj sproby, pastupiŭ u mieduniviersitet. Apošni raz jon mieŭ miedycynskuju praktyku jašče za savieckim časam. U elektronnym katałohu Nacyjanalnaj biblijateki niama nivodnaha ŭzhadvańnia pra jahonyja indyvidualnyja navukovyja daśledavańni i adkryćci. Zatoje pry vysokaj pasadzie Žarko ažno z 2006 hoda — najdaŭžej siarod ciapierašnich łukašenkaŭskich ministraŭ.
«Jak by ŭ ministerstva prabicca?»
Rod Žarko pachodzić ź vioski Leśniki, heta paŭnočny kraj Drahičynskaha rajona.
Baćki Vasila pracavali ŭ kałhasie, a ich dzicia-vydatnik na dziva susiedziam ciahnułasia da viedaŭ — typovy pačatak historyi dla biełaruskich čynoŭnikaŭ.
U siamji Ivana i Hanny Žarko raśli troje synoŭ, Vasil byŭ małodšym.
«Pamiataju, ścialili lon, a Vasil dapamahaŭ mamie i kaža: «Ja ŭsio dumaju, jak by ŭ ministerstva prabicca?» Mały jašče byŭ, u vośmym kłasie», — raskazvaje ciotka čynoŭnika Lizavieta.
Siarod svajakoŭ ministra jana zastałasia ŭ vioscy adna. Babula ŭsio jašče trymaje haspadarku, pierad chataj pasucca kozy. Ale Leśniki vymirajuć. Kramu zakryli, viaskoŭcy abychodziacca pasłuhami aŭtałaŭki. A budynak škoły, u jakoj vučyŭsia Vasil, addali pradprymalnikam pad transpartny cech.
U 15 hadoŭ Vasil pajechaŭ vučycca ŭ Iŭjeŭski rajon. U miascovaj miedycynskaj vučelni ŭ Juraciškach užo zajmaŭsia jahony brat.
U darosłym vieku toj niejki čas pažyŭ u Hiermanii, a paśla viarnuŭsia ŭ Biełaruś. Pracavaŭ fielčaram u Biarozie, a ciapier uładkavaŭsia ŭ tamtejšy ladovy pałac, jaki naležyć miljanieru Juryju Čyžu. «Moža, pra miedycynu ŭžo i zabyŭsia», — žartuje ciotka.
Rodnuju chatu ministra vykarystoŭvaje staršy brat pad lecišča.
A voś staršy brat budučaha ministra pajšoŭ u techniki. Jon pracavaŭ na elektrastancyi ŭ Biełaaziorsku. Ciapier vyjšaŭ na piensiju i paśla śmierci baćkoŭ vykarystoŭvaje rodnuju chatu jak lecišča.
Kamsamolec i budaŭnik
Paśla vučoby ŭ Juraciškach Vasila zabrali ŭ vojska. Słužyć daviałosia ŭ rasijskim Arenburhu, niepadaloku ad ciapierašniaj miažy z Kazachstanam. Žarko byŭ vajskovym fielčaram.
Viarnuŭšysia paśla dvuch hadoŭ słužby ŭ Biełaruś, Vasil pasprabavaŭ pastupić u mieduniviersitet (tady Minski dziaržaŭny miedycynski instytut), ale biespaśpiachova. Žarko zastaŭsia padciahvać svaje viedy na padrychtoŭčym adździaleńni. Dadatkovyja zaniatki, dy jašče i status vajskovaha fielčara, dazvolili jamu praz hod usio ž pastupić u VNU.
Žarko byŭ starejšym za astatnich studentaŭ, i heta dapamahło jamu zajmieć asablivy status. Uzhadvajučy pośpiechi budučaha ministra, jahonyja adnakurśniki ŭśmichajucca i adznačajuć, što na kamsamolskaj nivie Vasilu ŭdavałasia prajavić siabie značna lepš, čym u vučobie. Žarko staŭ jašče i kamandziram budaŭničaha atrada.
Znajomstva z Pastajałka
Advučyŭšysia ŭ Minsku, Vasil na hod pajechaŭ u Bresckuju dziciačuju abłasnuju balnicu. Pieršy hod paśla zakančeńnia vučoby miedyk-vypusknik traplaje ŭ internaturu.
Zahadčycaj infiekcyjnaha adździaleńnia ŭ balnicy tady pracavała Ludmiła Pastajałka. U historyi Biełarusi jana zastaniecca najpierš jak maci Iryny Abielskaj, asabistaj doktarki Alaksandra Łukašenki.
Heta było pieršaje paćvierdžanaje pierasiačeńnie losu Žarko z upłyvovaj čynoŭnicaj. Ale daloka nie apošniaje.
Padčas padrychtoŭki artykuła da nas dachodzili čutki, što Žarko — daloki svajak Abielskaj. Paćviardžeńniaŭ hetamu nie znajšłosia, svajaki Vasila abviarhajuć kreŭnuju suviaź.
Čutki mahli ŭźniknuć praź miesca naradžeńnia Žarko. Reč u tym, što baćka Abielskaj, muž Ludmiły Pastajałki, pachodzić ź vioski Batareja Biarozaŭskaha rajona. Adtul da Leśnikoŭ, dzie naradziŭsia Žarko, zusim blizka — kala 8 km.
Nahadajem, na pačatku 1950-ch Ściapan Pastajałka, jahony brat Anatol, a taksama ich baćki byli asudžanyja na praciahłyja terminy źniavoleńnia za «antysavieckuju dziejnaść». Siamju vinavacili ŭ dapamozie antykamunistyčnym partyzanam z Ukrainskaj paŭstanckaj armii, jakuju masava padtrymlivali na Bieraściejščynie ŭ toj čas. Padrabiaznaści ich historyi žyćcia «Naša Niva» raskazvała ŭ 2013 hodzie.
Ź miedyka ŭ čynoŭniki
Jak vynikaje z aficyjnaj bijahrafii, u 1985-m, paśla hoda pracy ŭ Breście, Žarko pierajechaŭ bližej da małoj radzimy, u Drahičyn. Tut učorašni vypusknik staŭ zahadčykam adździaleńnia rajonnaj balnicy.
Nieŭzabavie Vasil paznajomiŭsia z dyrektarkaj miascovaj kramy. Nadzieja była starejšaja za jaho. Viasielle zhulali ŭ baćkoŭskaj chacie ŭ Leśnikach. «Usie drahičynskija daktary pryjechali», — uzhadvaje ciotka Lizavieta.
U siamji naradziłasia dačka Volha.
Praca ŭ Drahičynie była apošnim miescam, dzie Žarko byŭ źviazany z praktyčnaj miedycynaj. U 1991 hodzie jon pierabraŭsia ŭ Brest i ŭładkavaŭsia ŭ čynoŭnickuju strukturu. Va ŭpraŭleńni achovy zdaroŭja abłvykankama Žarko spačatku pracavaŭ doktaram-inśpiektaram, a paśla ŭźniaŭsia da namieśnika načalnika.
U 2001 hodzie ŭ žyćci Iryny Abielskaj adbylisia pieramieny. Zamiest statusa asabistaj doktarki Alaksandra Łukašenki jana atrymała pasadu hałoŭnaha doktara Respublikanskaha kliničnaha miedycynskaha centra — «lečkamisii» dla čynoŭnikaŭ i tvorčaj intelihiencyi.
U tym ža hodzie rušyła napierad i karjera jaje maci. Ludmiła Pastajałka stała pieršaj namieśnicaj ministra achovy zdaroŭja, a praz hod — ministram.
A Vasila Žarko ŭziali ŭ Bresckuju dziciačuju abłasnuju balnicu (adkul tolki što źjechała Pastajałka) namieśnikam hałoŭnaha doktara. Za što jon adkazvaŭ na novaj pasadzie? Pavodle infarmacyi ź internetu, u tym liku za hramadzianskuju abaronu i mabilizacyju.
Hałoŭnym doktaram u balnicy tady byŭ Ihar Łasicki. Ciapier jon — namieśnik Žarko ŭ ministerstvie.
Pierajezd u stalicu
U 2003 hodzie Žarko pierabraŭsia ŭśled za Pastajałka u stalicu. Pasadu jamu daručyli kurortnuju — dyrektar sanatoryja «Krynica». Prafsajuznaja zdraŭnica na 300 čałaviek znachodzicca na bierazie voziera ŭ Ždanovičach, zusim blizka ad Minska. «Krynica» śpiecyjalizujecca na lačeńni serca, straŭnika, a taksama chvorych na cukroŭku. Sanatoryj dahetul karystajecca popytam siarod čynoŭnikaŭ.
Žarko zatrymaŭsia ŭ «Krynicy» ŭsiaho na niekalki miesiacaŭ. Nieŭzabavie jaho pieraviali pa słužbovaj ijerarchii navierch, kiravać «Biełprafsajuzkurortam». U padparadkavańni arhanizacyi znachodzicca 12 sanatoryjaŭ roznych profilaŭ, raskidanych pa ŭsioj Biełarusi.
Prafsajuznaja praca najčaściej stanovicca kancom dla karjernaha rostu čynoŭnikaŭ. Na hetych niapylnych pasadach jany sustrakajuć piensiju i pieradajuć miesca nastupnym adstaŭnikam. Ale dla Žarko heta była tolki prystupka dla skačku navierch.
Cikava, što ŭ Minsk jon pierabraŭsia adzin, bieź siamji. Žonka z dačkoj zastalisia ŭ Breście i pierajechali ŭ stalicu tolki praz čatyry hady.
Volha skončyła histaryčnaje adździaleńnie bresckaha liceja, a ŭ 2007 pastupiła na fakultet mižnarodnych adnosinaŭ BDU. Praŭda, pracavać pa śpiecyjalnaści joj pakul nie daviałosia. Jašče padčas vučoby jana vyjšła zamuž i naradziła syna. Praź niekalki hadoŭ u siamji naradziłasia jašče i dačka.
Apieracyja Čyrvony Kryž
Biełaruskaje tavarystva Čyrvonaha Kryža — adna z samych masavych hramadskich arhanizacyj krainy, u jaje zapisana bolš za 1,3 miljona čałaviek.
Padčas razvału SSSR arhanizacyju na doŭhija hady ŭznačaliŭ stamatołah Anton Ramanoŭski. Čyrvony Kryž zajmaŭsia humanitarnaj dziejnaściu i raźmiarkoŭvaŭ zamiežnuju dapamohu, u tym liku «čarnobylskuju». U siaredzinie 1990-ch Ramanoŭski abraŭsia ŭ Viarchoŭny Saviet, a paśla pierajšoŭ u pałatu pradstaŭnikoŭ, padtrymaŭšy Alaksandra Łukašenku.
U novym stahodździ viecier zadźmuŭ pa-inšamu. U 2004-m staršynioj Čyrvonaha Kryža była abranaja Ludmiła Pastajałka, jakaja pry hetym zachoŭvała pasadu ministra achovy zdaroŭja. Za Ramanoŭskim zastavałasia vykanaŭčaja ŭłada ŭ arhanizacyi.
Praz hod «Sovietskaja Biełoruśsija» apublikavała hnieŭny materyjał, pryśviečany Słužbie katastrof, jakaja była stvoranaja pad ehidaj Čyrvonaha Kryža. Hetaje padraździaleńnie z 20 vałancioraŭ zapracavała tolki na papiery. A sam Ramanoŭski admoviŭsia sustrakacca z karespandentam prezidenckaj haziety.
Prakuratura pačała pravierku, była zaviedzienaja kryminalnaja sprava za biezhaspadarlivaść i kradziež majomaści. Pastajałka adchiliła Ramanoŭskaha ad pasady. Chto byŭ abrany na jahonaje miesca? Vierny Vasil Žarko.
Viaršynia karjery
U kancy 2005 hoda Ludmiła Pastajałka syšła z urada. Čynoŭnica ciažka chvareła i zaniała pasadu sienatara ŭ Saviecie Respubliki.
Praź niekalki miesiacaŭ ministram achovy zdaroŭja byŭ pryznačany Vasil Žarko. Pieršy hod pracy jon admoŭčvaŭsia — nivodnaha intervju, nijakich vystupaŭ na preskanfierencyjach. Ź ciaham času ŭpeŭnienaści stała bolš.
Voś tolki Ministerstva achovy zdaroŭja pry Žarko stała samym zakrytym viedamstvam krainy. Pakazalnaj była situacyja z epidemijaj śvinoha hrypu ŭvosień 2009 hoda.
Nasielnictva ŭ panicy skuplała leki ŭ aptekach, a ministerstva paraniejšamu rapartavała: situacyja znachodzicca pad kantrolem. Za dzień da aficyjnaha abviaščeńnia epidemii Žarko śćviardžaŭ u parłamiencie, što dastatkova abmiežavalnych mieraŭ. Maŭlaŭ, ludzi pamirajuć ad pnieŭmanii, a nie ad śvinoha hrypu.
Vasil Žarko (u centry) padčas adkryćcia internata Biełaruskaha dziaržaŭnaha miedycynskaha ŭniviersiteta ŭ studenckaj vioscy, fota BiełTA.
Dziŭnaje raźmierkavańnie
Listapad 2009 hoda staŭ nadzvyčaj składanym dla ministra. Žarko apynuŭsia ŭ centry skandału z raźmierkavańniem.
Adnosiny z zapatrabavanym chirurham, rektaram mieduniviersiteta Paŭłam Biespalčukom u jaho nie skłalisia zdaŭna. Žarko prapanoŭvaŭ rektaru syści z pasady pa ŭłasnym žadańni, adnak toj admoviŭsia. A kali skončyŭsia kantrakt, na raźvitańnie lasnuŭ dźviaryma.
Va ŭniviersiteckaj haziecie źjaviŭsia artykuł, u jakim Biespalčuk vykryvaŭ karupcyju pry raźmierkavańni vypusknikoŭ. Kamisiju, jakaja vyrašała, kudy nakiravać maładych śpiecyjalistaŭ, uznačalvaŭ asabista Žarko.
«Vypusknik, jaki idzie pa čarzie 377 z 408 lečfakaŭcaŭ z bałam 6,14 nakiravany ŭ prestyžny Respublikanski navukova-praktyčny centr pracavać chirurham, choć navučaŭsia pa terapieŭtyčnym profili… «Metavičcy» z Bresckaj vobłaści, jakaja nie maje ni muža, ni dziaciej, ni jakich-niebudź inšych zakonnych abstavinaŭ, ministram demanstratyŭna skasoŭvajecca metavaja damova i vyznačajecca miesca ŭ cudoŭnaj kliničnaj balnicy Minska», — pryvodziŭ prykłady Biespalčuk.
«Čamu vypusknica P. z Hrodzienskaj vobłaści pavinna vypłacić … 36,2 miljona rubloŭ, a ŭ dźviuch jaje adnakurśnic H. i P. z Bresckaj vobłaści ŭ asabistych spravach zachoŭvajucca zajavy ab skasavańni metavych damoŭ «u suviazi z rašeńniem ministra» i abiedźvie pakinutyja pracavać u Minsku zusim biazvypłatna?» — zadavaŭ rytaryčnaje pytańnie jon.
«Upieršyniu za ŭsiu historyju VNU tyja, chto ažyćciaŭlaŭ raźmierkavańnie, admovilisia stavić svaje podpisy pad viedamaściu», — padsumoŭvaŭ rektar.
Na nastupny dzień paśla vychadu haziety Biespalčuk pierastaŭ być rektaram. Žarko zastaŭsia pry pasadzie.
Nie pahadziŭsia z prapanovaj Łukašenki
Nasielnictva maje šmat pretenzij da Vasila Žarko jak hałoŭnaha miedyka krainy. Čerhi ŭ paliklinikach, niedachop śpiecyjalistaŭ, darahija leki, naviazvańnie nieefiektyŭnych preparataŭ biełaruskaj vytvorčaści… Letaś dadałasia novaja biada — recepty.
Z kastryčnika 2014 hoda nabyć leki stała składaniej. «Zmahańnie z samalačeńniem» pryviało da ažyjatažu ŭ aptekach i pavieličeńnia nahruzki na daktaroŭ.
Pabačyŭšy niezadavolenaść nasielnictva, Alaksandr Łukašenka daŭ mahčymaść Vasilu Žarko «adstupić». «Nie treba bajacca pryznać pamyłku z pryniaćciem rašeńnia, — paraiŭ Łukašenka. — Kali vy ździajśniajecie niejkija dziejańni, vy ž spačatku ludziam raskažycie. I adnačasova! A nie potym, kali ŭsie ludzi ŭ čarzie ŭstali i šturmujuć apteki i palikliniki». Ale ministr nie adstupiŭ. Rašeńnie zastałosia ŭ sile.
U toj ž čas miedyki adznačajuć, što ŭ cełym pry Žarko praca ministerstva stała bolš stabilnaj i pradkazalnaj. Časy chaatyčnych dziejańniaŭ Ludmiły Pastajałki ŭ minułym. Pryniatyja pastanovy łahičnyja i zrazumiełyja.
Čaho nie chapaje śpiecyjalistam, dyk heta hodnych zarobkaŭ. Pavodle dadzienych Biełstata za krasavik 2015 hoda, u siarednim pa halinie rabotnik atrymaŭ na ruki $315 «čystymi».
To tut, to tam miedyki patrabujuć pavieličeńnia zarobkaŭ, ale ŭ arhanizavany ruch ich pamknieńni nie pierarastajuć. Dziaržava «adkuplajecca» nievialikimi dapłatami, ale kardynalna vyrašyć pytańnie možna.
Sam Žarko na zdaroŭje nie skardzicca. «Nie pju ałkahol, štodnia ździajśniaju hadzinny špacyr, starajusia nie pierajadać. Sadavina i harodnina na stale štodnia. Abmiažoŭvaju siabie ŭ miasie, imknusia čaściej jeści rybu. Sałodkaha nie jem, ad cukru admoviŭsia, jak i ad kureńnia, valavym rašeńniem», — dzialiŭsia jon sakretam zdaroŭja.
***
Vasil Žarko
Naradziŭsia ŭ 1956 u v. Leśniki Drahičynskaha rajona. Skončyŭ Juraciškaŭskuju miedycynskuju vučelniu (1975), Minski dziaržaŭny miedycynski instytut (1984) i Akademiju kiravańnia (2008).
Pracavaŭ pamočnikam sanitarnaha doktara ŭ Ivacevičach (1977), piedyjatram Bresckaj dziciačaj abłasnoj balnicy (1984—1985), zahadčykam adździaleńnia Drahičynskaj rajonnaj balnicy (1985—1991), doktaram-inśpiektaram, namieśnikam načalnika ŭpraŭleńnia achovy zdaroŭja Bresckaha abłvykankama (1991—2002), namieśnikam hałoŭnaha doktara dziciačaj abłasnoj balnicy (2002—2003), dyrektaram sanatoryja «Krynica» (2003), hienieralnym dyrektaram «Biełprafsajuzkurorta» (2003—2005), v.a. hienieralnaha sakratara Biełaruskaha tavarystva Čyrvonaha Kryža (2005—2006).
Z 2006 — ministr achovy zdaroŭja.
Žanaty, maje dačku.
* * *
Hučnyja zajavy ministra Žarko
«Ja prašu i prymušaju: na dźviarach učastkovaha terapieŭta pavinien visieć numar mabilnaha telefona, kab žychar moh źviarnucca».
«U rajonnych stacyjanarach 90% lekavych srodkaŭ — biełaruskija. U respublikanskich centrach — bolš za 50%. I hramadzianina vylečvajuć! Značycca, leki pakazvajuć svaju efiektyŭnaść».
«U hety niaprosty kryzisny hod kožny ź miedykaŭ razumieje, što davaŭ klatvu Hipakrata. I pracuje nie za hrošy. A pa sumleńni i svaim paklikańni».
«My abmiežavali samalačeńnie, bo ŭbačyli: hramadzianie ŭ apteku pačali chadzić jak u kramu. Doma ŭ kožnaha — cełyja aptečnyja kijoski».
«U 2013 hodzie čerhaŭ u paliklinikach nie budzie», sakavik 2011. «Čerhi ŭ biełaruskich paliklinikach źniknuć da 2014 hoda», červień 2012.
