Źleva naprava: zvyčajnaja hałaktyka (Andramieda), karlikavaja hałaktyka i «zornaja pustelnia». Vyjava: B. Schoening, V. Harvey/REU program/NOAO/AURA/NSF, P. van Dokkum/Hubble Space Telescope
Hrupa navukoŭcaŭ ź Dziaržaŭnaha univiersiteta Ńju-Jorka (ZŠA) i Nacyjanalnaj astranamičnaj absiervatoryi Japonii znajšła 854 zvyšciomnych hałaktyki i jašče niekalki socień kandydataŭ u takija, raspaviadaje Phys.org sa spasyłkaj na preprynt raboty, što maje być apublikavanaj u Astrophysical Journal Letters.
Nie tak daŭno było znojdziena 47 «zvyšciomnych» hałaktyk — pa pamierach u sotniu raz bolšych za narmalnyja hałaktyki anałahičnaj masy. Ich isnavańnie nie ŭpisvajecca ŭ sučasnyja teoryi. Z adkryćciom jašče tysiačy takich ža hałaktyk zahadak stała tolki bolš.
U 2014 hodzie hrupa navukoŭcaŭ pad kiraŭnictvam Pitara van Dokuma z dapamohaj teleskopa DTA znajšła amal paŭsotni niezvyčajnych hałaktyk u skopiščy Vałasoŭ Vieroniki (jano ž skopišča Koma).
Hetyja hałaktyki majuć stolki ž zorak, kolki majuć zvyčajnyja karlikavyja hałaktyki, ale ich płošča ŭ sotniu raz bolšaja. Adpaviedna, śviacimaść «zornych pustelniaŭ» u sotniu raz mienšaja za takuju ŭ zvyčajnych eliptyčnych hałaktyk blizkich pamieraŭ. Jak takija hałaktyki mahli ŭtvarycca, a tym bolš zachavacca, sučasnyja teoryi nie mohuć rastłumačyć.
Z dapamohaj teleskopa «Subaru», što maje bolš vysokaje za DTA razroźnieńnie, japonska-amierykanskaja hrupa znajšła značna bolš zvyšciomnych hałaktyk. Da taho ž vyjaviłasia, što zvyšciomnyja hałaktyki ŭtrymlivajuć staryja zornyja papulacyi i majuć prastoravuju strukturu, padobnuju da bolš jaskravych hałaktyk svajho skopišča. Heta značyć, što takija ŭtvareńni majuć być davoli tryvałymi.
U «zornych pustelniach» tolki 1% masy prychodzicca na bačnuju masu, jak pakazali nazirańni. Astatniaje, mierkavana, ciomnaja materyja. Ale takaja kancentracyja ciomnaj materyi nietypovaja dla Suśvietu — zvyčajna ciomnaj masy tolki ŭ piać raz bolš za bačnuju masu.
Niejkim čynam zvyšciomnyja hałaktyki zhubili haz, patrebny dla ŭtvareńnia novych zorak padčas nieviadomaha pracesu miljardy hod tamu. Praź ich kolkaść u skopiščy možna mierkavać, što praces nie byŭ vypadkovym i što asiarodździe skopišča vykanała značnuju rolu ŭ toj stracie hazu. Na praces mahli paŭpłyvać susiednija hałaktyki albo vybuchi zvyšnovych.
Dalejšyja daśledavańni «zornych pustelniaŭ» i ciomnaj masy ŭ viadomych hałaktykach mohuć radykalna źmianić siońniašnija ŭjaŭleńni pra praces utvareńnia hałaktyk. Ale takija daśledavańni składanyja praź nizkuju jaskravaść zvyšciomnych hałaktyk. Navukoŭcy spadziajucca atrymać bolš infarmacyi praz Tryccacimietrovy teleskop (TMT), što siońnia budujecca na Havajach i maje być zapuščany kala 2024 hoda.
