Siońnia kožny dvaccaty žychar 20-tysiačnaha Dobruša — heta kitajec. Tak paviałosia ad pačatku budaŭnictva kardonnaj fabryki, jakaja musić stać adnoj z bujniejšych u Jeŭropie.
Usie raboty pa ŭźviadzieńni fabryki vykonvaje kitajskaja kampanija Xuan Yuan Industrial Development Co., LTD. Usie rabočyja, za vyniatkam kiroŭcaŭ, achovy i kucharak, — kitajcy.
Dvuchpaviarchovyja kubryki, dzie žyvie bolšaść kitajcaŭ. Kiraŭnictva ličyć za lepšaje zdymać kvatery ŭ horadzie.
Budaŭniki z Padniabiesnaj žyvuć u kubrykach na samoj budplacoŭcy. Trapić da ich paśla niadaŭniaj zabastoŭki nierealna — achova spasyłajecca na «kiraŭnictva» i nikoha nie puskaje. Praŭda, sami kitajcy rehularna vychodziać u horad — pahulać i na zakupy. Napatkać ich za špacyram vielmi lohka.
Kitajcy chodziać u kramu hrupkami pa 5—20 čałaviek.
Kitajcy achvotna iduć na kantakt, časam navat vitajucca pieršymi.
Praŭda, praź nieparazumieńni ŭ movie ź imi vielmi ciažka kamunikavać. Davodzicca karystacca huhłaŭskimi siervisami hałasavoha pierakładu — pa-anhlijsku ci pa-rusku kitajcy taksama nie razumiejuć.
Z paraj kitajskich rabočych my pahutaryli niedaloka da budoŭli, kali tyja vałakli ŭ svaje kubryki piva i vino ź miascovaj kramy.
«Okiej huhł». Kitajski budaŭnik havoryć u telefon, jaki pierakładie jaho słovy na ruskuju. Časam atrymlivałasia łuchta kštałtu «čapla porna idzie, skačy, menedžar, chaču, tak».
«Učory byŭ strajk, tak! Nam try miesiacy nie płacili hrošaj i my chacieli havaryć z pasłom, — vydaje «huhł transłejt» paśla słovaŭ budaŭnika Čana. — Jon pryjechaŭ, i ciapier usio dobra. Nam dali dzieviać tysiačaŭ juaniaŭ».
Kab nam było bolš zrazumieła, Čan sprabuje kanviertavać dzieviać tysiač juaniaŭ u biełaruskija hrošy. Ale błytajecca. Nie dziva.
Kali telefon nie moža — dapamahaje piasok. Pobač z kitajcam siadzić miascovy chłapčuk, jaki pakazaŭ darohu, jakoj chodziać budaŭniki.
Darečy, pavodle hrupy inšych kitajcaŭ, jakija taksama hulali pa Dobrušy i spynilisia pahutaryć z žurnalistami, hrošy jašče vypłacili nie ŭsim. Maŭlaŭ, niekatoryja ich nie ŭbačyli i paśla zabastoŭki dy ciapier chočuć źjazdžać ź Biełarusi, ale srodkaŭ na kvitki da radzimy nie staje praz zapazyčanaść firmy.
Ale bolšaści, vyhladaje, zarobki vypłacili — čerhi ŭ miascovych kramach amal całkam kitajskija.
Karobka «rołtanaŭ». Kitajcy dumajuć pra zaŭtrašni dzień.
«Piva usio skuplajuć! Asabliva akcyjonnaje lubiać. Našym mužykam užo niama čaho pić, — aburajecca kasirka ŭ adnoj z dobrušskich kram. — Tak što mif heta, što kitajcy nie pjuć. Chiba što paśla pjanymi pa vulicach nie boŭtajucca. Heta plus».
Mif taksama i toje, što biełarusy talerantnyja. Na miascovym plažy siam-tam ad miascovych čuvać kpiny z kitajcaŭ.
«Pamycca pryjšli», — niejkija padletki śmiajucca z kudy smuhlejšych za ich kitajcaŭ.
A voś i maleńkija dzieci sprabujuć sparadzirvać kitajskuju movu, za što atrymlivajuć ad žančyny, što zaharaje pobač.
Dzieci nie pryzvyčylisia, dy ŭsio prystajuć da «dziva».
Jana ž potym i pryznajecca, što ŭ takuju śpioku nie lezie ŭ vadu, bo «chto ich viedaje, mo jany zaraznyja jakija-niebudź: ŚNID ci jašče jakaja chalera. A ja ź imi ŭ adnu rečku»?
Kitajec płavaje ŭ rečcy Ipuć.
Čyńnik prychavanaj zajzdraści da kitajcaŭ palahaje ŭ ich zarobkach — pa miascovych mierkach jany zarablajuć vielmi dobra, 7—8 miljonaŭ.
«Dy my što, sami takoha nie pabudujem? Da ŭ nas mužyki maksimum 4—5 miljonaŭ zarablajuć! A hetym takija hrošy bašlajuć! Adureć!» — u takim duchu vykazalisia niekalki miascovych mužykoŭ i jašče adznačyli, što tyja kitajcy, što nie žyvuć u kubrykach, a zdymajuć kvatery, pieraŭtvarajuć tyja ŭ «murašniki».
Praŭda, kitajskija pratesty praź nievypłatu zarobkaŭ miascovyja mužyki adabrajuć: «Nu ludziam ža płacić treba! Kali b z nami tak, to i my b pajšli».
P.S.
Viartajučysia ŭ Minsk, na homielskim vakzale my sustreli hrupu z šaści kitajcaŭ. Jany siadzieli na svaich nabitych valizkach, razam ź imi była dziaŭčynka-pierakładčyca.
«U nas kiepska sa zdaroŭjem — śpina balić, nohi. Siońnia my viartajemsia ŭ Kitaj, kab tam lačycca. U Biełarusi my lačycca nie chočam, tut nam nie dapamohuć», — zrazumieli my praz «huhł tranślejt». Heta ž potym paćvierdziła i pierakładčyca.
