«Naša Niva» apublikavała «Strašnyja ličby rusifikacyi: z 2010 hodu kolkaść biełmoŭnych vučniaŭ źmienšyłasia na 43 tysiačy, biełmoŭnaje studenctva praktyčna likvidavanaje».
Vyhladaje, što ŭ svaim paśladoŭnym zmahańni ź biełaruskaj movaj pieršy prezydent movu pieramoh. Novaje pakaleńnie biełarusaŭ, siońniašnija daškolniki, jaje prosta nie razumiejuć. Kamunikacyja ŭ pryncypie niemahčymaja.
Sacyjalnaja rola biełaruskaj movy źviedzienaja da nula. Tamu biłbordy «Smak rodnaje movy. Ažyny – ježievika» na vulicach Miensku, abviestki na vakzałach i ŭ transparcie, redkija tele- i radyjopieradačy nia majuć nijakaha funkcyjanalnaha praciahu ŭ hałovach biełarusaŭ.
Jašče dva dziasiatki hadoŭ i raniej rola movy ŭ socyjumie trymałasia na vakacyjach u vioscy, u babuli. Da vosieni vioska viartała ŭ horad biełaruskamoŭnych dziaciej, jakija za zimu stanavilisia ruskamoŭnymi, ale nadychodziła čarhovaje leta i jany znoŭ nabiralisia biełaruščyny. Pasiŭna vałodali biełaruskaj movaj usie žychary krainy. Tradycyjna i «po umołčaniju» biełaruskuju movu nazyvali rodnaj. Ale hetaje bazy bolš niama. Uvohule.
Aptymistyčnaja prydumka biełaruskich intelektuałaŭ, jakija zahavaryli byli pra bilinhvistyčnuju nacyju (kožny biełarus tak ci jnakš razumieje biełaruskuju movu), stračvaje hrunt. Parazumiecca ŭsio čaściej niemahčyma. I nia tolki z daškolnikami, ale i ź ich baćkami, jakija sami vyraśli «pry Łukašenku».
Niečaha padobnaha strašyŭsia kaliści Ŭładzimier Karatkievič:
Jość padańnie viakoŭ, što razburyć kaliś
Babilonskuju Viežu Adam
I niaŭmolna saljucca movy ziamli
U adnu, niarodnuju nam.
I maja biezvychodna pojdzie ŭ zmrok,
U atrutny, jak viečnaść, cień,
Trapiatkaja i siniaja, jak vasilok,
Haračaja, jak pramień.
Ja ni ščaścia, ni budučych dzion nie žadzion,
Chaj piatla, chaj pamierci ŭ žurbie,
Chaj nia budzie ni ščaścia, ni budučych dzion,
Kali ŭ ich nia budzie ciabie.
Sirata pa źjedlivaj voli bahoŭ,
Hinučy moj karabiel,
Chaj nia budzie śvitańnia ŭ naroda majho,
Kali dośvitkam zdradzić tabie.
Ad paletkaŭ rajskich lohkaj stupoj,
Zboču ja da piakielnych katłoŭ,
Kali pieršy ž anioł na movie majoj
Mnie nia skaža: «Bratka, zdaroŭ».
I niachaj da mianie nia pryjdzie viasna,
Pieśnia, ščaście, kachańnie, spakoj, —
Ŭsio adno nie źmianiaju tvoj čorny prasnak
Na atrutu pšanicy čužoj.
Ty moj jasny chleb i kachany maj,
Pieśnia prodkaŭ, naščadkaŭ pali,
Bieź ciabie, nie z taboj — nie patrebien mnie raj
Na dušy. Ŭ niebiasi. Na ziamli.
Jakraz «raj» biaz rodnaje movy i zbudavaŭ u Biełarusi pieršy prezydent. «Raj», pieravahu nad jakim Karatkievič addaŭ piekłu.
Ja nia raz byŭ śviedkam, jak ludzi, čytajučy ci čujučy hety vierš, płakali. Dyj sam, čaho chavać, płakaŭ taksama.
Niama, jak by my hetaha ni žadali, bilinhvistyčnaje nacyi ŭ Biełarusi. Mienavita tamu, što sacyjalnaja rola biełaruščyny źviedzienaja da nula.
Marna kazać pra zdradu naroda, bo niaŭzbrojenym vokam vidać toj składany mechanizm, z dapamohaj jakoha pieršy prezydent utrymlivaje hetuju rolu na nuli. Heta pa-svojmu niaprostaja i nialohkaja štodzionnaja rabota z kałasalnymi dziaržaŭnymi investycyjami ŭ jaje.
U samahubstva biełaruskaje movy moža pavieryć tolki naiŭny prastak, jaki nia bačyć taho mechanizmu i vynikaŭ jaho pracy ŭ sferach adukacyi, kultury, ŚMI, ustanovaŭ ułady i vizualnaj infrastruktury.
Złamać mechanizm rusifikacyi siońnia niama jak, kamu i čym. Hety mechanizm – hałoŭnaje apiryšča aŭtarytarnaje ŭłady, a choć niejkich parastkaŭ supracivu ŭ Biełarusi niama.
Mova sama padkazvaje nam šlachi našaha ratavańnia. Jaje sacyjalnuju rolu moža zamianić i pastupova zamienić moda.
Moda nia ličycca z patrabavańniami socyjumu, u jaje inšaja pryroda. Moda nie supraćstaić mechanizmu rusifikacyi, ale jana razrastajecca ŭ toj hlebie, na jakoj mechanizm staić.
Moda pakul vyjaŭlajecca ŭ adrodžanych narodnych śviatach i festach, u dziciačych knižkach, u moŭnych kursach. Pakul usio heta – asobnyja inicyjatyvy. Rana ci pozna ŭsio heta pašyrycca nastolki, što modna budzie havaryć pa-biełarusku ŭ siamji. I kali heta buduć nia siemji samich inśpirataraŭ, a ŭvohule siemji ludziej, u tym liku prafesijna dalokich ad filalohii i ŭvohule humanistyki, mova sama viernie sabie sacyjalnuju rolu. Bo što b ni kazali jaje praciŭniki abo niaznajki abo klikušy, mova – žyvaja
