Karespandent Biełaruskaha Radyjo Racyja nakiravaŭsia ŭ viosku Małyja Muryny Kamianieckaha rajona, kab spraŭdzić, ci sapraŭdy my biezzvarotna stracili pomnik architektury 18 stahodździa. Takoje mierkavańnie ŭ biełaruskich karystalnikaŭ sieciva źjaviłasia paśla raźmiaščeńnia fotazdymkaŭ raskidanaj Mikałajeŭskaj carkvy. Nakolki niečakanym było hetaje raskidvańnie?
Pra heta pytajem u viernikaŭ z susiedniaj vioski Vialikija Muryny, jakaja źjaŭlajecca častkaj prychoda Mikałajeŭskaj carkvy. Žančyna, što pierabiraje cybulu ŭ svaim padvorku raspaviadaje, što naviedvała carkvu ź dziacinstva i što «cerkva velmy staraja». Pa słovach žančyny, spačatku kultavuju pabudovu chacieli tolki paramantavać, ale kali źniali šaloŭku, akazałasia, usio dreva pad joj hniłoje. Nazyvaje kabieta i najbolš vierahodnuju pryčynu takoha drennaha stanu miascovaj śviatyni — ažno try dziesiacihodździ jana słužyła adrynaj u tutejšym kałhasie, pry hetym była častkova raskrytaja.
«Jii musovo pryjšłosia rozbyraty», — zapeŭnivaje prychadžanka, dadajučy, što ciapier sama jana časova naviedvaje kamianieckuju carkvu.
Tak ciapier vyhladaje Mikałajeŭskaja carkva
Słovy žančyny ź Vialikich Murynaŭ znachodziać paćviardžeńnie i na samoj budoŭli. Tut pracuje mini-bryhada budaŭnikoŭ z Kobryna, i bryhadzir z čystym sumleńniem pakazvaje spravazdaču pa vynikach abmieraŭ i daśledavańnia carkvy, vykananuju tavarystvam z abmiežavanaj adkaznaściu «RestaŭracyjaInviest».
Na zdymkach spravazdačy dobra vidać, što carkva sapraŭdy znachodziłasia ŭ stanie, niebiaśpiečnym dla znachodžańnia ŭ joj ludziej. Abvisłaja stol, skraznyja dzirki pad voknami ŭ hniłym brusie, usio dreva patočanaje šašalem. Budaŭniki da ŭsiaho dadajuć, što čas ad času na budoŭlu pryjazdžajuć ludzi z rajvykankama, abłvykankama i niepasredna navukovy kiraŭnik prac, aŭtar prajekta pa restaŭracyi.
U spravazdačy restaŭrataraŭ vidać, u jakim stanie byli ścieny carkvy
U rajvykankamie akredytavanym kaleham ź inšych ŚMI havorać, što nie majuć pretenzij da dziejnaści śviatara Mikałajeŭskaj carkvy Valancina. Adkaznaja za stan pomnikaŭ architektury ŭ rajonnym adździele kultury Iryna Reźničuk zapeŭnivaje, što nie dapuściła b, kab carkvu 18 stahodździa, jakaja nasamreč jašče starejšaja, prosta ŭziali b dy razabrali biez uzhadnieńnia ź Minkultam i biez prajekta na novy budynak — kopiju staroha. Mietadyst razumieje, što naša restaŭracyja — heta nie restaŭracyja ŭ Polščy, dzie vyvučajuć navat chimičny skład farbaŭ.
Ale va ŭmovach, kali treba terminova ratavać budynak ad abrušeńnia — a mienavita tak stajała pytańnie — prychodziłasia vybirać mienšaje zło.
«Kali jość dazvoł ad Ministerstva, kali ŭsie dakumienty ŭ paradku, to čamu nie? Niaŭžo lepš, kab jana razvaliłasia, i paśla razhladać jaje tolki na zdymkach?» — rytaryčna spytała mietadyst.
Hniłoje i adnosna cełaje dreva z carkvy. Vierahodna, jano adnosicca da roznych stahodździaŭ
Takim čynam, nieabchodnaść restaŭracyi i poŭnaha razboru carkvy stanovicca vidavočnaj. Praŭda, heta nie pieraškadžaje sumniavacca ŭ pravilnaści budaŭničych rabot i ŭ tym, što novy budynak budzie całkam adpaviadać staromu.
Nastajaciel chrama ajciec Valancin zaznačaje, što novaja carkva budzie pabudavana pa starym prajekcie, ale razam z tym dadaje, što buduć dabudavany ryźnica i panamarka.
Śviatar kaža, što jamu nialohka było advažycca raźbirać carkvu, tamu da apošniaha jon spadziavaŭsia tolki na ramont. Adnak paśla taho, jak u joj pabyvali rabotniki MNS i papiaredzili, što znachodzicca ŭ joj niebiaśpiečna dla žyćcia, baciuška ŭsio ž pierakanaŭsia, što sa starym drevam ničoha nie zrobiš.
Jon, darečy, nazyvaje hod zasnavańnia carkvy nie 1760, jak usiudy paznačana, a 1536.
Za hety čas budynak jaŭna restaŭravaŭsia nie adnojčy, i ŭžo ciažka kazać, jaki vyhlad jana mieła pieršapačatkova. Ajciec Valancin trymaje došku ź infarmacyjaj pra adnu z restaŭracyj carkvy ŭ 1879 hodzie.
Doška, znojdzienaja pra razbory budynka
Na pytańnie, što ž aŭtentyčnaha zastaniecca ad Mikałajeŭskaj carkvy ŭ novym vykanańni, ajciec Valancin adkazvaje, što, akramia staroj architektury, źbirajecca častkova ŭžyvić ŭ novy zrub staryja brusy, što zastalisia adnosna cełymi. «Ale ich vielmi mała», – adrazu papiaredžvaje śviatar. Lažać nakrytymi la budoŭli i biarviony z carkoŭnaha ałtara. Ich taksama tut nie źbirajucca vykidvać. U baciuški jość zaduma pačyścić hetaje dreva i vystavić paśla ŭnutry carkvy, kab naviedvalnikam i prychadžanam była vidavočnaj daŭniaja historyja chrama.
Brus z ałtara, jakomu abiacajuć dać druhoje žyćcio
Darečy, słavu pa navakolli Mikałajeŭskaj carkvie prynosiła nie tolki staražytnaść jaje pabudovy, ale najpierš ikona Mikałaja Cudatvorca. Ličycca, što jana samaabnaviłasia paśla taho, jak chram viarnuli viernikam. Ciapier hetaja ikona razam ź inšymi nie mienš unikalnymi znachodzicca ŭ Vidamli, ale, jak zapeŭnivaje śviatar Valancin, ŭsio heta adrazu ž vierniecca na radzimu paśla zakančeńnia rekanstrukcyi. Ci rekanstrukcyja heta ŭ poŭnym značeńni słova, možna sumniavacca. Ale što heta nie horšy jaje varyjant, my mahli ŭpeŭnicca.
