Samaje dziŭnaje, što na vydatnych vynikaŭ jon damohsia i ŭ płavańni — u jaho spartyŭnym arsienale bolš za 125 miedaloŭ i 30 kubkaŭ, atrymanych na respublikanskich i mižnarodnych spabornictvach. U čym sakret takich pośpiechaŭ, jakija novyja viaršyni jon źbirajecca zavajavać? Pra heta Cimur Suško raspavioŭ haziecie «7 dzion».
— Tvaje vybitnyja zdolnaści pačali vyjaŭlacca vielmi rana. U hod užo dobra razmaŭlaŭ, u dva — navučyŭsia čytać, u piać — pajšoŭ u škołu. Być asablivym — heta ščaście abo vyprabavańnie? Jak ŭsprymaješ pastajannuju pavyšanuju ŭvahu da siabie?
— Nikoli nie bačyŭ u hetym ničoha asablivaha — ja prosta žyvu, mnie padabajecca taki rytm žyćcia. Dumaju, bolšaść dziaciej na heta zdolnyja, tolki treba krychu bolš času nadavać vučobie i sportu, umieć zasiarodžvacca na hałoŭnym, i tady času i na zabaŭki budzie dastatkova. Asablivaj uvahi da siabie nie adčuvaju — na spabornictvach nijakich pryvilejaŭ niama, pry zdačy ekzamienaŭ taksama ŭsio jak va ŭsich. Zornaj chvaroby nikoli nie było, nikoli nie adryvajusia ad ziamli — heta mohuć paćvierdzić ŭsie ludzi, jakija viedajuć mianie asabista.
— Pakolki ty pastajanna «pierarastaŭ» školnuju prahramu, raźličanuju na vučniaŭ tvajho ŭzrostu, vučycca prychodziłasia z adnakłaśnikami, jakija byli starejšy za ciabie. Nie składana było znachodzić ź imi ahulnuju movu?
— Z druhoha pa piaty kłas ja vučyŭsia z adnakłaśnikami, starejšymi za mianie na 2—3 hady. Spačatku pryjšłosia pazmahacca ź lidarami kłasa — ale heta było tydni z dva ŭ druhim kłasie. Potym, kali moj aŭtarytet ustalavaŭsia, užo nichto nie zaŭvažaŭ, što ja maładziejšy. Tym bolš što rostam i ciełaskładam ja nie adroźnivaŭsia ad adnakłaśnikaŭ. Paśla piataha kłasa ja pieraskočyŭ ŭ siomy, ź siomaha ŭ dziaviaty, ź dziaviataha ŭ adzinaccaty. Ź siomaha kłasa byŭ na indyvidualnym navučańni, h.zn. zajmaŭsia doma, zdavaŭ ispyty raz na čverć i z adnakłaśnikami sustrakaŭsia vielmi redka. A ŭ kamandzie ŭ nas spartsmieny ad 7 hadoŭ da 16-ci, z usimi znachodžu ahulnuju movu, bo my robim adnu spravu — abaraniajem honar kamandy i krainy na spabornictvach, a heta vielmi hurtuje.
— Raskažy, jak ty pryjšoŭ u sport? Ci płanuješ praciahvać treniroŭki, staŭšy studentam?
— Jak i bolšaść spartsmienaŭ, u siekcyju płavańnia mianie pryviali baćki. Vid sportu byŭ abrany nie vypadkova: užo z hoda ja kožny dzień płavaŭ u vańnie pa niekalki hadzin. Sistemnyja zaniatki sportam pryščapili mnie takija patrebnyja kožnamu čałavieku jakaści, jak sabranaść, adkaznaść, pracazdolnaść, metanakiravanaść. Pastajanny ŭdzieł u spabornictvach navučyŭ zmahacca da pieramohi, vykładvacca dla dasiahnieńnia pastaŭlenaj mety na sto adsotkaŭ. Ja liču, što mienavita prafiesijnyja zaniatki płavańniem šmat u čym paspryjali maim pośpiecham u vučobie.
Tak što, staŭšy studentam BDMU, ja budu zajmacca płavańniem z padvojenaj enierhijaj. Bo Alimpijada ŭ Tokio — 2020 ŭžo nie za harami, i ja spadziajusia, što na toj čas zmahu zmahacca ź lepšymi brasistami śvietu za pieramohu. Upeŭnieny, maje zaniatki sportam u pieryjad vučoby ŭ BDMU daduć dadatkovuju enierhiju dla asvajeńnia nialohkaj prahramy miedycynskaha univiersiteta.
— Jak pierśpiektyŭny spartsmien, ty prachodziŭ DNK-testavańnie. Raskažy, što skazali hienietyki?
— Tak, ja prachodziŭ hienietyčnuju ekśpiertyzu indyvidualnych asablivaściaŭ čałavieka ŭ Instytucie hienietyki i cytałohii Nacyjanalnaj akademii navuk Biełarusi. Kali dasłoŭna, to ŭ zaklučeńni było skazana nastupnaje:
«U hienatypie spartsmiena prysutničajuć važnyja redkija varyjanty hienaŭ, patrebnyja dla dasiahnieńnia vysokich spartyŭnych vynikaŭ».
U ich liku — hienatyp A/A pa hienu MB, vielmi redki hienatyp, jaki zabiaśpiečvaje nazapašvańnie malekularnaha kisłarodu i pieradaču jaho akiślalnym sistemam kletak; hienatyp R/R hiena ACTN3, jaki śviedčyć ab chutkasna-siłavych zdolnaściach čałavieka; hienatyp 4b/4b pa hienu eNOS, asacyjavany z prajavaj tryvałaści i hetak dalej. Viadoma, pryjemna ŭśviedamlać, što ja atrymaŭ u spadčynu dobry hienietyčny kod. Ale na adny hieny nikoli nie spadziavaŭsia. Vysokija vyniki ŭ płavańni mohuć być dasiahnuty tolki prafiesijnym, sistemnym padychodam da trenirovak i spabornictvaŭ. Mienavita siekundamier zaŭsiody vyznačyć tvoj ŭzrovień padrychtoŭki, jakija b hienietyčnyja testy ty ni prachodziŭ.
— Vybirajučy budučuju prafiesiju, čym ty kiravaŭsia? Čamu miedycyna?
— Mnie z samaha rańniaha dziacinstva chaciełasia być karysnym śvietu i ludziam. Ja ŭpeŭnieny, što staŭšy doktaram, zmahu ŭvasobić u žyćcio svaju maru. Mnie vielmi padabajecca bijałohija, asabliva anatomija čałavieka, i chimija. Doŭhimi hadzinami mahu vyvučać stan čałaviečaha cieła, čytać pra dasiahnieńni miedycynskaj navuki, novyja mietady lačeńnia chvarob.
Uśviedamleńnie taho, što ludzi pamirajuć, padšturchnuła mianie da vybaru dalejšaj prafiesii. Ja vyrašyŭ stać lekaram i vynajści eliksir viečnaj maładości, kab ludzi na Ziamli žyli doŭha i nie chvareli.
Vieru ŭ toje, što zmahu vynajści leki ad nievylečnych chvarob i novyja mietady ich lačeńnia, jakija vyratujuć žyćcio mnohim. Budu staracca rabić usio mahčymaje, kab usim, chto źviarnuŭsia da mianie pa dapamohu, było dobra i spakojna za siabie i svaich blizkich. Maru praz usio svajo žyćcio pranieści słovy klatvy Hipakrata: «U jaki by dom ja ni ŭvajšoŭ, ja ŭvajdu tudy dla karyści chvoraha».
— Nakolki składanaj akazałasia dla ciabie ŭstupnaja kampanija?
— Padrychtavacca da CT mnie dapamahli pierš za ŭsio viedy, atrymanyja ŭ škole. Akramia taho, dadatkova pa chimii i bijałohii ja zajmaŭsia z vykładčykami vielmi vysokaha ŭzroŭniu. Tak što da testavańnia padyšoŭ z dobrym bahažom viedaŭ. Ekzamieny CT ja b nie nazvaŭ składanymi, naadvarot, jany mnie zdalisia praściej za zadańnie na repietycyjnym testavańni. Adnak heta adčuvańnie prastaty ź niekatorymi maimi znajomymi adyhrała zły žart. Tamu raju budučym abituryjentam ni ŭ jakim razie nie rassłablacca padčas CT.
— Jak ličyš, biez kaho tvaje takija dziŭnyja pośpiechi ŭ vučobie i sporcie byli b niemahčymyja?
— U pieršuju čarhu, biez maich lubimych baćkoŭ, jakija z rańniaha dziacinstva dapamahajuć mnie ŭ pieraadoleńni ŭsich ciažkaściaŭ. Bieź ich parad i padtrymki maje pośpiechi byli b našmat ściplejšymi. Jany nie tolki maje baćki, ale i sapraŭdnyja siabry.
Ja vielmi ŭdziačny dyrektaru SŠ № 8 h. Žodzina Viktaru Ivanaviču Charošku i ŭsim piedahoham škoły, jakija dali mnie pucioŭku ŭ žyćcio. Piersanalna dziakuju Ludmile Ściapanaŭnie Šabašovaj, dyrektaru Centra paskoranaha navučańnia h. Minska, jakaja nie tolki pieradavała mnie hłybokija viedy, ale i zaradžała svajoj nievyčerpnaj enierhijaj. I, viadoma, vydatnym piedahoham, jakija pavieryli ŭ mianie i dapamahli naležnym čynam padrychtavacca da CT.
Vielmi admietnuju rolu ŭ maim stanaŭleńni adyhrali maje treniery pa płavańni — Volha Alaksandraŭna Prus i Ihar Stanisłavavič Niežaniec. Heta sapraŭdnyja prafiesijanały svajoj spravy, jakija navučyli mianie stavić kankretnyja zadačy i pieramahać.
