Kiraŭniku Biełarusi Alaksandru Łukašenku, kali jon 3 listapada naviedaŭ zavod u Dziaržynsku, prademanstravali raspracavanuju i vyrablenuju ŭ Biełarusi systemu załpavaha ahniu «Palanez», jakaja ŭžo praz hod pačnie pastupać na ŭzbrajeńnie biełaruskaha vojska.
Łukašenka ž zahadaŭ nie abmiažoŭvacca «Palanezami», a raspracavać i asvoić vytvorčaść bolš mahutnych rakiet. Jakich rakiet i dziela čaho nie chapaje biełaruskamu režymu? Chto ich budzie vyrablać i chto prafinansuje hetyja darahija prajekty?
Karespandent Svabody zadaŭ hetyja pytańni niezaležnamu ekspertu ŭ spravach vajskovaha ŭzbrajeńnia Alaksandru Alesinu.
— Havorka pra toje, što treba atrymać rakietnyja systemy jašče bolšaj dalnaści. Jakoj? Jak skazaŭ adzin z prysutnych na toj sustrečy vajskoŭcaŭ, havorka pra systemy dalnaści da 300 kilametraŭ. Možna mierkavać, što technalahičnym donaram hetaha prajektu buduć kitajskija kampanii. My bačym, što na Dziaržynskim zavodzie naładžana licenzijnaja vytvorčaść rakiet i ćviordapaliŭnych reaktyŭnych ruchavikoŭ dla rakiet systemy załpavaha ahniu «Palanez». Tamu možna mierkavać, što ŭzoram stanuć kitajskija rakiety dalnaściu 200–220 kilametraŭ, jakija vyrablaje firma «Narynko». Ale ŭ hetaj firmy jość u namenklatury vyrabu i rakiety dalnaściu 280 kilametraŭ. Tamu i možna mierkavać, što nastupnym etapam budzie naładžvańnie tut vytvorčaści našaha varyjanta rakiety takoj vialikaj dalnaści. Ale ŭ Kitai jość i inšyja vytvorcy takich rakiet, jość u kaho brać hetkija technalohii.
— Takim čynam, havorka pra novyja dla Biełarusi taktyčnyja rakiety klasu «ziamla-ziamla»?
— Tak. Ale varta dadać, što realna źjaviŭsia novy typ rakiet, jaki spałučaje ŭ sabie jakaści system załpavaha ahniu vialikaj dalnaści i aperatyŭna-taktyčnych rakiet. Ad system załpavaha ahniu biarecca jakaść vialikaj kolkaści rakiet za adzin streł — 8 i bolej. A ad aperatyŭna-taktyčnych rakiet — kiravany palot i vialikaja dakładnaść. Faktyčna heta vysokadakładnaja zbroja. Hetyja rakiety kirujucca inercyjnaj systemaj naviadzieńnia sa spadarožnikavaj karekcyjaj — GPS i «Hłanas». Rakieta traplaje ŭ kruh dyjametram 60 metraŭ. Uličvajučy vialikuju mahutnaść bojeprypasu, heta faktyčna dakładnaje papadańnie.
— Jakija jość abmiežavańni dla Biełarusi ŭ vytvorčaści i vałodańni rakietami?
— Pavodle mižnarodnych pahadnieńniaŭ Biełaruś maje prava vyrablać rakiety dalnaściu da 500 kilametraŭ, a pradać joj mohuć rakiety dalnaściu da 300 kilametraŭ. Heta nia budzie parušeńniem.
— A navošta Biełarusi takija rakiety, jak vy miarkujecie?
— Jak skazaŭ Łukašenka, jon choča, kab u patencyjnaha praciŭnika i dumki nia ŭźnikła pra napad na Biełaruś. Treba pryznać, što ŭ vypadku, kali takich system budzie dastatkova šmat i dalnaść ich budzie chacia b 300 kilametraŭ, dyk atrymajecca, što značnaja terytoryja susiednich krain, a kali havorka pra krainy Bałtyi — dyk usia ich terytoryja, papadajuć pad taki streł. Kali, nia daj boh, kanflikt z NATO.
— Ale ž u vyniku chiba Biełaruś nie stanovicca hetkim patencyjnym ahresaram, jakoha buduć bolš apasacca susiedzi?
— Čamu ahresaram? Nia ŭsie, chto maje dobraje ŭzbrajeńnie, ahresary. Zajaŭlena, što hetyja rakiety buduć vykarystoŭvacca tolki ŭ metach abarony. Patencyjna — tak, možna budzie pacelić pa stalicach usich susiednich z nami krain, akramia Maskvy. Moža, jašče akramia Talina. Ale hałoŭnaje, što pad udar traplaje infrastruktura hetych krain na hłybiniu da 300 kilametraŭ. U vypadku kancentracyi varožych vojskaŭ na miažy z nami dla napadu my možam ich źniščyć na ich ža terytoryi, na zychodnych pazycyjach.
— Dastatkova — heta jak? Kolki biełaruskim hienerałam treba rakiet, kab być upeŭnienymi, što na ich nie napaduć?
— Miarkuju, ščylnaść strełu pavinna być niekalki socień rakiet. Tolki tady heta naniasie nieprymalnyja straty. Voś kali puskavaja ŭstanoŭka budzie ŭtrymlivać 8 rakiet, dyk treba nia mieniej za 60 ustanovak.
— Chiba mahčyma vyrabić chutka takuju kolkaść ustanovak? Ci havorka pakul tolki pra adzinki?
— Mahčyma. Nakolki ja moh zrazumieć z taho, što pakazali, takija mahčymaści jość. Jak było skazana, «pry nievialikich dapracoŭkach» možna atrymać ustanoŭku, jakaja zmoža źniščać celi na adlehłaści 300 kilametraŭ, a potym i pastavić ich vytvorčaść «na patok».
— I kolki heta budzie kaštavać krainie? Miljardy dalaraŭ?
— Nia dumaju, što miljardy, ale niekalki socień ci kala sotni miljonaŭ dalaraŭ budzie kaštavać peŭna. Kaniečnie, stvareńnie rakiet i rakietnych ruchavikoŭ zapatrabuje admysłovaj vytvorčaści, a heta niemahčyma bieź vialikich investycyjaŭ. Ale, nakolki možna zrazumieć, u hety zavod u Dziaržynsku ŭžo ŭkładzienyja kitajskija investycyi. Jany ŭkładvalisia dla vytvorčaści spadarožnikavych system i hetak dalej, ale dakładnych źviestak pra toje, uva što jašče ŭkładalisia kitajskija hrošy, niama.
— A jak miarkujecca viartać hetyja kitajskija kredyty?
— Možna pradbačyć, što budziem dzialicca z kitajcami našymi technalohijami vyrabu system naviadzieńnia takich rakiet, bo ŭ Biełarusi jość dobryja napracoŭki ŭ hetaj halinie. A druhoje — takija systemy majuć vialikija ekspartnyja perspektyvy. Moža, nie takoj mahutnaści, jak dla ŭłasnaha karystańnia, ale pradavać ich možna z pośpiecham. Nia z dalnaściu 300 kilametraŭ, ale z 200 — buduć zadavolenyja. Taksama možna asvoić vytvorčaść na ekspart reaktyŭnych snaradaŭ, jakija buduć prydatnyja dla system SPA, dla PTURSaŭ i hetak dalej. Hałoŭnaje, što častku abstalavańnia my možam vyrablać sami — heta kołavyja šasi na Mienskim zavodzie kołavych ciahačoŭ i šasi MAZa dla mašyn kiravańnia i štabnych aŭtamabilaŭ. Ruchomaść takich system, kali ich možna chutka pierasoŭvać z adnoj kropki ŭ inšuju, daść im vialikuju pieravahu.
— Čamu nie sajuźnik Biełarusi Rasieja, a Kitaj dapamahaje ŭ realizacyi hetaha prajektu?
— Pa-pieršaje, niešta ja nia baču, kab Rasieja była zacikaŭlenaja ŭ tym, kab Biełaruś tut vyrablała svaje rakiety. Mahčyma, kab zastavałasia vysokaja zaležnaść našych uzbrajeńniaŭ ad Rasiei, kab my kuplali ich zbroju.
Druhaja pryčyna — reaktyŭnyja systemy takoj dalnaści, jak heta ni dziŭna, pakul vyrablaje tolki Kitaj. Rasieja sprabuje madyfikavać svaje ŭstanoŭki «Śmierč», ale pakul havorka idzie pra dalnaść 90–120 kilametraŭ. Mahčyma, rasiejcy paskoracca i dahoniać, ale pakul systemy dalnaściu 280–290 kilametraŭ vyrablaje tolki Kitaj. I prapanoŭvaje ich na ekspart.
— I kali, pavodle vašych padlikaŭ, hetyja novyja rakiety źjaviacca na ŭzbrajeńni ŭ Biełarusi?
— «Palanezy» pavinny pastaŭlać u vojska ŭžo z budučaha hodu, a z ulikam taho, što na ich bazie možna budzie raspracoŭvać systemy bolšaj dalnaści, dyk takija, miarkuju, pačnuć źjaŭlacca ŭžo ŭ 2017 hodzie. Ale tut šmat budzie zaležać ad finansavańnia, terminy možna karektavać. I potym jašče da 3 hadoŭ idzie na asvojvańnie novaj techniki ŭ vojsku.
— A jakija placoŭki ŭ Biełarusi mohuć być vykarystanyja dla takoj vytvorčaści?
— Miarkuju, voś hety zavod dakładnaj mechaniki ŭ Dziaržynsku. A sami korpusy rakiet — zbolšaha na lubym pradpryjemstvie mašynabudavańnia, dzie jość vysokadakładnaje metałaapracoŭčaje abstalavańnie. Ich u nas dastatkova. Dziasiatki.
— Vy sami — jak hramadzianin, a nia tolki jak ekspert u vajskovych spravach — vitajecie zachady pa asvajeńni novych rakiet?
— Pa-pieršaje, heta vielmi vysokija technalohii, jakija padšturchnuć našu navuku, šmat jakija haliny. Da taho ž u nas źjaviacca technalohii, jakich nie było. I źjaviacca admysłoŭcy, jakich u nas nie było. Miarkuju, heta pašyryć ekspartnyja mahčymaści krainy. U śviecie nie stanovicca spakajniej, a krainy, jakija nia chočuć kuplać zbroju ŭ ZŠA i Rasiei, źviernucca pa jaje mienavita da nas. Ale i ŭ tym, što vyraście mahutnaść našaha vojska, ja nia baču ničoha drennaha.
— A ci bačycie vy niejkija admoŭnyja baki ŭ takoj perspektyvie?
— Kab bačyć admoŭnyja baki, treba pradmiet viedać bolš u detalach. Pakul ja nie mahu skazać pra niedachopy. Miarkuju, ciažkaści ŭźniknuć najpierš z vytvorčaściu dastatkovaj kolkaści takich system i ich pastaŭkami ŭ vojska z-za niedachopu finansavańnia.
— Kali ŭ biełaruskaha kiraŭnictva buduć u rukach takija mahutnyja rakiety, ci nia źjavicca spakusa asnaścić ich jašče i jadziernymi bojehałoŭkami?
— Jość režym nieraspaŭsiudu jadziernaj zbroi. Miarkuju, Biełaruś nie zacikaŭlenaja hetak psavać adnosiny ź mižnarodnaj supolnaściu. Imidž Biełarusi jak mirnaj krainy, jak mosta pamiž Rasiejaj i Eŭropaj, kiraŭnictva sprabuje zachavać. Tamu nia dumaju, što heta mahčyma. Biełaruś tady padpadzie pad sankcyi horšyja, čym Iran. Tamu ja zusim admaŭlaju takuju mahčymaść.
