Na 4-m kursie mianie zasialili ŭ adzin z studentckich internataŭ, jaki ličycca adnym z najhoršych pa ŭmovach žyćcia. Spytajcie luboha inšaharodniaha studenta BDU, jaki žyŭ u internacie, i jon vam nazavie adzin i toj ža numar. Hety internat pieražyŭ cełaje pakaleńnie studentaŭ, jakija damahalisia ramontu. Kiraŭnictva ž zaŭsiody spasyłałasia na toje, što «vy pavinny radavacca tamu, što vas zasialili».
Mianie zasialili ŭ pakoj z adnym susiedam, tamu ja nie adčuvaŭ nijakaha dyskamfortu. U nas byŭ jašče adzin volny łožak, ale nikoha nie padsialili. My vydychnuli. A vydychnuli tamu, što naš pakoj składaŭsia tolki z troch łožkaŭ i dźviuch šafaŭ. U pakoi nie było asobnaj vanny i prybiralni, nie toje kab kuchni. Ale ŭdvuch žyć było narmalna.
A heta miesca dla vareńnia internatnych barščoŭ. Čatyry plity na pavierch.
Nadyšoŭ śniežań. Ja prychodžu z vučoby, a na łožku hara čyichści rečaŭ. Tut zachodzić kamiendantka i kaža: da vas zasialajuć turkmiena. Bum! Chacia nie bum, bo spačatku dumaješ — nu ok, pryjdzie, naładzim kantakt, i ŭsio takoje.
Kali b ja zalez na hetuju haru rečaŭ, to vyjšła b prykładna takoje fota.
Jak paśla akazałsia, heta 18-hadovy Kirym, jaki pastupiŭ na 1 kurs hieahrafičnaha fakulteta BDU. Jon pryjechaŭ razam sa svajoj 20-hadovaj žonkaj, jakaja try miesiacy jak zaciažaryła. Ich noravy — padumaŭ ja. U internacie nie było miesca, kab zasialić ich u adzin pakoj, tamu jany žyli ŭ susiednich.
Skazać, što jon nie viedaŭ ruskaj movy, heta ničoha nie skazać. Ruskaja mova Kiryma padzialałasia na dva słova: «Priviet» i «Da». Našaje znajomstva ź im nahadvała kamiedyjnaje šou. My prosta zadavali jamu pytańni: kali štości razumieŭ, jon kazaŭ – tak, kali nie razumieŭ — prosta hladzieŭ na nas. My rahatali. I viedajecie, jon zrazumieŭ fišku i rahataŭ razam z nami. Było viesieła.
Z časam my pryžylisia. Jon navučyŭsia chavać čajnik ad apieroŭ (kali chto nie viedaje, heta tyja ž studenty, tolki za danosy jany atrymoŭvajuć bolšyja šancy na zasialeńnie ŭ internat u nastupnym hodzie), na mihi my pazyčali rečy adzin u adnaho.
Pierš čym jeści, Kirym zaŭsiody prapanoŭvaŭ nam.
Z-za zdareńniaŭ u internatach i stereatypaŭ u nas składajecca kiepskaje staŭleńnie da ich. Prosta časam jany sapraŭdy varjaciejuć. U 11-ym internacie turkmieny prałamali padłohu na Novy hod. Jany zaŭsiody ładziać bojki z kitajcami. Šmat kaho razdražniaje, što jany padkuplajuć našych dziaŭčyn i sustrakajucca ź imi, bo hrošaŭ u ich chapaje.
Ja dumaju, prykładna tak jany i prałamali padłohu.
Voś i naš susied adnojčy pakazaŭ, što jon šmat dalaraŭ addaje za vučobu i internat. Za pražyvańnie ŭ nie samym lepšym internacie, jak my zrazumieli, jon płaciŭ 50 dołaraŭ, kali my płacili 40. Zatoje ruskuju movu nie treba viedać. Z hetaj nahody ŭ mianie jość prapanova dla kiraŭnictva BDU — mo davajcie biełaruskija studenty buduć płacić udvaja bolš za vučobu, ale nie budzie nijakich ispytaŭ i na pary možna nie chadzić? Ja dumaju, studenty padtrymajuć, vam ža tam i tak hrošy patrebnyja, što až płatnyja adpracoŭki ŭvodzicie.
Viadoma, byli i dzivactvy. Naprykład nočču jahonaja žonka mahła prybiehčy da nas u pakoj. Na turkmienskaj movie Kirym nam patłumačyŭ, što žoncy strašna, bo jana bačyć Šajtana. Tamu časam jaho žonka nočyła ŭ nas. Taksama my bačyli sceny ich svarak. Siońnia šmat našych biełaruskich dziaŭčat prahnuć asabistaj niezaležnaści i ŭžo vyjšli na adzin uzrovień z mužčynami. A jak prachodzić sprečka ŭ turkmienskaj maładoj siamji? 18-hadovy muž kryčyć na žonku, a 20-hadovaja žonka płača i maŭčyć. Jana ani słova nie skazała.
Uvieś čas mnie nie davała pakoja dumka: jak ža jon vučycca na «hieafaku», kali jon navat ruskaj movy nie viedaje.
A paśla naš Kirym usio sam pakazaŭ. Prynios sšytak. Ja dumaŭ što heta konturnaja karta, a akazałasia — praktyčny sšytak pa ruskaj movie. I vykładčyk napisaŭ zadańni. Jany na 1-m kursie ŭniviersitetu vučać ruskuju movu. Mnie tak stała cikava, što ja navat parazmaŭlaŭ ź ludźmi, jakija byli ŭ kursie hetaha. Jak akazałasia, u BDU jość vykładčyki, jakija viedajuć turkmienskuju movu. Jany dapamahajuć im tut adaptavacca. Na druhim kursie jany ŭžo vučacca prafiesijnym terminam na ruskaj movie. Tady mnie padavałasia heta niečym niejmaviernym.
Pry hetym adnojčy zdaryłasia takaja emacyjnaja situacyja dla mianie, jakaja navodzić dumki. Ja pryjšoŭ z par, i da mianie padychodzić Kirym, pakazvaje nalepku i kaža — Janka Kupała, z naciskam na apošniuju a. Paśla pakazaŭ mnie fotazdymki, dzie ich vykładčyk advioŭ ich u niejki muziej. Jon pakazaŭ, što jamu vielmi spadabałasia, a mnie było ŭdvaja pryjemniej, bo ŭ toj čas čytaŭ zbornik Kupały. Jon z maksimalnaj aściarožnaściu nalapiŭ Kupału na adzin sšytak i jašče doŭha lubavaŭsia im.
Jak ja pisaŭ užo raniej — heta byŭ najhoršy (pa umovach) internat u BDU. Była zima. Ja nie viedaju jakoje nadvorje ŭ Turkmienistanie, ale našamu susiedu było choładna tak, što jon laskaŭ zubami. Vokny byli zaleplenyja, ale ŭnačy viecier prosta hulaŭ tudy-siudy pa pakoi. I voś u adzin z cudoŭnych dzion Kirym prynosić abahravalnik. Za abahravalnik možna było atrymać «pa hałavie». Kali złoviać — adpraviać na kamisiju, dzie «danosčyki» i ŭsialakija ciotački buduć vyrašać tvoj los. Ale našamu ščaściu nie było miažy. My adčuvali siabie jak na adpačynku ŭ paŭdniovaj krainie. Praź miesiac jaho pierasialili ŭ inšy internat, dzie jon užo z žonkaj žyŭ u adnym pakoi. Stała znoŭ choładna, ale hałoŭnaje, što toj pieryjad mižkulturnaha abmienu biełarusaŭ i turkmiena byŭ nieacennym.
