Viktara Marcinoviča nazyvajuć adnym z samych paśpiachovych biełaruskich maładych tvorcaŭ. Jamu 38, i jon damohsia pośpiechu ŭ šmat jakich śfierach, zrabiŭšy karjeru ŭ žurnalistycy, navucy, piśmieńnickaj spravie.
Za apošnija čatyry hady jon vydaŭ čatyry knihi i pabačyŭ pierakłady niekatorych ź ich na anhielskuju, niamieckuju i inšyja movy. A niadaŭna Viktar dadaŭ da svajho reziumie jašče adzin radok: dramaturh. Jahonaja pjesa «Najlepšaje miesca na śviecie» była pastaŭlenaja ŭ Vienie.
Doktar fiłasofii Viktar Marcinovič atrymaŭ akademičnuju stupień u Litvie za svajo daśledavańnie viciebskaha mastackaha žyćcia pačatku XX stahodździa, u jakim pracavaŭ u tym liku słavuty Mark Šahał. U centry vienskaha śpiektakla Marcinoviča — taksama tvor mastactva
(«Stary ŭ aknie» — Alter Mann im Fenster), tolki jejny aŭtar Samueł van Chohstraten (Samuel van Hoogstraaten) našmat mienš viadomy za Šahała. Ale heta nie nahoda chavać radaść ad taho, jak śpiektakl sustreła vienskaja publika:
«Kali ja pabačyŭ, što tysiačy iduć adzin za adnym u maju zału [dzie adbyvałasia pastanoŭka — aŭt.], — heta było vielmi mocna», — kaža doktar Marcinovič. Śpiektakl «Najlepšaje miesca na śviecie» pavodle biełaruskaha aŭtara ŭ vienskim muziei adbyvajecca adnačasova z dvanaccaćciu inšymi nievialikimi pierformansami. Usie jany natchnionyja karcinami, na fonie jakich i prachodziać śpiektakli.
Heta «niešta kštałtu nočy muziejaŭ», — tłumačyć Marcinovič. Hledačy ciaham niekalkich hadzinaŭ pierachodziać z zały ŭ zału, spyniajučysia i słuchajučy najbolš cikavyja im tvory, jakija pradstaŭlenyja ŭ samych roznych formach — ad opiery da impravizacyj na pijanina. Vialikaja kankurencyja, a taksama nie vielmi spryjalnaje raźmiaščeńnie «karciny Marcinoviča» — jana zavalałasia niedzie ŭ kucie muzieja — adbilisia nie ŭzroŭni pačatkovaj cikaŭnaści da śpiektakla biełarusa.
U pačatku vosieni 2015 h., kali pastanoŭku pakazali ŭ Vienie ŭpieršyniu, nie tak šmat naviedvalnikaŭ zacikavilisia tym, dzie ž chavajecca najlepšaje miesca na śviecie. Ale z časam pra tvor pačali pisać i ŭzhadvać u Aŭstryi. «Zdaryłasia niešta niečakanaje: ludzi pačali prychodzić [na śpiektakl]», — kaža Marcinovič. U vyniku pa padlikach aŭtara, pjesu tolki za adzin viečar 16 śniežnia 2015 hodu pabačyli bolej za tysiaču hledačoŭ.
Vienski praryŭ
Viktar Marcinovič — adzin z samych viadomych u Aŭstryi sučasnych biełaruskich tvorcaŭ. Na niamieckuju pierakładzieny pieršy raman aŭtara «Paranoja». Pakul što apošni raman «Mova» taksama rychtujecca da pierakładu. Piśmieńnickaja rezidencyja Marcinoviča ŭ Vienie, jakaja dazvoliła jamu skončyć jašče adzin tvor — pra Marka Šahała, lekcyi pra ŭsio taho ž Marka — usio heta dadaje cikaŭnaści da piśmieńnika i mastactvaznaŭcy ź Biełarusi. Tym bolš, prasunutyja aŭstryjcy viedajuć: u Biełarusi mohuć zdaracca rečy, jakija ŭ inšych krainach Jeŭropy ŭjavić vielmi ciažka. Naprykład, zabarona na vychad knihi.
Voś i kiraŭnik teatralnaj trupy i vykanaŭca hałoŭnaj i adzinaj roli ŭ «Najlepšym miescy na śviecie» Piter Volf nazyvaje Marcinoviča «vialikim talentam jeŭrapiejskaj litaratury», a taksama tłumačyć dla niamieckamoŭnych čytačoŭ, što situacyja ŭ Biełarusi składanaja, drukavacca tam zabaroniena.
Tamu, vyhladaje, biełaruskaja publika nie chutka daznajecca, dzie znachodzicca najlepšaje miesca ŭ śviecie (darečy, jano sapraŭdy isnuje — kaža aŭtar!). Tvory Marcinoviča biełaruskija teatry stavić nie śpiašajucca.
«U mianie vielmi mała pośpiechaŭ u hetaj halinie. Ja byŭ niebarakam i łuzieram, — śćviardžaje Marcinovič. — Litaralna niekalki tydniaŭ tamu pravalilisia šmatabiacalnyja pieramovy pa pastanoŭcy ramana «Mova» na scenie biełaruskaha teatra. My ŭzhadnili ŭsio, damovilisia nakont cen, i raptam — admova. Ja nie viedaju, što tam adbyłosia. Ale ja byŭ vielmi rasstrojeny z-za hetaha, byŭ u peŭnaj depresii».
U Minsku ja nikomu nie patrebny
Viktar admaŭlajecca nazvać ustanovu, što niečakana admoviłasia ad jaho tvora, ale kaža, što heta byŭ jaho lubimy teatr. Ale niama licha biez dabra. Novych teatralnych siabroŭ Marcinoviča ź Vieny vielmi zacikaviła inšaja pjesa, jakaja była napisanaja im dla minskaha Kupałaŭskaha teatra, ale tak u Kupałaŭski i nie trapiła. Ciapier jaje pierakładajuć na niamieckuju movu, kab vyznačyć jejny dalejšy los.
«Ja zaŭvažaju, što jość miescy, u jakich u ciabie ŭsio atrymlivajecca, a jość tyja — dzie ŭ ciabie ničoha nie atrymlivajecca. Ź Vienaj u mianie niejkaje mahičnaje zialonaje śviatło haryć», — kaža Marcinovič.
A voś ź minskaj teatralnaj scenaj u Marcinoviča pakul nie kleicca. Z čym aŭtar adnačasova mirycca i praz što trochu depresuje, uhladajučysia ŭ šeraje nieba śniežnia 2015: «Ja vielmi spadziajusia, što kali-niebudź ja budu pastaŭleny na biełaruskaj scenie. Bo pośpiechi za miažoj – heta jak son, jaki nijak nie ŭpłyvaje na budni. Voś ja tam pabyvaŭ, a ciapier ja ŭ šerym Miensku, dzie ja nikomu nie patrebny. Dzie mianie nichto nie viedaje. Dla peŭnaha typu tvorcaŭ heta dobra — być niezapatrabavanym. I ja navat navučyŭsia nie ździŭlacca hetamu i nie depresavać».
«Ale dla taho kab sapraŭdy adčuć prysmak pieramohi, treba, kab hetaja pieramoha adbyłasia na tvajoj ziamli. Kab ja jak Mark Šahał źjechaŭ ź Biełarusi i žyŭ tam u Vienie, ci ŭ Paryžy, ci ŭ ZŠA, ja b mabyć radavaŭsia hetym kropkavym pośpiecham bolš ščyra. Ale ja žyvu tut, pad hetymi šerymi niabiosami. I pad hetymi šerymi niabiosami ja nikomu nie patrebny. I ja ad hetaha adčuvańnia krychu ŭžo stamiŭsia».
Pavodle sajta Muzieja historyi mastactvaŭ u Vienie, bolej pakazaŭ śpiektakla «Najlepšaje miesca na śviecie» pakul nie čakajecca.
