Zvyčajna, kali čałaviek zadumvajecca pra dahistaryčnyja abjekty, jakija zastyli ŭ burštynie, to na rozum adrazu ž prychodziać nasiakomyja. Naprykład, nie tak daŭno była znojdzienaja staražytnaja kazurka z «inšapłanietnaj» formaj hałavy. Miž tym,
daśledčyki z Univiersiteta Arehona zrabili niezvyčajnaje adkryćcio: jany adšukali ŭ Daminikanskaj Respublicy kavałak burštynu, u jakim zachavalisia čyrvonyja kryvianyja cielcy (erytracyty) staražytnych sysunoŭ — chutčej za ŭsio, małpaŭ.
Znachodka stała pieršym vypadkam vyjaŭleńnia ŭ burštynie ŭzoraŭ kryvi mlekakormiačych.
Bolš za toje, usiaredzinie załatoj «pastki» taksama byŭ znojdzieny napoŭnieny kryvioj klešč. Uzrost ža burštynu — ad 20 da 30 miljonaŭ hadoŭ, ličać śpiecyjalisty.
Dźvie nievialikija adtuliny na śpinie klašča kažuć pra toje, što, vierahodna, jaho chutka źniali z žyvioliny padčas karmleńnia. Usio heta nahadvaje całkam typovyja pavodziny małpaŭ (ačyščeńnie adna adnoj ad klaščoŭ), jakija žyli ŭ hetym rehijonie ŭ toj čas.
Paśla taho, jak klešč byŭ złoŭleny «na miescy złačynstva», jon byŭ udała (nie dla jaho, viadoma ž) adkinuty ŭ smału dreŭ, jakaja ŭ dalejšym pieratvaryłasia ŭ burštyn.
I mienavita ŭ hetaj smale kropli kryvi pratačylisia vonki ź dźviuch «bajavych» ran. I na praciahu mnohich-mnohich hadoŭ burštyn zachoŭvaŭ praktyčna ŭ idealnym stanie erytracyty mlekakormiačych. Prynamsi, mienavita takuju karcinu ŭjaŭlajuć sabie navukoŭcy.
Na dumku śpiecyjalistaŭ, dakładna nieviadoma, što kroŭ naležała mienavita małpam, ale heta najbolš łahičnaje tłumačeńnie. Vidavočna, što klešč charčavaŭsia kryvioju tych žyvioł, jakija sialilisia niedaloka ad dreŭ (raz jon i sam potym trapiŭ u smału).
Darečy, akramia kryvi i niaščasnaha klašča, u burštynie prysutničajuć i jašče hości - parazity, što zaražali kletki kryvi. Jany naležali da siamiejstva Babesiidae.
«Skamianiełyja kletki kryvi, zaražanyja hetymi parazitami, prosta nievierahodnyja ŭ svaich padrabiaznaściach. Heta adzinaje śviedčańnie vykapniovych patahienaŭ typu babiezii», — kaža viadučy aŭtar daśledavańnia prafiesar Univiersiteta Arehona Džordž Pojnar-małodšy (George Poinar, Jr.).
Členy hetaha siamiejstva i siońnia nasialajuć našu płanietu; jany časam vyklikajuć u ludziej zachvorvańni, viadomyja jak babiezijozy.
«Formy žyćcia, jakija my adkryli ŭ burštynie, mohuć raskryć nam šmat infarmacyi pra historyju i evalucyi chvarob, ź jakimi my zmahajemsia i siońnia. Hety parazit, naprykład, žyŭ za miljony hadoŭ da ludziej i, vidać, evalucyjanavaŭ razam z prymatami», - kaža Pojnar-małodšy.
Darečy, prafiesar niekalki hadoŭ tamu vyjaviŭ bakteryi, jakija vyklikajuć chvarobu Łajma, razam z klaščami, zastyłymi ŭ burštynie 15-20 miljonaŭ hadoŭ tamu. Tady znachodka pakazała, što bakteryja chvaroby Łajma starejšyja za rod čałaviečy.
Vyniki daśledavańnia apublikavanyja ŭ vydańni Journal of Medical Entomology.
Dadamo, što ŭ burštynavuju pastku ŭ rozny čas trapiła šmat cikavych rečaŭ: naprykład, apierany chvost dynazaŭra, najstarejšy ŭ śviecie chamieleon i navat liście samych staražytnych płatajadnych raślin.
