Na hetym zdymku vidać toje, što zastałosia paśla vybuchu maładych zorak, jaki adbyŭsia 500 hadoŭ tamu. Fota: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), J. BALLY/H. DRASS ET AL.
Navukoŭcam udałosia zafiksavać efiektnuju i jarkuju vyjavu, na jakoj bačny zvyšmahutny vybuch paśla sutyknieńnia dźviuch maładych zorak, jakija razarvali na kavałki svaje «zornyja jaśli» - śfieru zorkaŭtvareńnia.
Vybuch, jaki adbyŭsia kala 500 hadoŭ tamu ŭ suzorji Aryjona, vykinuŭ u mižzorkavuju prastoru hihanckija brui raspalenaha pyłu i hazu.
Daśledčyki kažuć, što padčas hetaha vybuchu było vyzvalena stolki enierhii, kolki Sonca vypramieńvaje za 10 młn hadoŭ.
Detalovaje apisańnie padziei apublikavana ŭ časopisie Astrophysical Journal.
Sini koler na zdymku pakazvaje miescy, u jakich haz raźlatajecca paśla vybuchu, nabližajecca da naziralnika z vysokaj chutkaściu, a čyrvony - z pavolnaj.
Pieravažna maštabnyja vybuchi ŭ kosmasie źviazvajuć sa zvyšnovymi - vybuchami, jakimi zakančvajucca žyćciovyja cykły vielizarnych starych zorak. Fota: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), J. BALLY/H. DRASS ET AL.
Ale na hetym malunku vidać vybuch, jaki adbyŭsia ŭ samym pačatku hetaha cykłu.
Zorki naradžajucca z masiŭnych abłokaŭ hazu, jakija ściskajucca pad uździejańniem ułasnaj hravitacyi. Hrupa maładych zorak pačali farmavacca na adlehłaści 1,5 tys. śvietłavych hadoŭ ad Ziamli, u rehijonie kosmasu pad nazvaj Malekularnaje vobłaka Areon 1 (OMC-1).
Z pryčyny hravitacyi hetyja protazorki lacieli nasustrač adna adnoj z usio bolš vysokaj chutkaściu, pakul kala 500 hadoŭ tamu dźvie ź ich nie sutyknulisia, sparadziŭšy mahutny vybuch, jaki vykinuŭ u kosmas haz i pył z chutkaściu bolš za 150 km/s.
Ślady hetaha vybuchu daśledčyki ŭpieršyniu zaŭvažyli jašče ŭ 2009 hodzie. Zaraz, z dapamohaj Vialikaha milimietrovaha radyjoteleskopa Atakami (ALMA), raźmieščanaha na poŭnačy Čyli, astranomam udałosia ŭbačyć heta sutyknieńnie ŭ vysokaj jakaści.
Anteny tieleksopa ALMA na płato Čajnanton ŭ čylijskich Andach. Fota: ESO/C.MALIN
«Toje, što my bačym u hetaj niekali spakojnaj śfiery zorkaŭtvareńnia, možna nazvać kaśmičnaj viersijaj fiejervierkaŭ u Dzień niezaležnaści, z hihanckimi šlejfami, što raźlatajucca pa ŭsich napramkach», - kaža viadučy aŭtar daśledavańnia, prafiesar Džon Bali z Univiersiteta Kałarada.
Navukoŭcy vyjavili novyja dadzienyja pra strukturu hetych šlejfaŭ, jakija praciahnulisia amal na ceły śvietłavy hod ad centra vybuchu. Členy kamandy vyvučajuć raźmierkavańnie i vysakachutkaśnia ruch monaaksidu vuhlarodu ŭ vielizarnych reštkach raśsiejanaha hazu. Heta moža dapamahčy lepš zrazumieć praces naradžeńnia zorak.
