Biełarusy na słužbie CRU: zachop hrupy Vostrykava

Uletku 1952-ha, kali desantavałasia hrupa, viadomaja ŭ dakumientach CRU jak «AEQUOR Team II», Barys Rahula damaŭlaŭsia z amierykancami pra stvareńnie kadravaj škoły BNR z palityčnaj i vajskovaj siekcyjami, što dazvoliła b rekrutavać ahientaŭ z bolšym pośpiecham: «Nadzvyčaj ciažka pierakanać čałavieka, jaki žyvie ŭ kamforcie, majučy dom, pracu i dziaŭčynu, kab jon addaŭ heta ŭsio dziela «patryjatyzmu» i zaniaŭsia skrajnie niepryjemnaj pracaj, dzie hałoŭnaj pierśpiektyvaj źjaŭlajecca toje, što jon nie pražyvie doŭha». Viarboŭka kandydataŭ hetym razam musiła adbyvacca ŭ ZŠA, i Rahulu, z uvahi na kiepskija vyniki rekrutacyi jeŭrapiejskich emihrantaŭ, jaje nie davieryli. U jakaści kandydataŭ na rolu viarboŭščykaŭ u dakumientach zhadvajucca Aleś Marhovič, Uładzimir Ćvirka i Janka Zaprudnik, jakija, jak adznačajecca, užo mieli dośvied padobnaj pracy pad kiraŭnictvam Rahuli. Taksama prajšli sumoŭi ź Jankam Surviłam i Alaksandram Nadsanam. Miž inšaha, u spravazdačy ab arhanizacyi kadravaj škoły zhadvajecca cikavy fakt: u Ńju-Jorku pa viadomym Francišku Kušalu adrasie žyvie «biełaruski partyzanski lejtenant, jaki maje zdymki biełaruskich partyzanaŭ».

Mikoła Abramčyk i Barys Rahula. Kadr z savieckaha prapahandysckaha filma «Ludzi z čornymi dušami» (1962).

Chacia siońnia najbolš viadomym udzielnikam desantu ŭ Nalibockaj puščy źjaŭlajecca Cimoch Vostrykaŭ, nasamreč rola lidara kamandy pryznačałasia Hienadziu Kaściuku, byłomu žaŭnieru bataljona Barysa Rahuli. Kaściuk byŭ vyznačany emisaram urada BNR na Baćkaŭščynie i atrymaŭ ad Rahuli adpaviednyja dakumienty.

Naviedaŭ ciešču

Hrupa desantavałasia 27 žniŭnia 1952 hoda la vioski Klacišča (u Nalibockaj puščy, ciapier u Staŭbcoŭskim rajonie).

Pavodle ŭspaminaŭ Vostrykava, užo na druhi dzień jany z Kaściukom naviedali Nalibaki, potym viarnulisia na bazu, damovilisia z Kalnickim dy Arciušeŭskim pra nastupnuju sustreču 13 vieraśnia i nakiravalisia da Navahradka. Pad horadam jany raździalilisia — Vostrykaŭ pajšoŭ u viosku Bahudzienka, dzie naviedaŭ ciešču Barysa Rahuli, Taćcianu Hutar.

13 vieraśnia 1952 hoda Vostrykaŭ pryjechaŭ u Miensk, dzie źbiraŭsia naviedać prafiesara Leanida Barysahlebskaha, adras jakoha dała jamu Taćciana, skazaŭšy, što toj dapamoža z uładkavańniem na pracu. Uradženiec Navahradčyny, Barysahlebski skončyŭ Navahradskuju biełaruskuju himnaziju i Vilenski ŭniviersitet, byŭ siabram Biełaruskaha studenckaha sajuza, padčas niamieckaj akupacyi ŭdzielničaŭ u padpolli, ad 1944 hoda vykładaŭ u BDU, zajmaŭsia jadziernaj i atamnaj fizikaj, daśledavaŭ teoryju elemientarnych čaścic. Ale damoŭlenaść pra sustreču była patrebnaja tolki kab pazbavicca «chvasta» — tym ža viečaram Vostrykaŭ płanavaŭ vyjechać u Homiel. Na čyhunačnym vakzale jaho i aryštavali.

Zastajecca tajamnicaj

CRU svaje archivy tych hadoŭ raskryła, KHB — dahetul nie. Tamu niama kančatkovaha adkazu na pytańnie, jakim čynam misija «hrupy Vostrykava» była pravalenaja.

Pavodle viersii daśledčyka Ihara Vałachanoviča, akurat Vostrykaŭ vydaŭ savieckim śpiecsłužbam usiu infarmacyju ab hrupie, jakaja dazvoliła zatrymać astatnich jaje ŭdzielnikaŭ. Adnak sam Vostrykaŭ uspaminaŭ, jak adrazu paśla desantavańnia jany natyknulisia ŭ hłuchoj puščy na šmatlikich «hrybnikoŭ», što śviedčyć: Saviety mahli zahadzia mieć dakładnuju infarmacyju pra miesca i čas desantavańnia.

U kožnym razie nie Vostrykaŭ byŭ zatrymany pieršy, a Arciušeŭski.

Isnuje vierahodnaje mierkavańnie, što infarmacyja pra hrupu stała napierad viadomaja śpiecsłužbam SSSR dziakujučy niejkamu savieckamu ahientu ŭ zachodnich raźviedkach. Hučała mierkavańnie, što hetym ahientam moh być znakamity Kim Fiłbi, jaki kaardynavaŭ supracu CRU i Mi-6 pa dapamozie antysavieckim rucham va Uschodniaj Jeŭropie i vydaŭ ałbanskich padpolščykaŭ u vypadku, anałahičnym vostrykaŭskamu. Adnak sam Fiłbi vymušany byŭ zvolnicca ź Mi-6 u lipieni 1951-ha, h.zn. za hod da desantu Vostrykava (Fiłbi tady ŭpieršyniu zapadozryli ŭ špijanažy). Fakt zastajecca faktam, što savieckaje Ministerstva dziaržbiaśpieki jašče dva z pałovaj hady paśla desantu pravodziła radyjohulniu ŭ miežach apieracyi «Rakieta» z udziełam pieravierbavanaha Arciušeŭskaha.

Jak śviedčać dakumienty, jašče 31 žniŭnia amierykancy atrymali dva paviedamleńni ad Michała Kalnickaha. Paśla kantakt pierarvaŭsia.

Va ŭspaminach, apublikavanych Aleham Hardzijenkam u «Zapisach BINiM» № 31 ad 2008 hoda, Vostrykaŭ apisvaje svoj udzieł u śledčych dziejańniach, vykazvaje miž inšaha hipotezu, što Michał Kalnicki nie byŭ zabity padčas zatrymańnia, a taksama nastojvaje, što hrupa była vykarystanaja dla prykryćcia desantavańnia inšaha, bolš važnaha ahienta CRU.

Pakiet z dakumientami

Hienadź Kaściuk u źniavoleńni. Kadr z savieckaha filma.

Napačatku listapada ŭ CRU narakali, što kantaktu z hrupaj niama. Ale ŭžo na pačatak studzienia 1953 byli atrymanyja 6 paviedamleńniaŭ ad Arciušeŭskaha. Pavodle rapartu ad 5 studzienia 1953, dzie pierakazvaŭsia ich źmiest (paviedamleńni pisalisia pad dyktoŭku supracoŭnikaŭ Ministerstva dziaržbiaśpieki), ciaham tydnia paśla pryziamleńnia Vostrykaŭ pakinuŭ kamandu, kab źviazacca z asobaj, jakaja žyła ŭ vioscy Bahudzienka i była rekamiendavanaja Rahulem jak «nadziejny biełaruski patryjot» (u radyjopaviedamleńniach hetaja asoba zhadvałasia pad mianuškaj «Prosia», a ŭ dakumientach CRU — pad kryptanimam CAVADOR 1 — pad im mielisia na ŭvazie Mikoła albo Taćciana Hutary — ciešča i cieść Barysa Rahuli, bo ŭ dakumientach na hety kont jość roznačytańni). Uviečary 9 vieraśnia padčas raźviedki astatnija ŭdzielniki hrupy, maŭlaŭ, sutyknulisia z «hrupaj uzbrojenych asobaŭ», zaviazałasia pierastrełka, u jakoj Kalnicki byŭ śmiarotna paranieny. «Uzbrojenyja ludzi», adnak, adstupili, što dało Kaściuku i Arciušeŭskamu mahčymaść schavacca ŭhłyb lesu, zabraŭšy z saboju Kalnickaha, jaki pamior na nastupny dzień, paśpieŭšy paviedamić, dzie schavaŭ racyju i dakumienty. Racyju jany adšukali, a voś dakumienty prapali, i siarod ich — błaknoty z kodami i asnoŭnaja schiema sihnałaŭ. Tamu Arciušeŭski byŭ vymušany vykarystoŭvać zapasnuju schiemu i zastacca ŭ lesie razam z Kaściukom, dzie jany zbudavali ziamlanku. 7 śniežnia Arciušeŭski paviedamlaŭ kaardynaty bazy, pavodle jakich vychodziła, što hrupa chavajecca la vioski Kamień Vałožynskaha rajona, na paŭdniova-ŭschodnim uskrajku puščy, niepadalok ad Ivianca. Vostrykaŭ u hety čas, maŭlaŭ, vandravaŭ pa krainie: naviedaŭ Lubču, Navahradak, Miensk i ŭrešcie asieŭ u Baranavičach. Paŭtorym: amal usia hetaja infarmacyja była sfalsifikavanaja.

U mai 1953 hoda amierykanskaja vyviedka padrychtavała pieradaču z novymi dakumientami dla hrupy. Tajnik z pakunkam, jaki nie pieravyšaŭ pamieram bochan chleba, musiŭ zakłaści desantnik CRU ź liku prychilnikaŭ Narodna-pracoŭnaha sajuza (NTS — rasijskaja arhanizacyja nacyjanał-salidarystaŭ, jakaja supracoŭničała z amierykanskaj raźviedkaj). Z uvahi na heta, amierykancy ličyli nieabchodnym prychoŭvać ad ahienta, što pakunak pryznačajecca dla «sieparatystaŭ» — heta mahło «astudzić jahony impet». Paśla zakładki tajnika enteesaviec musiŭ nakiravacca ŭ Minsk.

Zbroja i dakumienty desantnikaŭ.

Miž inšaha, u pakunku byli numar haziety «Baćkaŭščyna», prymierkavany da śviatkavańnia 25 Sakavika, zvarot «da hienierała Vituški» i list dla ŭdzielnikaŭ hrupy: «My časta dumajem pra vas. My viedajem i razumiejem, što vy pracujecie ŭ ciažkich umovach. Ale hetaja praca nadzvyčaj kaštoŭnaja, bo jana dapamahaje nie tolki vašamu narodu i nam, ale i ŭsiamu čałaviectvu. Vy źjaŭlajeciesia avanhardam usich, chto zmahajecca suprać supolnaha voraha. Biez vašaj advažnaj padrychtoŭčaj pracy i pracy takich, jak vy, pieramoha naŭrad ci budzie mahčymaja. My dziakujem vam ad imia vašaha naroda i ad siabie». List utrymlivaŭ taksama instrukcyju da nastupnych dziejańniaŭ hrupy, u tym liku — da suviazi šlacham listavańnia.

Tonki chod

U Baranavičach, dzie, pa lehiendzie MDB, na toj čas znachodziŭsia Vostrykaŭ, žyŭ taksama čałaviek, jaki listavaŭsia sa znajomymi na Zachadzie. Jon nie mieŭ nijakaha dačynieńnia da CRU, jak i jahonyja adrasaty, ale amierykancy mieli mahčymaść pierachoplivać ich pierapisku. Vostrykaŭ musiŭ napisać adkrytym tekstam list («Napišycie, jakaja fajnaja savieckaja ŭłada, jakaja ŭ vas dobraja praca, jak adbudoŭvajecca horad i h.d.»), a paśla źmiaścić u im zašyfravanaje paviedamleńnie. Usie adrasy mieli być pieradadzienyja pa radyjo. Supracoŭniki CRU prasili pieradavać jak maha bolš detalaŭ z dośviedu lehalizacyi i dziejnaści hrupy, jakija mahli dapamahčy ŭ padrychtoŭcy nastupnych ahientaŭ. Skončvaŭsia list niečakanaj frazaj: «Kali viedajecie, napišycie, što zdaryłasia ź Vituškam». (Jak vynikaje z paźniejšych dakumientaŭ, list «ad Vostrykava» na Zachad sapraŭdy pryjšoŭ, ale ź niajasnych pryčynaŭ amierykancy nie zdoleli svoječasova pierachapić i pračytać zašyfravanuju ŭ im infarmacyju.)

U dakładzie ad 8 kastryčnika 1953 hoda paviedamlałasia, što hrupa musiła naładzić suviaź z «mifičnymi hrupami supracivu, jakija, jak miarkuje Rada BNR, znachodziacca ŭ aznačanym rajonie», ale nie zdoleła ich vyjavić — u vyniku aŭtary tekstu sumniavalisia, što dalejšaje supracoŭnictva ŭ miežach prajekta budzie paśpiachovym. Taksama adznačałasia, što luboje supracoŭnictva z Radaj BNR varta spynić, pakul nie budzie sabranaja dadatkovaja infarmacyja, kab upeŭnicca, što jaje prychilniki nie parušajuć kanśpiracyju albo nie znachodziacca ŭ kantakcie z savieckaj raźviedkaj (u hetaj praviercy byŭ zadziejničany taksama «tajemny partnior» u Ńju-Jorku, jaki mieŭ dostup da archivaŭ BNR).

«Rahula zabranzavieŭ»

U studzieni 1954-ha supracoŭnik CRU u liście da kalehi narakaŭ, što Rahula, chacia i atrymlivaje poŭny zarobak ad CRU, nasamreč štodzień pa vosiem hadzinaŭ zaniaty ŭ klinicy, i tamu nie nadaje ŭvahi spravam raźviedki. Padčas asabistaj sustrečy amierykaniec byŭ uražany jahonymi drobiaznymi piarečańniami i tatalnaj niekampietentnaściu ŭ temach, jakija abmiarkoŭvajucca: «zdajecca, jon zabranzavieŭ». Chacia, pavodle słovaŭ ahienta CAMBISTA-11, «usia «dvanaccatka» infarmavanaja nastolki ž», jak Rahula.

Tym časam praciahvałasia padrychtoŭka ahientaŭ dla čarhovaj biełaruskaj hrupy, jakaja musiła być pierakinutaja ŭ BSSR. Adnym z desantnikaŭ mieŭ być Lavon Karaś, adnak užo ŭ spravazdačy za luty 1954-ha adznačałasia, što desantavańnie jaho ŭ składzie hrupy niepažadanaje — pieradusim z toj pryčyny, što jon vałodaŭ kanfidencyjnaj infarmacyjaj ab hrupie Vostrykava. Adnak zališniaja abaznanaść Karasia była tolki viercham ajśbierha — CRU pieradusim vinavaciła ŭ «parušeńni elemientarnych pryncypaŭ kanśpiracyi» Barysa Rahulu, jakoha na toj čas adchilili ad vykanańnia abaviazkaŭ, chacia praciahvali vypłočvać zarobak. Jak my ŭžo zhadvali ŭ papiarednich materyjałach, Karaś u vieraśni 1954 hoda byŭ znojdzieny miortvym pry tajamničych abstavinach.

U spravazdačy CRU ad sakavika 1954 hoda adznačałasia, što paśla stvareńnia arhanizavanaj padpolnaj sietki ŭ BSSR Vostrykavu varta prapanavać pierabracca na Zachad, pierajšoŭšy miažu z Narviehijaj. Na kaniec 1954 hoda pravierka biaśpieki dalejšaha supracoŭnictva z Radaj BNR była amal zavieršanaja, i ź viartańniem ahienta z SSSR musiła być pryniataje kančatkovaje rašeńnie — ci varta naohuł praciahvać takoje supracoŭnictva.

Usio stała jasna

Da studzienia 1955 hoda ad imia hrupy pryjšło 65 radyjopaviedamleńniaŭ — apošnija ź ich utrymlivali tolki narakańni na niadbałaść i nieprychilnaść amierykancaŭ, zatym suviaź spyniłasia. U hety čas kiraŭnictva CRU było ŭžo amal upeŭnienaje, što hrupa znachodzicca pad savieckim kantrolem.

Na vypadak, kali desantniki sapraŭdy patrapili ŭ savieckuju pastku, CRU płanavała zachoŭvać maŭčańnie i ŭstrymlivacca ad kamientaroŭ. Urad ZŠA musiŭ adkidać usie abvinavačańni, prytym imknučysia vykarystoŭvać lubuju infarmacyju, jakaja kampramietavała b saviecki bok. Usiu adkaznaść za dziejnaść hrupy mieła ŭziać na siabie Rada BNR, jakaja ŭ vypadku nieabchodnaści musiła paviedamić, što ŭdzielniki hrupy trapili ŭ BSSR biez usiakaj čužoj dapamohi šmat hadoŭ tamu, «a jašče lepš — što jana była pakinutaja i dziejničała z časoŭ vajny». Rada mieła taksama zajavić, što vykrytyja ahienty — «nie adziny antykamunistyčny elemient u BSSR, dadaŭšy, što tyja, chto zastaŭsia, buduć praciahvać niaspynnaje zmahańnie z kamunistyčnymi ŭzurpatarami Biełaruskaj Respubliki».

Adna z publikacyj u «Kamsamolskaj praŭdzie», pryśviečanaja desantu Rady BNR.

«Pamierci svajoj śmierciu»

2 studzienia 1957 hoda Mikoła Abramčyk patelefanavaŭ supracoŭniku CRU i paprasiŭ ab terminovaj sustrečy. Jon byŭ u panicy: u śniežańskich numarach «Kamsamolskaj praŭdy» za 1956 hod źjaviŭsia raspovied pra ŭsiu epapieju «hrupy čaćviarych», jaki ŭ karotkaj formie pierakazali New York Times, Herald Tribune i New York Post. Abramčyk nie moh schavać svajoj razdražnionaści, kali supracoŭnik skazaŭ, što ŭpieršyniu čuje ab hetym. Sam Abramčyk daviedaŭsia ab publikacyi ad savietołaha Alaksandra Dalina i ciapier ličyŭ, što Rada BNR vymušanaja dać abviaržeńnie, bo ŭ artykułach zhadvalisia jahonaje i Rahuleva proźviščy. Adnak, źviazaŭšysia z načalstvam, surazmoŭca Abramčyka pačuŭ, što savieckija abvinavačańni lepš ihnaravać — «hetaja sprava musić pamierci svajoj śmierciu».

Naastaču Abramčyk nie praminuŭ nahadać, što spraŭdzilisia jahonyja padazreńni ŭ suviazi z savieckimi śpiecsłužbami kliŭlendskaha litaratara Alesia Zmahara-Jaceviča — jon nibyta viedaŭ ab zachopie hrupy da źjaŭleńnia savieckich publikacyj i vioŭ siarod biełarusaŭ antybeneeraŭskuju prapahandu, śćviardžajučy, što Abramčyk i Rahula vypraŭlali ludziej na viernuju śmierć, a sami prysabiečvali abiacanyja im u jakaści strachoŭki hrošy.

Analizujučy publikacyi ŭ «Kamsamolskaj praŭdzie», amierykancy pryjšli da vysnovy, što ŭdzielnikam hrupy zdradziŭ Arciušeŭski — tolki jamu byli viadomyja zhadanyja ŭ artykule «mietady rekrutacyi» ahientaŭ CRU ŭ Brytanii. Takaja vysnova była zroblenaja, bo ŭ tekście ničoha nie zhadvałasia ab mietadach viarboŭki ŭ Luvenie, jakija byli viadomyja Vostrykavu dy Kaściuku — «pakolki hetaja infarmacyja jašče bolš kampramietujučaja… jość adčuvańnie, što savieckim śpiecsłužbam nie ŭdałosia ŭziać [Vostrykava i Kaściuka] žyvymi albo złamać ich». Zastajecca tolki zdahadvacca, jakija mienavita mietady mielisia na ŭvazie. U lutym 1957 hoda Rada BNR atrymała čarhovy ŭdar: Abramčyk daviedaŭsia, što ŭ Anhlii źjaviłasia žančyna z SSSR, jakaja raspaviała pra aryšt Janki Filistoviča, los jakoha ŭvieś hety čas zastavaŭsia nieviadomym.

U vieraśni 1957 źjavilisia ŭ spravie AEQUOR i kopii publikacyjaŭ u mienskaj «Źviaździe» ad 27 maja — 25 červienia, dzie była apublikavanaja apovieść Makara Paśladoviča «Pa voŭčych ściežkach», jakaja apisvała dziejnaść i zachop savieckimi śpiecsłužbami Janki Filistoviča. Napačatku 1958 hoda paryžskija kniharni byli zavalenyja asobnikimi knihi «Kvadrat B-52», jakaja raspaviadała ab vykryćci savieckimi čekistami «hrupy čaćviarych». Dačynieńni pamiž CRU i Radaj BNR rabilisia ŭsio bolš chałodnymi.

Čutki na čutkach

Tym časam u studzieni 1959 Kastuś Miarlak, kolišni intendant bataljona Rahuli, paviedamlaŭ amierykanskaj raźviedcy, što jamu stała viadomaja peŭnaja infarmacyja ab hrupie ad žančyny, jakaja viedała jaho i Kaściuka z časoŭ navučańnia ŭ Navahradskaj himnazii i niadaŭna pierabrałasia z SSSR u Polšču, a adtul prylacieła ŭ ZŠA. Pavodle raspoviedu ŭciakački, Kaściuk źjaviŭsia ŭ jaje domie ŭ Navahradku ŭ žniŭni 1954 hoda (z dataj, jak i z mnohim inšym u jaje raskazach, mahła być błytanina) u formie savieckaha majora i paprasiŭ dapamohi i prytułku. Jon paviedamiŭ, što jamu ź siabrami ŭdałosia zabić savieckaha «vysokapastaŭlenaha aficera» padčas vajskovych vučeńniaŭ. Žančyna śćviardžała, što, jak joj udałosia daviedacca paźniej ad vajskoŭcaŭ, jakija žyli ŭ jaje chacie, zabitym byŭ maršał Savieckaha Sajuza Siamion Cimašenka (nasamreč, jon pamior svajoj śmierciu ŭ 1970 hodzie). Kaściuk byŭ addadzieny za heta pad sud, pakajaŭsia, vydaŭ svaich supolnikaŭ i prasiŭ ab litaści, ale ŭ apošni momant pierad pakarańniem śmierciu vyhuknuŭ «Žyvie Biełaruś!» i «Dałoŭ savieckich pryhniatalnikaŭ». Hety ŭčynak nibyta vyklikaŭ masavyja biesparadki ŭ Baranavičach. Jak vynikaje ź inšych dakumientaŭ u spravie Mierlaka, hetuju infarmacyju paviedamiła Matrona Mazura — ciešča Jazepa Sažyča. Jana raspaviała i pra raskryćcio ŭ Navahradku padpolnaj moładzievaj arhanizacyi (mahčyma, majecca na ŭvazie Sajuz vyzvaleńnia Biełarusi, jaki dziejničaŭ u 1946—1947 hadach). Žančyna taksama pryhadała, jak uviesnu 1954 hoda pačuła ad savieckich aficeraŭ, što ŭ kazarmach u Skrydlevie pad Navahradkam sałdaty zahinuli, źjeŭšy ježy z katła, u jaki była padkładzienaja atruta, i analiz nibyta pakazaŭ, što jana była amierykanskaj vytvorčaści.

Uletku 1960 hoda Radzie BNR była vypłačanaja poŭnaja suma strachoŭki, jakaja vyznačałasia na vypadak hibieli ŭdzielnikaŭ hrupy — 32 tysiačy dalaraŭ. Rada mierkavała vydatkavać hetyja hrošy na pabudovu «miemaryjalnaha centra» ŭ pamiać hierojaŭ, palehłych u zmahańni za niezaležnaść Biełarusi, u tym liku ŭdzielnikaŭ hrupy. Supracoŭniki amierykanskaj raźviedki, adnak, vykazvali ździŭleńnie, što hetyja hrošy buduć patračanyja takim nieadpaviednym čynam: «Zdajecca, takuju prystojnuju sumu lepš było b patracić na akcyi suprać Savietaŭ, čym na stvareńnie miemaryjała niedzie ŭ volnym śviecie».

Doŭhi los

10—14 listapada 1955 hoda Vajskovy trybunał Biełaruskaj vajskovaj akruhi prysudziŭ Cimocha Vostrykava i Hienadzia Kaściuka da 25 hadoŭ źniavoleńnia, jakoje jany adbyvali ŭ Mardovii. Mienavita tam byli źniatyja epizody z udziełam desantnikaŭ, jakija ŭvajšli ŭ saviecki prapahandyscki film 1962 hoda «Ludzi z čornymi dušami», pryśviečany dziejnaści biełaruskich nacyjanalistaŭ padčas niamieckaj akupacyi i na Zachadzie. Kaściuk nieŭzabavie paśla hetaha mocna zachvareŭ i pamior — jak mierkavaŭ Vostrykaŭ, heta taksama zdaryłasia nievypadkova. Sam jon budzie vyzvaleny ŭ 1975 hodzie, paśla 23 hadoŭ źniavoleńnia. Pamior Cimoch Vostrykaŭ u Homieli 13 listapada 2007 hoda. Jon paśpieŭ pabačyć Biełaruś niezaležnaj — dziela čaho kaliści ŭviazaŭsia ŭ vialikuju hulniu vialikich dziaržaŭ i pakłaŭ svaju maładość. A amierykancy, u svaju čarhu, stroha vytrymali svoj abaviazak i paśla krachu SSSR vypłacili siamji Vostrykava naležnuju sumu strachoŭki z ulikam hihanckich pracentaŭ, što nabiehli za hady źniavoleńnia.

Praciah budzie.