Alaksandr Łukašenka, naviedvajučy Paleski dziaržaŭny radyjacyjna-ekałahičny kaledž u Chojnikach, daŭ daručeńnie Banku raźvićcia Siarhieja Rumasa adnavić Turaŭski kryž.
«Hetyja čatyry ikonki ŭ vučonaha, jaki znajšoŭ ich. Jany zachavalisia. My hatovyja vykarystoŭvać ich na kryžy, jaki my adnovim ŭ bližejšy čas», — padkreśliŭ Łukašenka.
«Naša Niva» pasprabavała razabracca ŭ hetym pytańni razam z doktaram histaryčnych navuk, najlepšym znaŭcam historyi Turava Piatrom Fiodaravičam Łysienkam. Tym samym historykam, jaki znajšoŭ ikonki ŭ Turavie.
Piatro Łysienka z rekanstrukcyjaj kryža. Fota sb.by.
«Usie viedajuć pra kryž Jeŭfrasińni Połackaj, heta samaja słavutaja relikvija biełaruskaja. Usie viedajuć pra kopiju, jakuju stvaryŭ u Breście Mikałaj Kuźmič. Adnak u toj samy čas padobnyja kryžy isnavali va ŭsich jeparchijach. I svoj jeparchijalny kryž mieŭ taksama Turaŭ, chaj i nie taki bahaty, jak połacki.
Najchutčej, što jon źnik pry ziemlatrusie 1230 hoda. Heta byŭ mahutny ziemlatrus u Rumynii, mahčyma, u 8 bałaŭ, jaki dakaciŭsia da Turava. Toj ziemlatrus źniščyŭ u Kijeva-Piačorskaj łaŭry ŭ Kijevie Uśpienskuju carkvu, Michajłaŭskuju carkvu. Byŭ paškodžany chram va Uładzimiry. Turaŭski jeparchijalny chram znachodziŭsia na słabym padmurku, tamu jon byŭ źniščany całkam.
U 1962 hodzie padčas raskopak na turaŭskim dziadzincy mnoj byli znojdzienyja śvincovyja ikonki XII stahodździa, na adnoj ź jakich byŭ Kiryła Turaŭski. Ja vykazaŭ mierkavańnie, što jany mohuć być ad jeparchijalnaha kryža, jaki byŭ źniščany i pierałamany ŭ razvalinach. Maju teoryju nichto nie abvierh.
My razam z synam Fiodaram, kali jon jašče byŭ školnikam, zrabili rekanstrukcyju hetaha kryža. Na dobruju rekanstrukcyju nie było ni materyjalnych srodkaŭ, ni mahčymaściaŭ. Nie znajšli dobraha sponsara. Adnak nami ŭznoŭleny kryž u naturalnuju vieličyniu. I kali kryž Kuźmiča — heta absalutny navadzieł, to ŭ našym kryžy prysutničajuć tyja samyja sapraŭdnyja ikonki ad daŭniaha kryža», — dzielicca ŭražańniami Piotr Łysienka.
Pa słovach Piatra Łysienki, isnuje jašče adzin kryž, jaki varta ŭznavić u staražytnym horadzie. Heta — kamienny kryž, jaki byŭ znojdzieny pry raskopkach na dziadzincy ŭ Turavie ŭ 2004 hodzie.
«Heta kryž XVI stahodździa, šeść mietraŭ uvyšyniu. Kali pamiatajecie, to byŭ taki namieśnik ministra kultury Hradziuška, jaki paśla naviedvańnia Turava ŭ 2005 hodzie daŭ zahad zakapać toj kryž. Miascovy ž staršynia rajvykankama pasłuchaŭsia, navat archieołahaŭ nie vyklikali. My navat nie viedajem, jakim čynam zasypali toj kryž.
Mahčyma, dobra było b adnavić abodva turaŭskija kryžy», — padsumoŭvaje Piatro Fiodaravič Łysienka.
