Banier u Čornym Ručai pierad Padśvillem
Pajšoŭ u kramu pa kavu. Doždž — jak ź viadra!
— Dobry dzień!— kažu pradaŭščycy, jak tolki ŭvajšoŭ u kramu.
— Dy jaki jon dobry!— piarečyć dziaŭčyna.
— Narmalovy, hryby buduć! — uśmichajusia joj. — Vuń, učora pad viečar žonka z dačkoj pajechali ŭ Hałubickuju pušču. Nasadziła kožnaja pa viadru lisičak, nie sychodziačy z adnaho miesca, jašče j pa torbie ŭ dadatak naźbirali. I siabroŭka była razam ź imi, taksama — viadro i torba.
— A miadźviedzi nie pahaniali ŭ puščy?— pytaje pradaŭščyca.
— A što, i ŭ hetym hodzie znoŭ niekaha pahaniali miadźviedzi?
— Maju susiedku. Pajechała ŭ Čorny Ručaj1 hryby źbirać… Čuje — les traščyć! Hlanuła — miadźviedź! Braznuła viodry vobziemlu i, spałochaŭšysia, pabiehła, miadźviedź ža sam ad strachu, łamajučy sušniak, pabieh u inšy bok! Skazała — bolš u les nikoli, ni nahoj!
— Znoŭ hety Čorny Ručaj! — kažu. — Štohod žachlivyja apaviadańni. Niby viestki z frontu!
Siabroŭka majoj dački Alena, cyrulnik, pryjšła ładzić pryčosku.
— Maje baćki z małodšaj siastroj pajechali ŭ Čorny Ručaj, na lasnoje voziera, šašłyki smažyć,— apaviadaje jana. — Pasmažyli. Nakryli palanu. A tut na pach z huščaru vychodzić miadźviedź. Ad strachu schavalisia ŭ aŭto i z žacham nazirali… Miadźviedź što nie źjeŭ, toje nadkusiŭ. I pajšoŭ.
Dažylisia! Dakacilisia! U časy Vialikaha Kniastva Litoŭskaha ŭ hetym Čornym Ručai, praź jaki prabiahaje Alhierdaŭ Šlach, hłybockija rekieciry-rabaŭniki nie prapuskali nivodnuju karetu, chaj by i karaleŭskuju, abirali da nitki! Ale ŭ vandroŭnika byŭ šaniec zastacca žyvym, kali dobraachvotna addasi… A ciapier idzieš u hryby, jak u apošni šlach! Možaš i sam patrapić u charčovy łancužok niejkaha drapiežnika ŭ jakaści śniadanku. Nie źjaduć ciabie, dyk abiaruć darešty, jak rybaka na race Śvilica, — miadźviedziu pryhlanulisia jaho padleščyki.
Tut da miesca pryhadvajecca adzin vypadak… Patrapiŭ aŭtar paru hadoŭ tamu ŭ pałatu hłybockaj lakarni… Pałata ž mužčynskaja! Adny bujna pamiešanyja, to bok palaŭničyja, inšyja drobna pamiešanyja, to bok rybaki. Havorki za apoŭnač!
— Moj baćka stajaŭ sa strelbaj u zasadzie la Prazarok,— apaviadaŭ adzin pacyjent. — Sabaki pahnalisia ŭ kukuruzu za dzikami. Tolki brech staić. Palaŭničyja čakajuć, što sabaki vyhaniać dzikoŭ na ich. Raptam jak zachistałasia kukuruznaje pole, niby jaho tarnada kałašmacić… Vybiahajuć čatyry miadźviedzi — miadźviedzica i miedźviedzianiaty. Niasucca na baćku, a ŭ taho i movu adniało, i nohi ad strachu zdranćvieli, staić z ružžom, jak statuja. Tolki kašlaje, kab miadźviedzica pačuła, dy nie staptała, prabiehła mima… Abyšłosia!
Potym, praz paru miesiacaŭ, telefanuje Marjan, druhi dzied majoj unučki, palaŭničy.
U dvor Tavarystva palaŭničych i rybałovaŭ pryvieźli vaŭka, jaki teraryzavaŭ viosku Čaški. Zabili. Možaš schadzić sfotkać.
Jak patłumačyŭ tady staršynia tavarystva, žychary Čaškoŭ bajalisia chadzić u les pa hryby i jahady, i ŭsialak pierachoŭvali svojskuju žyviołu. Prasili nas, palaŭničych, dać rady z vaŭkom. A voŭk ža nie takaja ž durnaja žyvioła, što sama pryjdzie na mušku palaŭničamu. Dy j zima biaśśniežnaja! A tut na 25 sakavika vypaŭ pieršy śnieh. Vyjavili ślady, zrabili zasadu, vysačyli…
A ci možna vieryć va ŭsie hetyja bajki pra miadźviedziaŭ?— pytaje aŭtar u staršyni.
Jość miadźviedzi, šmat rysiaŭ, voś i vaŭka zastrelili! I pačaŭ — słova ŭ słova — apaviadać pra toj vypadak z palaŭničymi pad Prazarokami…
— Vy ž, tolki nie napišycie, što miadźviedzi vybiehli z kukuruzy! Heta ž byŭ kastryčnik! A kukuruzu nie ŭbrali! Niekamu za heta papadzie!
Ładna, z-za daŭnaści hadoŭ chto tam budzie ciapier vyśviatlać — adkul vybiehli…
***
Čorny Ručaj — uročyšča, lasny masiŭ za 9 km ad Hłybokaha, dachodzić da Padśvilla. Ad Hałubickaj puščy adrezany čyhunkaj Połack-Maładečna i darohaj Padśville-Hałubičy. Pa ŭskrajku lasnoha masivu prachodzić šaša Połack-Vilnia, pry joj — vialikaje voziera Akuniova i adzin z hłybockich haradskich plažaŭ.
