Zhodna z dadzienymi Nacyjanalnaha statystyčnaha kamiteta Biełarusi, čakanaja praciahłaść žyćcia pry naradžeńni ŭ Biełarusi z 1995 pa 2015 hod uzrasła z 68,6 da 73,9 hadoŭ (na 5,3 hadoŭ). Pavieličeńnie praciahłaści žyćcia moža śviedčyć pra palapšeńnie jakaści žyćcia, miedycynskaha absłuhoŭvańnia, bolš daskanałuju dyjahnostyku chvarob, źmianieńnie zvyčak hramadstva i inšyja pryčyny.
Cikava paraŭnać hetyja ličby z suśvietnymi: jak za 20 hadoŭ źmianiałasia praciahłaść žyćcia ŭ śviecie, u tym liku ŭ krainach-lidarach i krainach-aŭtsajdarach. Dla paraŭnańnia ličbaŭ my vykarystoŭvali źviestki Suśvietnaha banka (SB).
Čakanaja praciahłaść žyćcia va ŭsim śviecie
Zhodna z dadzienymi SB, čakanaja praciahłaść žyćcia va ŭsim śviecie z 1995 pa 2015 pavialičyłasia z 66,3 da 71,9 hoda (na 5,6 hoda). Amal va ŭsich krainach śvietu hety važny pakazčyk uzros, akramia takich krain, jak Lesota i Siryja, jakija stali achviarami surjoznych vajskovych kanfliktaŭ abo epidemii ŚNIDa.
Suśvietny bank zajmajecca padlikam čakanaj praciahłaści žyćcia nie tolki pa asobnych krainach, ale i pa hieahrafičnych zonach, ekanamičnych sajuzach i hrupach krain u zaležnaści ad uzroŭniu ich dabrabytu.
Vidavočna, što krainy z samym vysokim uzroŭniem dachodu majuć i samuju vysokuju praciahłaść žyćcia.
Cikava toje, što ŭ biednych krainach praciahłaść žyćcia vyrasła bolš, čym u zamožnych. Heta nie dziŭna, tamu što praciahłaść žyćcia ŭ biednych krainach była nizkaj u pieršuju čarhu z-za vysokaj dziciačaj śmiarotnaści i prablemaj z dostupam da čystaj pitnoj vady. Navat častkovaje vyrašeńnie hetych prablem dazvoliła istotna pavialičyć praciahłaść žyćcia ŭ samych biednych krainach.
|
| 1995 | 2015 | + |
| Krainy ź nizkim dachodam | 50,6 | 62,0 | 11,4 |
| Krainy z dachodam, nižejšym za siaredni | 61,2 | 67,7 | 6,5 |
| Krainy ź siarednim dachodam | 65,3 | 71,1 | 5,8 |
| Krainy z dachodam, vyšejšym za siaredni | 69,4 | 75,1 | 5,7 |
| Krainy z vysokim dachodam | 76,3 | 80,7 | 4,4 |
Chto ŭ aŭtsajdarach?
Jak u 1995, tak i ŭ 2015 hadach siarod aŭtsajdaraŭ pa čakanaj praciahłaści žyćcia — krainy «čornaj» Afryki.
Top-5 aŭtsajdaraŭ na 1995 hod vyhladaŭ tak:
- Ruanda: 1995 hod — 32, 2015 — 66,6
- Śjera-Leone: 1995 — 35,7, 2015 — 51,4
- Anhoła: 1995 — 43,1, 2015 — 61,2
- Zambija: 1995 — 43,2, 2015 — 61,3
- Uhanda: 1995 hod — 44,3, 2015 — 59,5
Dla ŭsich hetych krain charakterny adnolkavyja prablemy: biednaść, zrujnavanaja vojnami i pieravarotami ekanomika, palityčnaja niestabilnaść, prablemy z dostupam da čystaj pitnoj vady, niedachop vakcyn i inšych miedykamientaŭ.
Za 2015 hod top aŭtsajdaraŭ vyhladaje inakš, ale ŭsio roŭna tam znachodziacca tolki krainy «čornaj» Afryki.
- Centralna-Afrykanskaja respublika (51,4)
- Śjera-Leone (51,4)
- Čad (52,6)
- Nihieryja (53)
- Kot-dJIvuar (53,1)
A chto ŭ lidarach?
Siarod krain-lidaraŭ nijakich źmien za 20 hadoŭ amal nie adbyłosia.
U 1995 hodzie pieršaja piaciorka vyhladała tak:
- Japonija (79,5)
- Makaa (78,8)
- Šviecyja (78,7)
- Hankonh (78,8)
- Šviejcaryja (78,4)
A tak vyhladaje top-5 za 2015 hod:
- Hankonh (84,3)
- Japonija (83,8)
- Makaa (83,6)
- Italija (83,5)
- Ispanija (83,4)
Usie hetyja krainy abjadnoŭvaje vysoki ŭzrovień ekanamičnaha raźvićcia, miedycyny, jany znachodziacca va ŭmieranych i subtrapičnych klimatyčnych pajasach i ŭsie (akramia Šviejcaryi) majuć vychad da mora. Niahledziačy na vysokuju praciahłaść žyćcia ŭ hetych krainach užo ŭ 1995 hodzie, za 20 hadoŭ hetyja krainy zdoleli pavialičyć čakanuju praciahłaść žyćcia na 4—5 hadoŭ.
Jak źmianiałasia čakanaja praciahłaść žyćcia ŭ krainach-susiedkach?
|
| 1995 | 2015 | + |
| Polšča | 71,9 | 78,2 | 6,3 |
| Litva | 69,0 | 75,1 | 6,1 |
| Łatvija | 66,4 | 74,1 | 7,7 |
| Biełaruś | 68,6 | 73,9 | 5,3 |
| Ukraina | 67,1 | 71,2 | 4,1 |
| Rasija | 64,7 | 70,9 | 6,2 |
Va ŭsich krainach-susiedkach (za vyklučeńniem Ukrainy) čakanaja praciahłaść žyćcia pavialičyłasia bolš, čym u Biełarusi. Siarod krain-susiedak samy vialiki rost pakazała Łatvija, dzie čakanaja praciahłaść žyćcia pavialičyłasia ažno na 7,7 hoda, a bolš za ŭsio adstała Ukraina, dzie praciahłaść žyćcia ŭzrasła tolki na 4,1 hoda.
