Niekalki miesiacaŭ tamu na budynku vakzała ŭ miastečku Kruleŭščyna Dokšyckaha rajona paviesili šyldu z nadpisam «stancyja Kruleŭščyna». Dahetul visieła šylda «stancija Krulevŝizna».
Doŭhija hady z hetaj «Kruleŭščynaj-Krulaŭščyznaj» była dziŭnaja situacyja. Nazva miastečka i nazva čyhunačnaj stancyi adroźnivalisia na adnu litaru. A naohuł, stancyja źmianiała nazvu niekalki razoŭ za svaju historyju.
Ja naradziŭsia i pravieŭ dziacinstva ŭ Kruleŭščynie. Mały, naziraŭ za rucham ciahnikoŭ dy cikaviŭsia tym, što było na stancyi raniej — kali jana budavałasia, jak nazyvałasia, jakija čyhunačnyja złučeńni mieła. Zdajecca, z taho i naradziłasia maja cikaŭnaść da historyi i naohuł da navakolnaha śvietu. Tamu i historyju Kruleŭščyny i taho, jak źmianiałasia jaje nazva, vyvučyŭ padrabiazna.
Kali ŭ 1902—1906 hadach budavałasia Bałahoje-Siadleckaja čyhunka, stancyja była nazvanaja «Krulevŝina». Nazva stancyi była zapazyčana ad adnaho z navakolnych zaścienkaŭ, jaki ŭ krynicach 1784 hoda zhadvajecca jak «Chrulewszczyzna», h.zn. Chruleŭščyna, a na karcie-«trochviarstoŭcy» 1865 hoda padpisany «Krulevŝizna».
Staronka z raskładam ciahnikoŭ na linii Połack — Maładziečna na 1911 hod
Na stancyi byŭ zbudavany vakzał pavodle typovaha prajekta, pa jakim budavali vakzały na stancyjach IV kłasa ad Połacka da Siedlaca. Mnohija z tych vakzałaŭ byli pierabudavanyja ŭ 20-ja hady XX stahodździa (Kniahinin, Vilejka, Bahdanaŭ, Juraciški) abo, jak vakzał u Kruleŭščynie, źniščanyja padčas II Suśvietnaj vajny. Pačatkovy vyhlad najlepš zachavali vakzały na stancyjach Haŭja (Iŭjeŭski rajon) i Zahaćcie (Hłybocki rajon).
U 1912 hodzie Rasijskaja impieryja śviatkavała stahodździe vajny z Napaleonam. Jubilej zrabiŭ adbitak u čyhunačnaj tapanimicy. Ciapierašniuju stancyju Vaŭkavysk-Centralny nazvali «Bahrationovskaja» u honar adnaho z pałkavodcaŭ. 18 krasavika 1914 hoda nazva stancyi «Krulevŝina» była zamienienaja na «Siesłavino», u honar rasijskaha hienierał-lejtenanta Alaksandra Siasłavina, udzielnika vajennaj kampanii 1812 hoda.
Impieratar Mikałaj II abychodzić stroj hanarovaj varty 7-ha Sibirskaha korpusa na pieronie stancyi «Siesłavino». 7 lutaha 1916 hoda (21 lutaha pa hryharyjanskim kalendary). Fota photo.rgakfd.ru
U čas niamieckaj akupacyi ŭ 1918 hodzie nazva stancyi pisałasia «Seslawino». U listapadzie 1918 hoda Kruleŭščynu zaniali balšaviki, a ŭ žniŭni 1919 hoda — palaki. Palaki adrazu stali ŭžyvać pačatkovuju nazvu stancyi, ale ŭ polskaj viersii — «Królewszczyzna». Padobna, što nie było navat aficyjnaha zahadu ab pierajmienavańni, bo «Spis zmienionych nazw polskich stacyj kolejowych», jaki zafiksavaŭ navat źmienu napisańnia Parafjanowo na Parafjanów i Podświlje na Podświle, ničoha nie zhadvaje pra Kruleŭščynu.
Čyhunačniki pierad budynkam stancyi «Seslawino» padčas niamieckaj akupacyi ŭ 1918 hodzie. Fota facebook.com/Afmks.
U kancy 1919 ci pačatku 1920 hoda Kruleŭščyna atrymała pramoje čyhunačnaje złučeńnie ź Vilniaj. Dla hetaha była vykarystanaja trasa pryvatnaj vuzkakalejnaj čyhunki Novyja Śvianciany — Hłybokaje i linii, zbudavanyja rasijcami i niemcami padčas I Suśvietnaj vajny. Kruleŭščyna stała vuzłavoj stancyjaj i siadzibaj čyhunačnych słužbaŭ. Vakoł stancyi stała raści miastečka, nasielnictva jakoha z 1921 da 1938 hoda pavialičyłasia z 245 da 892 žycharoŭ. U Kruleŭščynie zbudavali kaścioł, dvuchpaviarchovuju muravanuju škołu, tartak i młyn, cahielniu, dy šmat budynkaŭ dla čyhunačnych słužbaŭ — budynki paravoznaha depo, darožnaha adździeła, ambułatoryi, słužbovyja žyłyja budynki. Čyhunačniki byli pieravažna palakami, prysłanymi z etničnaj Polščy.
17 vieraśnia 1939 hoda Kruleŭščynu zaniali Saviety. Savieckija čyhunačniki nie stali vyśviatlać ni pieršapačatkovyja, ni histaryčnyja nazvy — a tranślitaravali nazvy stancyj z polskaj movy. Hetak na Paazierji źjavilisia nazvy stancyj «Krulevŝizna», «Šarkovŝizna», «Polevačie».
Šeście ŭ honar adnaho z polskich dziaržaŭnych śviataŭ. Druhaja pałova 1930-ch. Na budynku vakzała — upryhožanaja zielaninaj šylda ŭ honar Juzafa Piłsudskaha, ustalavanaja ŭ 1931 hodzie. Fota z archivu siamji Hirulskich.
Stary budynak vakzała byŭ razburany padčas II Suśvietnaj vajny. Novy byŭ zbudavany ŭ pačatku 1950-ch. Jon uźviedzieny pavodle typovaha prajektu, jaki prymianiaŭsia na roznych stancyjach savieckich čyhunak. Identyčnyja budynki možna pabačyć nie tolki na stancyjach Ivacevičy, Biaroza-Kartuzskaja i Brest-Paleski, ale i, naprykład, na stancyi Kumiertau u rasijskim rehijonie Baškiryja.
U saviecki čas raniejšaja historyja Kruleŭščyny była zabytaja. Miascovyja krajaznaŭcy i nastaŭniki ličyli, što pieršapačatkovaj nazvaj stancyi była «Siesłavino». A nazvy «Kruleŭščyna» nibyta raniej nikoli nie było, a jaje prydumali ŭ 1921 hodzie palaki, nibyta kab ušanavać karala Stafana Batoryja, jaki ŭ 1579 hodzie išoŭ z vojskam praz hetyja ziemli. Hetak nam, vučniam, raskazvali ŭ škole. U 1962 i 1990 hadach byli inicyjatyvy viarnuć stancyi imia rasijskaha hienierała. Adnak heta nie ŭdałosia, nazvu «Siesłavina» dali tolki karotkaj vulicy na ŭskrainie miastečka. A potym ja pačaŭ vyvučać dakumienty pačatku minułaha stahodździa i vyśvietliŭ: nazva «Siesłavino» nie była pieršapačatkovaj.
Płomba ad hruzavoha vahona z nazvaj stancyi «Królewszczyzna». 1935 hod. Z kalekcyi aŭtara.
Žyvučy ŭ Kruleŭščynie, mnie davodziłasia dziasiatki razoŭ adkazvać na pytańnie: čamu stancyja nazyvajecca «Krulaŭščyzna», kali miastečka nazyvajecca Kruleŭščyna. Ciapier užo nie daviadziecca. U 2012 hodzie było zaćvierdžanaje narmatyŭnaje napisańnie stancyj na biełaruskaj movie. U raskładzie na sajcie čyhunki i na tablicy ŭnutry vakzała chutka stali pisać «Kruleŭščyna». Hetym letam šyldu «stancyja Kruleŭščyna» prymacavali i na budynku vakzała.
Na ruskaj movie nazva stancyi pa-raniejšamu pišacca «Krulevŝizna». Adnak ciapier Biełaruskaja čyhunka bolšaść infarmacyi dla pasažyraŭ — raskłady na stancyjach i prypynkach, abjavy ŭ ciahnikach, šyldy na budynkach stancyj — padaje na biełaruskaj movie. Tamu pasažyry nazvu «Krulevŝizna» buduć bačyć i čuć vielmi redka.
Budynak vakzała ŭ Kruleŭščynie. Červień 2015 hoda. Fota Uładzimira Sadoŭskaha.
