Kala dzieviaci miljonaŭ śmierciaŭ pa ŭsim śviecie ŭ 2015 hodzie byli źviazanyja z zabrudžvańniem, havorycca ŭ spravazdačy, apublikavanaj navukovym časopisam The Lancet, pra jakuju koratka piša VVS.
Getty
Amal usie hetyja śmierci zafiksavanyja ŭ krainach ź nizkimi abo siarednimi dachodami nasielnictva. U takich dziaržavach zabrudžvańnie moža stanavicca pryčynaj amal čverci ŭsich śmierciaŭ. Bolš za ŭsio pakutujuć ad zabrudžvańnia Banhładeš i Samali.
Najbolš značny ŭpłyŭ na zdaroŭje ludziej akazvajuć prablemy z pavietram — ź im źviazanyja dźvie traciny śmierciaŭ ad zabrudžvańnia.
U Bruniei i Šviecyi — samy nizki lik śmierciaŭ ad pryčyn, źviazanych z zabrudžvańniem.
Vialikaja častka hetych śmierciaŭ była vyklikanaja infiekcyjnymi zachvorvańniami, źviazanymi z zabrudžvańniem — takimi jak sardečnyja chvaroby, insulty i rak lohkich.
«Zabrudžvańnie — značna bolš, čym ekałahičnaja prablema. Heta hłybokaja i paŭsiudnaja pahroza, jakaja zakranaje mnohija aśpiekty zdaroŭja i dabrabytu čałavieka», — tłumačyć aŭtar daśledavańnia, prafiesar Filip Łandrihan z Škoły miedycyny Ikana Miedycynskaha centra Maunt-Sinaj u Ńju-Jorku.
Samy vialiki faktar ryzyki — zabrudžvańnie pavietra — spryjaŭ kala 6,5 młn zaŭčasnych śmierciaŭ. Heta ŭklučaje zabrudžvańnie jak sa źniešnich krynic, naprykład, ad vykidaŭ hazu, tak i ŭnutry chatnich haspadarak, naprykład, ad spalvańnia draŭniny abo vuhalu ŭ pamiaškańni.
Druhi najvažniejšy faktar — zabrudžvańnie vady — pryvioŭ da 1,8 młn śmierciaŭ, u toj čas jak zabrudžvańnie na pracoŭnym miescy źviazvajuć z 800 tysiačami śmierciaŭ pa ŭsim śviecie.
Kala 92% z hetych śmierciaŭ adbylisia ŭ biednych krainach, pryčym asabliva paciarpieli dziaržavy z rastučaj ekanomikaj, takija jak Indyja (piataje miesca siarod śmierciaŭ ad zabrudžvańnia) i Kitaj (16 miesca).
Rasija znachodzicca na 60 miescy ŭ rejtynhu, z 8,6% śmierciaŭ, źviazanych z zabrudžvańniem. Ukraina ŭ hetym śpisie na 85 miescy, Biełaruś — na 90.
U Złučanych Štatach — bolš za 5,8%, abo 155 tysiač śmierciaŭ mohuć być źviazanyja z zabrudžvańniem. U Brytanii — kala 8%, abo 50 tysiač śmierciaŭ.
Aŭtary daśledavańnia adznačajuć, što zabrudžvańnie pavietra značna macniej ŭpłyvaje na biednych ludziej — jak na žycharoŭ biednych krain, tak i na małamajomnych žycharoŭ bahatych dziaržaŭ.
«Zabrudžvańnie, biednaść, drennaje zdaroŭje i sacyjalnaja niespraviadlivaść hłyboka ŭzajemaźviazanyja», — kaža adzin z aŭtaraŭ dakładu Karci Sandzilja ź niaŭradavaj arhanizacyi Pure Earth («Čystaja ziamla»).
«Zabrudžvańnie pahražaje fundamientalnym čałaviečym pravam, takich jak prava na žyćcio, zdaroŭje, dabrabyt, biaśpiečnuju pracu, a taksama abaronie dziaciej i ŭraźlivych hrup nasielnictva», — tłumačyć jon.
Spravazdača stała vynikam dvuchhadovaha prajekta. Aŭtary apublikavali interaktyŭnuju kartu, jakaja ilustruje prablemu zabrudžvańnia va ŭsim śviecie.
