Ad Kamiernaj sceny Kupałaŭskaha teatra amal zaŭsiody čakaješ vyklikaŭ i ekśpierymientaŭ. Časam jany paddajucca razhadcy nie ź pieršaha razu, ale priemjera «Ziamla Elzy» ŭ vykanańni Aleny Hanum atrymałasia dosyć roŭnaj. U dobrym sensie hetaha słova.
Sama režysiorka Hanum vyznačaje žanr «Ziamli Elzy» jak «žyćcio», tym bolš siužetnaja linija pjesy, što była pakładziena ŭ asnovu, dla jaje sapraŭdy dosyć realistyčnaja: u niečym, jak raskazała Alena, jana padobnaja da losu jaje babuli.
Siužet pastanoŭki amal całkam paŭtaraje adnajmiennuju pjesu rasiejskaha dramaturha Jarasłavy Pulinovič, jakaja na dadzieny momant źjaŭlajecca vielmi papularnaj teatralnaj aŭtarkaj na prastory SND. U Biełarusi inšuju vizualiacyju tekstaŭ Pulinovič na dadzieny momant možna pahladzieć, naprykład, u Novym dramatyčnym teatry («Jak ja staŭ…»). Niechta moh by spytać: navošta takaja cikaŭnaść da čužych aŭtaraŭ, kali ŭ nas i svaich chapaje? Ale što zrobiš, kali ŭ Pulinovič atrymlivajucca takija dobra vypisanyja vobrazy i sceny? «Śviet mastactva šyroki. Ja liču, što treba słuchać čas, a nie vybirać dramaturha pa jaho terytaryjalnaj prynaležnaści», — kaža Alena Hanum.
Dziejańnie śpiektakla razhortvajecca ŭ biełaruskaj vioscy Zaviaźzie Viciebskaj vobłaści. Heta toje svajo, što Alena Hanum pryŭniesła ŭ pjesu z dazvołu aŭtarki: pieraniesła dziejańnie ŭ Biełaruś, zamianiŭšy hieahrafičnyja kaardynaty i dadaŭšy našych narodnych piesień (samo saboj, tekst pierakładaŭsia na biełaruskuju movu — rabiła heta Volha Babkova).
Hałoŭnaja hierainia Elza — 76-hadovaja žančyna, jakaja niadaŭna pachavała muža. Na dumku jaje adnaviaskoŭcaŭ i siamji ŭ składzie dački i ŭnučki z praŭnučkaj, z hetaj nahody Elza maje smutkavać i biedavać, siadzieć pierad partretam niabožčyka sutkami i nie znachodzić sabie miesca. Ale tak skłałasia, što Elza, dačka niemcaŭ, što pierajechali ŭ SSSR, nie bačyła ščaścia ni da zamužža (baćku, jaki choć i byŭ kamunistam, rasstralali), maci nakiravali ŭ pracoŭnuju armiju, a jaje — u dziciačy dom. Budučy muž byŭ tyranam i sknaram, jaki nie škadavaŭ tolki abrazaŭ (nakštałt «fašystki») i pabojaŭ dla žonki. Tamu, kali jaho nie stała, žančyna, možna skazać, upieršyniu ŭzdychnuła spakojna i atrymała mahčymaść pažyć dla siabie. Z banalnaha — nabyć tufli na abcasach, čaho raniej sabie dazvolić nie mahła.
Vytančanaja Elza (Zinaida Zubkova) i chipstar Vasil Ihnatavič (Uładzimir Rahaŭcoŭ).
Zrazumieła, heta nie daspadoby viaskovym pletkaram, šerym, usim, jak na adzin tvar. Ich režysiorka vielmi dobra ilustruje hukami i pozami kuryc: jak heta — pachavała muža i nie ŭbivajecca — kokoko! Jašče bolš susiedziaŭ raspalvaje navina, što Elza znajšła supolnuju movu z pažyłym nastaŭnikam, što niadaŭna pierajechaŭ u viosku. Aboje — udaŭcy, aboje nie bačyli ŭ žyćci śviatła, jany chutka pačynajuć razumieć adzin adnaho.
Dadatkovaja asałoda dla vušej u śpiektakli — biełaruskija pieśni.
«Kali ja žyła ŭ dziciačym domie, ja čakała mamu i vieryła, što dalej usio budzie značna lepš. Potym my žyli z mamaj, ja była školnicaj i viedała, što vielmi chutka ŭsio źmienicca. A potym, kali my pažanilisia ź Pieciem i ja naradziła svaju Volhu, ja pierastała vieryć. Zrazumieła, što ničoha nie budzie lepš. Što žyćcio — jano jak pajok u dziciačym domie. Dali tabie misku z pachlobkaj, i ješ jaje. Nie chočaš — inšaj nie budzie», — tłumačyć Elza novamu znajomamu Vasilu (jaki ŭ pastanoŭcy vielmi pachodzić na typovaha chipstara).
Ale jon pierakonvaje jaje ŭ tym, što vieryć u lepšaje nikoli nie pozna. Asensavaŭšy svaju supolnuju siłu, jany vyrašajuć ažanicca i pajechać vandravać, pradaŭšy majomaść. I voś u hetym pobytavym momancie svoj vyskał prajaŭlajuć svajaki starych. Im plavać na ščaście tych, chto ŭpieršyniu na jaho vyrašyŭsia, jany pieražyvajuć za svaje azadki, jakija mohuć zhubić dadatkovyja resursy dla bieskłapotnaha isnavańnia.
Jarčej za ŭsio ŭ śpiektakli hety vyskał prajaŭlajecca ŭ vykanańni Maryny Hardzijonak, jakaja hraje Volu, piacidziesiacihadovuju dačku Elzy. Jana, jak małoje dzicia, kidajecca ŭ nohi maci, patrabuje kinuć durnoje, žyć, jak i žyli, nie pakidać kryvinak u imia nieznajomca i tym bolš zabaraniaje pradavać chatu (choć u jaje jość svaja). Jana skuholić i ŭklučaje isteryku. Ničym nie lepš pavodziać siabie svajaki Vasila.
Znachodka tvorčaj kamandy — cełafanavyja pakiety na hałavu zamiest śpiecyjalnych šapačak dla vodnych pracedur.
Siamiejna-hrašovyja kanflikty adnaviaskoŭcy vyrašajuć u łaźni.
U pjesy jość svoj adnačasova čakany i niečakany finał, pra jaki nie varta spojleryć.
Śpiektakl ź jaho linijaj kachańnia i ramantykaj moh by pachodzić na tannuju mieładramu, ale hetaha ŭ Hanum, dziakuj bohu, nie vyjšła. A vyjšła pra mocnych i dobrych ludziej, na jakich chočacca być padobnymi (i lepiej usio ž nie adkładać važnyja źmieny da piensii).
Kvietki i vinšavańni z premjeraj.
Darečy, heta nie pieršaja pastanoŭka Aleny Hanum dla Kupałaŭskaha: užo jak dva hady na Kamiernaj scenie možna pahladzieć jaje «Šabany» pa knizie Alhierda Bachareviča. Ciapier ža jana pracuje jašče z adnym biełaruskim tvoram: stavić «Chrystos pryziamliŭsia ŭ Harodni» pavodle Uładzimira Karatkieviča sa studentami Akademii mastactvaŭ (kurs Viačasłava Paŭlucia).
Pra papiaredniuju premjeru ŭ Kupałaŭskim čytajcie tut:
«Da nas jedzie revizor!» Jak na scenie Kupałaŭskaha Pinihin pastaviŭ Hohala na trasiancy i z žančynami ŭ leapardavym
