Ccena sa śpiektakla kupałaŭcaŭ.
Dla mianie studentki, jakaja zusim niadaŭna ŭziała ŭ ruki knihu z novaj biełaruskaj dramaj (dzie ŭ tym liku byli i niestandartnyja teksty Pražko z maciukami, žyvoj, hutarkovaj i ni na što nie padobnaj movaj), taki teatr staŭ sapraŭdnym adkryćciom: jon nie byŭ padobny ni da čaho inšaha, što ja bačyła na scenach dziaržaŭnych teatraŭ da hetaha. Čym nie padobny? Dy ŭsim: tym, što na kamiernaj scenie pamiž hledačami i akciorami nie było čaćviortaj ścienki, prastatoj u dekaracyjach (jakija pry hetym vydatna vykonvali ŭsie ŭskładzienyja na ich funkcyi). Nu i, kaniečnie, samoj dramaturhijaj.
Potym adbyłosia padobnaje adkryćcio. I znoŭ na čytcy. Tady jašče adnu pjesu Pražko «Lohkaje dychańnie» staviŭ studencki teatr Instytuta žurnalistyki BDU «Hałava-naha». U toj čas va ŭsich recenzijach i repartažach z hetych imprez pastajanna zhadvali: narešcie i ŭ nas pačynajuć źviartać uvahu na ajčynnaha, talenavitaha dramaturha, u toj momant, kali ŭ toj ža Rasii (dzie jaho nie pieršy hod aktyŭna staviŭ, naprykład, Dźmitryj Vałkastrełaŭ) jon ledź nie boh novaj dramy. Praŭda, niejki čas heta byli ŭsiaho tolki čytki. Ale potym, narešcie, pajšli i paŭnavartasnyja śpiektakli.
Adzin ź ich (ura!) z 24 studzienia idzie na kamiernaj scenie Kupałaŭskaha: režysior Dźmitryj Ciško, vučań Mikałaja Pinihina, paznajomiŭsia z tekstam dramaturha kala 5 hadoŭ tamu i voś narešcie vyrašyŭ pastavić na scenie.
Dźmitryj Ciško. Fota kupalauski.by.
Siužet pjesy «Uradžaj» adnačasova prosty i składany. Historyja zusim standartnaja, žyćciovaja: čaćviora maładych ludziej u vosieńskim sadzie źbirajuć u draŭlanyja skryni uradžaj jabłykaŭ. Adnak niešta idzie nie tak: davieści spravu da kanca pieraškadžajuć to ŭłasnaja biestałkovaść, to kusučyja pčoły, to ćviki, jakija pa-zdradnicku vyvalvajucca sa skryń, a śledam za imi na ziamlu vysypajucca i tolki što sabranyja jabłyki…
Kaściumier Andrej Žyhur robić z hierojaŭ kopiju sučasnych modnikaŭ: krychu chipstaraŭ, krychu niefarmalaŭ, krychu navat viniška-cian.
Na ŭsiu hetuju baraćbu za ŭradžaj možna hladzieć sa śmiecham (i hledačy nasamreč śmiajucca z hratesknych, absurdnych scen), adnak heta tolki pieršy słoj teatralnaha torta.
Śpiektakl nie taki prosty, kab prosta schadzić na jaho i parahatać z udała razyhranych dyjałohaŭ. Tak, na scenie pierad nami zvyčajny maleńki čałaviek, cikaŭnaść da jakoha była charakternaja dla mnohich dramaturhaŭ-absurdystaŭ nakštałt Biekieta ci Ianeska, adnak kali ŭ apošnich jany byli prosta razhublenymi, to tut padajucca całkam zhublenymi: maleńki čałaviek dehradavaŭ da ŭzroŭniu adnakletačnaha arhanizma. Jon nie viedaje, jak zabić ćvik, nie viedaje pra sort jabłykaŭ biez huhła, i, zdavałasia b, prostyja zadačy nie prosta staviać jaho ŭ tupik — jany vyklikajuć isteryku i admaŭleńnie.
Asabliva pakazalnaj dla mianie ŭ hetaj isterycy ad ułasnaj biezdapamožnaści stanovicca eciud, kali hierainia Ira (Iłaryja Šaško), u jakoj pad kaniec dadajecca dadatkovaja «prablema» (niemahčymaść dalej pracavać praz zakładzieny nos), sama amal začyniajecca ŭ skryniu: «Ja ŭ domiku», — nibyta kaža jana, zakryvajučysia ad prablem darosłaha śvietu.
I dobra kali b infantylizm hetych hierojaŭ byŭ prosta zabaŭnym i biaskryŭdnym (uvohule, niama ničoha drennaha ŭ tym, kab rabić pamyłki, kali zasvojvaješ niešta novaje dla siabie). Ale tut jon pryvodzić da razbureńnia: nie atrymlivajecca sabrać jabłyki niepabitymi — i tak pojdzie, a dreva ŭvohule možna złamać.
Kali zhadvać, što dreva zvyčajna simvalizuje žyćcio, to sens śpiektakla nabyvaje zusim užo trahičnuju afarboŭku… Adnak vy možacie adšukać va ŭsim hetym svaje sensy.
Pakul ža idzie śpiektakl, možna śmiajacca. Na ruku hetamu hrajuć i krychu pryciahnutyja za vušy, na maju dumku, papsovyja ŭstaŭki z tok-šou i baksiorskim rynham. Upłyvaje na ahulnuju lohkaść i toje, što pjesa pierakładzienaja Marynaj Kazłoŭskaj na biełaruskuju movu: jak ni kruci, łajanka na joj hučyć kudy bolš miakka.
