Exit — multymiedyjny pierformans, jaki robić vialikaja kamanda artystaŭ, pad kiraŭnictvam Siarhieja Pajarkova, charyzmatyčnaha chareohrafa, viadomaha svaimi ekśpierymientalnymi pastanoŭkami ŭ ramkach roznych minskich chareahrafičnych tusovak. Exit — adzin z samych masavych pierformansaŭ u Minsku, paśla premjery 13 vieraśnia Ciarhiej Pajarkoŭ skazaŭ: «Spadziajusia, nas stanie jašče bolš..»
Prachodzić pierformans u ramkach Art-fiestyvalu «Mifałahiema tysiačahodździa» Alesia Rodzima. Tatalnaja ekspazicyja Rodzima zapaŭniaje ŭsiu prastoru vielizarnaha cecha Ok16. Karciny, takoje adčuvańnie, visiać paŭsiul, vielizarnyja pałotny navisajuć nad hledačom. Videamapinh padśviečvaje karciny ŭ roznych miescach, i ad hetaha tryvožnaja atmaśfiera karcin Rodzima jašče bolš uzmacniajecca. Vykarystoŭvajecca šmat śvietłavych akcentaŭ, zała aśviatlajecca to z adnaho boku, to ź inšaha (uźnikajuć kłasnyja efiekty, kali śviatło bje prama nad hałovami). Hledačy nie majuć peŭnych miescaŭ dla siadzieńnia, jany mohuć stajać abo chadzić, dzie zachočuć, i kali hublaješ uvahu padčas dziejańnia, karciny Rodzima dapamahajuć zasiarodzicca iznoŭ… Pa sutnaści, Exit možna nazvać imiersiŭnaj ekskursijaj pa «Mifałahiemie tysiačahodździa», choć, nakolki ja zrazumieŭ, dla arhanizataraŭ suviaź dvuch prajektaŭ u niejkaj stupieni ŭmoŭnaja.
Vystava Rodzima pryśviečana fienomienu bierlinskaha art-skvota «Tachieles», a Exit — padzieńniu Bierlinskaj ściany. U centry zały staić vialiki stoł-pastamient, na jakim padśviečana karta padzielenaha Bierlina. Ale niejkich kankretnych adsyłak da padziej, niejkaj vyraznaj siužetnaj linii, dramaturhii ŭ dziei niama. Heta takaja impresija pra razbureńnie Bierlinskaj ściany ŭ vyhladzie płastyčnych eciudaŭ.
Napačatku ja padyšoŭ da ŭvachodu ŭ zału, jon byŭ zaviešany vialikimi starymi dyvanami. Možna było prajści miž dyvanoŭ, a možna było praleźci praź dzirki, prarezanyja ŭ ich siaredzinie. Patrapiŭšy ŭnutr, ja atrymaŭ adrazu mocny pražektar u vočy. Zachodžu ŭ vialikuju prastornuju zału, adčuvaju razhublenaść, choć na vystavie ja ŭžo byŭ nie adzin raz. Ludzi pastupova zapaŭniajuć zału, kudy iści nie vielmi zrazumieła. Ź cikaŭnaściu razhladaju tych, chto zalez na palety i nievialikija podyumy: heta ŭžo artysty?
Pytańnie vielmi darečnaje, tamu što dziejańnie pačynajecca siarod natoŭpaŭ hledačoŭ. Raptam ja źviartaju ŭvahu na dziaŭčynu, jakaja kanvulsiŭna ruchaje rukami i nahami. Ja razumieju, što dziejańnie pačałosia. Vakoł pierformieraŭ adrazu ŭźnikajuć koły ŭvahi. Raptam zaŭvažaju, što vialikaja kolkaść ludziej nakiravałasia da stała, dzie namalavanaja karta Bierlina. Ludziej vielmi šmat, padabracca bližej u mianie nie atrymlivajecca. Zdaloku ja baču, što chłopiec i dziaŭčyna stajać z roznych bakoŭ stała i hladziać adzin na adnaho.
Ale mnie pašancavała, mienavita z majho boku pačaŭsia inšy płastyčny eciud. Niekalki pierformieraŭ stali prapaŭzać da stała jak raz pobač sa mnoj, natoŭp instynktyŭna rassunułasia, i ja apynuŭsia ŭ pieršych šerahach. Ja adrazu siadaju, jak heta pryniata na jeŭrapiejskich vuličnych fiestyvalach, i prapanuju sieści ludziam pobač sa mnoj, tak budzie lepš vidać ludziam za nami. Mianie nie słuchajucca. Mnie zdajecca, vielmi mnohija mohuć papraknuć arhanizataraŭ, maŭlaŭ, prastoru arhanizavana niezrazumieła, nie było ničoha vidać, choć pa vialikim rachunku, heta my sami arhanizavany niezrazumieła i pastajanna pieraškadžajem adzin adnamu. Heta niaŭmieńnie arhanizavacca robić umoŭny «uvachodny kvitok» na Exit značna daražejšym.
Artysty lažać na padłozie. Dziaŭčyna, jakaja staić la stała, dastaje sšytak, vyryvaje arkuš, i voś u jaje ŭ rukach akazvajecca papiarovy karablik. Takija ž karabliki raptam akazvajucca va ŭsich pierformieraŭ, hetymi karablikami jany «płavajuć» adzin pa adnym, padymajucca, karabliki płavajuć, płyvuć užo pa hledačach. Ja baču, jak artystka prapanuje karablik hladačcy, jakaja niajomka biare jaho i pakidaje, nie viedajučy, što ź im rabić. Padčas śpiektakla šmat razoŭ uźnikajuć momanty, kali hledačam nienastojliva prapanujuć stać častkaj dziejańnia. Niekalki čałaviek navat pahadzilisia i stanavilisia častkaj dziejańnia to tut, to tam. Na śpiektakl Exit uvachod volny, prosta heta cana, jakuju nie ŭsie chočuć płacić.
Dalej tema karablikaŭ praciahvajecca vialikaj scenaj z marakami i kapitanam, dziejańnie jašče niekalki razoŭ pranikaje ŭ inšyja łakacyi vialikaj zały (u adnym z epizodaŭ natoŭp hramić ŭ kucie stary aŭtamabil), ale asnoŭnaja historyja ŭźnikaje vakoł hetaha stała. Niekalki razoŭ padčas śpiektakla da jaho prylivajuć chvali pierformieraŭ, sprabujučy naładzić kantakt z dvuch bakoŭ, pakul u kancy heta narešcie nie atrymlivajecca.
Značyć, što Bierlinskaja ściana ŭ Exit — heta bolš pra pieraadoleńnie čałaviečaj razjadnanaści. Čałaviek vyhladaje ŭ hetych šmatlikich eciudach słabym, napałochanym, niedavierlivym. Usie hetyja słabaści nie tak lohka pieraadoleć, niešta ŭnutry nas nie daje nam być pravilnymi i dobrymi. U nas atrymajecca, kali my budziem praciahvać znoŭ i znoŭ.
Adsutnaść zładžanaha siužetu i niejkich histaryčnych adsyłak možna było b pastavić śpiektaklu ŭ paprok, kali b Siarhiej Pajarkoŭ staviŭ pierad saboj niejkuju kankretnuju zadaču, ale jana jak raz sfarmulavanaja maksimalna abstraktna: «Padzieńnie Bierlinskaj ściany stała jeŭrapiejskim simvałam baraćby i jadnańnia dvuch suśvietaŭ, sposabaŭ myśleńnia». Adkazy na pytańni, chto z kim zmahajecca i što za sposaby myśleńnia raptam byli abjadnany, zdajecca, dali b śpiektaklu vialikuju kanceptualnuju składnaść, a, moža być, naadvarot uskładnili by jaho. Mahčyma ŭ prastory cecha možna pakazać tolki takuju maksimalna abstraktnuju viersiju padziej 1989 hoda.
Što ŭ prajekcie atrymałasia, dyk heta stvaryć sapraŭdy maštabnuju dzieju, u jakoj zadziejničana niejkaja varjackaja kolkaść niezaležnych artystaŭ. Vizualna i muzyčna śpiektakl zachoplivaje i zabaŭlaje. I kali nastroicca na pravilnuju chvalu i nie biehać pa zale ŭ pošukach siužetnych źviazkaŭ, to možna stać śviedkam niemahčymaj pryhažości, nastolki atrymałasia artystam pahruzicca ŭ hetyja abstrakcyi pošuku mahčymaści kantaktu ludziej adzin z adnym.
Vyjście jość, jak by kažuć arhanizatary pierformansa, ale jano nie dajecca nam prosta tak.
Foty: FB-staronka mierapryjemstva
