Hałoŭnaja infarmacyjnaja pieradača na hramadzkim kanale TVP całkam praihnaravała masavuju prysutnaść biełarusaŭ u Vilni 22 listapada, a ŭ adnym z kadraŭ biełaruski ściah vydali za polski, piša Radyjo Svaboda.
Uračystaść pierapachavańnia lideraŭ i ŭdzielnikaŭ paŭstańnia 1863—1864 hadoŭ aśviatlałasia ŭ polskich ŚMI ścipła. Cyrymoniju tranślavali telekanał «Biełsat», jaki źjaŭlajecca častkaj hramadzkaj polskaj televizii TVP, a taksama kanały dla palakaŭ zamiežža — Polonia i TVP Wilno. Inšyja ŚMI pieradavali paviedamleńni ad infarmahienctvaŭ.
Prysutnych u Vilni polskich žurnalistaŭ, aktyvistaŭ i prosta ŭdzielnikaŭ cyrymonii ździviŭ i aburyŭ viečarovy efir hałoŭnaj infarmacyjnaj pieradačy TVP1 «Wiadomości».
Dyrektarka telekanału «Biełsat» Ahnieška Ramašeŭska-Huzy napisała ŭ Tvitery, što biełarusaŭ tam pradstavili «palakami ź Litvy».
«Byvajuć chviliny, kali čałavieka pierapaŭniaje. Kim byli hetyja ludzi ź bieł-čyrvona-biełymi ściahami, jakich byŭ taki natoŭp u Vilni, pytajecca ŭ mianie praz mesendžer kaleha z Hdańsku. A ja nie razumieju, čamu jon pytajecca. Siońnia ja pahladzieła «Wiadomości» i ŭžo viedaju. Mnie było soramna hladzieć učorašnija naviny. Praź miažu ŭ pracoŭny i chałodny dzień pryjechała masa biełarusaŭ ź bieł-čyrvona-biełymi ściahami. A pra heta nie było ani słova. Było soramna pierad litoŭcami, jakija arhanizavali ŭračystaści, pierad tysiačami biełarusaŭ, jakija prabivalisia praź miažu i stajali hadzinami na mocnym choładzie i jakich pradstavili «palakami ź Litvy». Pasył «Wiadomości» z učorašnich uračystaściaŭ u Vilni mała taho, što nia ŭtrymlivaŭ asnoŭnych faktaŭ, jakija byli bačnyja niaŭzbrojenym vokam, dyk vyhladaŭ tak, nibyta ŭ Polščy kiruje «Kanfederacyja» (nacyjanalistyčnaja kaalicyja ŭ Sejmie Polščy. — RS)».
Svaimi ŭražańniami ad prysutnaści ŭ Vilni i ad prahladu navinaŭ na kanale TVP1 padzialiŭsia sa Svabodaj analityk Instytutu Centralnaj Eŭropy Daminik Vilčeŭski. Pavodle jaho, kali b niechta ŭ Polščy chacieŭ daviedacca pra ŭračystaści ŭ Vilni i atrymlivaŭ infarmacyju tolki ź pieradačy «Wiadomości», to daznaŭsia b, što heta było pachavańnie vyklučna polskich hierojaŭ, pašanu jakim addali najpierš palaki.
«Adzin z reparteraŭ tak i skazaŭ: «Palaki nie padviali». Karcinka ŭračystaści ŭ TVP mieła mała supolnaha z tym, što ja pabačyŭ na ŭłasnyja vočy kala katedry i na vulicach Vilni. Litoŭcy nibyta byli tolki statystami, a biełarusaŭ polskaja hramadzkaja televizija nie zaŭvažyła».
U ahulnych planach hladač moh pabačyć bieł-čyrvona-biełyja ściahi, ale repartery za kadram padkreślivali masavy ŭdzieł palakaŭ. Na niekalkich kadrach možna było pabačyć abrezany biełaruski ściah, jaki pieratvaryli ŭ polski, abrezaŭšy nižniuju biełuju stužku.
Pavodle Vilčeŭskaha, na praktycy hladač nie zrazumieŭ, jakoje značeńnie majuć studzieńskija paŭstancy dla litoŭcaŭ i biełarusaŭ, i moh zrazumieć, što litoŭcy i biełarusy šanujuć polskich hierojaŭ.
«Ja nie chacieŭ by padazravać redaktaraŭ «Wiadomości» ŭ kiepskim namiery. Mahčyma, heta prosta adsutnaść viedaŭ i palonacentryzm. Na žal, na ŭrokach historyi praciahvajuć vučyć, što Reč Paspalitaja — heta Polšča, a jaje žychary — palaki ŭ siońniašnim značeńni. Nie havorycca pra šmatkulturnaść i šmatetničnaść toj dziaržavy, jakuju chacieli adradzić paŭstancy. Ja razumieju, što ŭspryniaćcie paŭstancaŭ moža ŭ kožnaha być roznym, ale ŭ histaryčnym dyjalohu havorka idzie nie pra toje, kab znajści ahulnuju pazycyju. Sens u tym, kab vysłuchać i sprabavać zrazumieć druhi bok. Hetaha ŭ materyjałach «Wiadomości» nie było, i tamu słovy pra toje, što «nas jadnaje historyja» i što «polska-litoŭskija adnosiny jašče nikoli nie byli takimi dobrymi, jak ciapier» (pra što kazali repartery), hučać na hetym fonie troški niepraŭdziva», — kaža Daminik Vilčeŭski.
Prysutny na vilenskaj cyrymonii haradzki aktyvist ź Biełastoku, siabra Instytutu haradzkoj aktyŭnaści Radosłaŭ Puśko ŭ interviju Svabodzie nazvaŭ siužet polskaj hramadzkaj televizii prapahandaj, jakaja «časam nia vielmi adroźnivajecca ad režymnaj televizii Łukašenki».
«Materyjał, jaki byŭ pakazany ŭ hałoŭnym vypusku «Wiadomości» 22 listapada, na žal, jość praciaham kiepskaj televizijnaj prapahandy, jakoj užo davoli daŭno zajmajecca polskaja hramadzkaja televizija. Na ŭračystaści ŭ Vilni prybyła vialikaja kolkaść hramadzian Biełarusi ź bieł-čyrvona-biełymi ściahami, i ich prysutnaść była vidavočnaja. Škada, što vidavočnaje dla inšych nie vidavočnaje dla prapahandystaŭ (jakich časam nazyvajuć žurnalistami) u TVP. Materyjał ad 22 listapada pra pachavańnie hierojaŭ šmatnacyjanalnaj Rečy Paspalitaj śviedčyć pra toje, što polskaja hramadzkaja televizija časam nia vielmi adroźnivajecca ad režymnaj televizii Łukašenki».
U interviju Svabodzie dyrektarka «Biełsatu» Ahnieška Ramašeŭska-Huzy kaža, što polskija kanały nie vysyłali ŭ Litvu svaich karespandentaŭ i amal nie aśviatlali pierapachavańnie ani da, ani padčas uračystaści ŭ Vilni. I mienavita adsutnaść zacikaŭlenaści polskich ŚMI jana nazyvaje pryčynaj małoj kolkaści ŭdzielnikaŭ cyrymonii z Polščy.
«U Polščy pierakananyja, što ŭsie hieroi — palaki. Šmat chto nia maje navat paniaćcia pra historyju Rečy Paspalitaj Abodvuch Narodaŭ i što heta była šmatnacyjanalnaja dziaržava. Ja kažu nie pra historykaŭ, bo jany ŭsio cudoŭna viedajuć. Ja maju na ŭvazie papularnuju historyju.
Jak heta ni dziŭna, pra šmatnacyjanalnuju historyju viedajuć uradžency «Kresaŭ», ludzi, jakija adtul pachodziać, i jany — chaŭruśniki biełarusaŭ. Im nia varta ničoha dakazvać. Heta nie jany kryčać pra polskija Kresy. Ale histaryčna tak stałasia, što Reč Paspalituju jak dziaržavu šmat chto nazyvaŭ Polščaj. Tak było stahodździami, i pa-za miežami dziaržavy. I sam Kalinoŭski tak kazaŭ. Ale paniaćci źmianilisia. Biada ŭ tym, što palaki, jak ludzi ź vielmi mocnaj identyfikacyjaj, atajasamlivajuć staroje paniaćcie sa svajoj sučasnaj dziaržavaj. Histaryčna było inakš. Ale ludzi nia majuć histaryčnych viedaŭ. Ludzi ŭ nas vielmi ździŭlajucca, kali čujuć, što pieršy pierakład Biblii ŭ Rečy Paspalitaj byŭ nie na polskuju, a na «ruskuju» movu. Ludzi prosta hetaha nia viedajuć. I ŭračystaść u Vilni paćvierdziła kiepskija viedy historyi. Palaki — vialikija patryjoty. Ale nia ŭsie jašče razumiejuć, što kali niejkija hieroi pryznajucca supolnymi, to my ich nia stračvajem. Nichto nia moža zabrać u palakaŭ Kaściušku, bo heta była b histaryčnaja niapraŭda. Ludziej treba vučyć, što my možam hanarycca našaj supolnaj spadčynaj».
22 listapada na sajcie polskaj hramadzkaj televizii źjaviŭsia artykuł «Pachavańnie Arła i Pahoni. Jak Litva i Biełaruś prysvoili hierojaŭ Polščy».
«… byłym małodšym bratam spatrebiłasia kroki ź Sierakaŭskasam i kultam Kalinoŭskaha, kab jany nie adčuvali pahrozy svajoj identyčnaści, - piša aŭtar Kšyštaf Zvaliński, nazyvajučy Kalinoŭskaha pieraroblenym u biełarusa palakam. — Małady nacyjanalizm niepiśmiennych da niadaŭniaha času narodaŭ musiŭ zmahacca z pamiaćciu ab elitach, nasamreč polskich. Nasupierak usiamu, što było polskim, farmiravałasia nacyjanalnaja śviadomaść ŭ Litvie, Biełarusi i Ŭkrainie».
Polskaja hramadzkaja televizija TVP pakul nie adkazała na zapyt Svabody z prośbaj prakamentavać formu i źmiest siužetu pra ŭračystaści ŭ Vilni
